Με απειλή την απόλυση εργοδότες εκβιάζουν για επιστροφή μισθού
to thema
Ο φόβος της ανεργίας συντηρεί τον εργασιακό μεσαίωνα
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια, παρ' όλο που μοιάζουν με αιώνες, από τότε που ο ΓΑΠ εξήγγειλε στομφωδώς ότι οι αντιεξουσιαστές ήρθαν στην εξουσία, παραφράζοντας το σύνθημα του γαλλικού Μάη για φαντασία στην εξουσία. Από τότε που έσυρε τη χώρα στο 1ο Μνημόνιο, η φαντασία χάθηκε από την όποια δύναμη έχει απομείνει στην εκτελεστική εξουσία, αλλά οργιάζει όταν μιλάμε για εργοδοσία.
Η πλήρης απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, τα εξωπραγματικά πολεμικά δεδομένα με τον έναν στους τρεις άνεργο και πάνω από 1.000.000 απλήρωτους εργαζόμενους, με τον μέσο μισθό κάτω από 700 ευρώ φτιάχνουν το ιδανικό περιβάλλον για κάθε αφεντικό που θέλει να εξασκήσει τη φαντασία του σε νέους τρόπους εκμετάλλευσης των εργαζόμενων στην επιχείρησή του.
Στις 19/2 κυκλοφορεί και μοιράζεται στα καταστήματα και τις επιχειρήσεις της Πάτρας η παρακάτω κοινή καταγγελία σωματείων: «Η εργοδοτική αυθαιρεσία χτυπάει κόκκινο! Προβαίνουν, με απειλή την απόλυση, σε ληστεία!». Την καταγγελία υπογράφουν τα σωματεία των μαγείρων, των ξενοδοχοϋπαλλήλων, των εμποροϋπαλλήλων και των σερβιτόρων του νομού Αχαΐας.
Τα σωματεία καταγγέλλουν επί λέξει:
Μετά την υποχρέωση των εργοδοτών να πληρώνουν τους εργαζόμενους μέσω τραπέζης, η μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών -κοινώς απληρωσιά- μετατράπηκε σε αδίκημα του ποινικού κώδικα - ληστεία. Οι πονηρούληδες εργοδότες στον κλάδο του επισιτισμού εξαναγκάζουν τους εργαζόμενους μετά την ανάληψη της νόμιμης μισθοδοσίας από την τράπεζα να επιστρέφουν σε μετρητά αυτά που θεωρούν παραπανίσια! Δρουν σαν κοινοί κλεφτοπορτοφολάδες
Δύο εβδομάδες αργότερα, ένας άλλος, «ιστορικός», όπως αυτοσυστήνεται, σύλλογος ιδιωτικών υπαλλήλων καταγγέλλει κάτι ακόμα πιο σοκαριστικό: οι εργαζόμενοι όχι μόνο επιστρέφουν μέρος του μισθού τους στο αφεντικό, αλλά το δίνουν σε μπράβους που τους συνοδεύουν στα ΑΤΜ!
Ο πρόεδρος του πανελλαδικού, αλλά με έδρα την Πάτρα, συλλόγου η «Ενότητα», Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, λέει μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό ότι οι μπράβοι των ΑTM είναι πρόσωπα εμπιστοσύνης του εργοδότη, συνήθως άνθρωποι με βεβαρημένο ποινικό μητρώο και τις περισσότερες φορές δεν σχετίζονται με κάποιου είδους εργασιακή σχέση με τις εν λόγω επιχειρήσεις, ώστε να μη συνδεθούν άμεσα με αυτές σε περίπτωση που υπάρξει καταγγελία ή ακόμα και σύλληψη επ’ αυτοφώρω.
Κι ενώ η νέα... εμπλουτισμένη καταγγελία αναπαράγεται αστραπιαία από σειρά ΜΜΕ, το δευτεροβάθμιο όργανο στο οποίο αναφέρονται όλα τα υπαλληλικά σωματεία της χώρας, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας (ΟΙΥΕ), δηλώνει ότι ουδέποτε της κοινοποιήθηκε σχετική μαρτυρία, ούτε ανώνυμα, ούτε επώνυμα, ούτε από κάποιο σωματείο ώστε να διερευνηθεί!
Το παράδοξο γίνεται τουλάχιστον σουρεαλιστικό, αν συνυπολογίσει κανείς ότι ο πρόεδρος του πρωτοβάθμιου σωματείου που καταγγέλλει την ύπαρξη εργοδοτικών μπράβων, Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, είναι ταυτόχρονα και πρόεδρος της δευτεροβάθμιας ομοσπονδίας, που δηλώνει άγνοια!
«Ο θόρυβος που ξέσπασε μετά από καταγγελία ενός σωματείου σχετικά με την παρουσία μπράβων στα ΑΤΜ, προκειμένου οι εργαζόμενοι να επιστρέψουν μέρος του μισθού τους στον εργοδότη, αν δεν συσκοτίζει, τουλάχιστον αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη σχετικά με τα εκρηκτικά προβλήματα που βιώνουν οι εργαζόμενοι σήμερα», λέει στην «Εφ.Συν.» ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας, Παναγιώτης Κυριακούλιας.
«Σήμερα ο πραγματικός “μπράβος” της εργοδοσίας είναι τα ίδια τα μνημόνια. Εάν και εφόσον υπάρχουν μπράβοι στα ΑΤΜ, εμείς ως Ομοσπονδία και από την πρώτη στιγμή καλέσαμε το συγκεκριμένο σωματείο να θέσει τις όποιες καταγγελίες στα όργανα της Ομοσπονδίας μας, αλλά και στις αρμόδιες αρχές, ώστε να διερευνηθούν με τη δέουσα προσοχή.
Αλλωστε, εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν έχουμε απλώς ένα εργασιακό πρόβλημα. Εχουμε ταυτόχρονα τη διενέργεια ποινικών αδικημάτων σε βάρος εργαζομένων, τους οποίους πρέπει να προστατέψουμε με απόλυτη υπευθυνότητα».
Ο πρόεδρος του σωματείου σερβιτόρων της Πάτρας, Σπύρος Βάρδας, μας εξηγεί: «Η καταγγελία που έχουμε είναι συγκεκριμένη: τους βάζουν στην τράπεζα τον μισθό και τους αναγκάζουν να τα βάλουν πίσω.
Η άλλη μέθοδος είναι να καταθέτουν τον μισθό στην τράπεζα οι εργοδότες, να τους αναγκάζουν να τον επιστρέφουν ολόκληρο και να τους πληρώνουν λίγο λίγο κάθε εβδομάδα. Αυτό γίνεται σε καταστήματα επισιτισμού».
Εικονικές καταβολές
Ωστόσο, το φαινόμενο δεν περιορίζεται εκεί αλλά καταγράφεται και σε άλλους κλάδους - κυρίως στο λιανεμπόριο, αλλά και στον τουρισμό. Και, προφανώς, όχι μόνο στην Αχαΐα, παρόλο που από εκεί ξεκίνησε η κινητοποίηση των σωματείων. «Γιατί δεν φτάνουν στους ελεγκτικούς μηχανισμούς να το καταγγείλουν;
Είναι απλό, τα πράγματα είναι τόσο πιεσμένα και η αγορά μικρή. Φοβούνται μήπως χάσουν ακόμα και αυτά τα λίγα που παίρνουν. Δυστυχώς οι νόμοι στην Ελλάδα λειτουργούν όπως ο ιστός της αράχνης: τα μικρά έντομα εγκλωβίζονται και τα μεγάλα περνούν ανενόχλητα».
Η επιστροφή μισθού είναι φαινόμενο παλιό όσο και τα μνημόνια – τουλάχιστον. Ξεκίνησε με εικονικές καταβολές ή επιστροφή δώρου Χριστουγέννων, αλλά έχει τις ρίζες του στις συνθήκες «γαλέρας» στις οποίες δούλευαν οι εργάτες της καθαριότητας και σεκιούριτι πολύ πριν από την κρίση.
Εργολαβικό κέρδος
Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον και για μεγάλο χρονικό διάστημα από εργολαβικές (κυρίως) εταιρείες ως εργαλείο μείωσης του εργατικού κόστους, με στόχο να διατηρηθεί το εργολαβικό κέρδος ακέραιο από τις χαμηλότατες προσφορές που υπέβαλλαν οι εταιρείες στις δημόσιες υπηρεσίες.
Παρόμοιες πρακτικές εφαρμόζονταν και στους κλάδους επισιτισμού-τουρισμού. «“Μπράβος” του εργοδότη ήταν και είναι σε αυτές τις περιπτώσεις η απειλή της απόλυσης, η οποία επαρκεί ώστε να αναγκάσει τον εργαζόμενο να επιστρέψει χρήματα στην εταιρεία», όπως λέει ο κ. Κυριακούλιας.
Προσπαθώντας να ξεμπερδέψουμε την άκρη του νήματος σε αυτό το μπερδεμένο κουβάρι, απευθυνθήκαμε στους φορείς αλλά και τους αποδέκτες των καταγγελιών, αναζητώντας τις αυθεντικές μαρτυρίες. Στα πολλά χρόνια που καλύπτουμε εργατικά θέματα είναι η πρώτη φορά που οι εργαζόμενοι είναι εξαιρετικά απρόθυμοι, σχεδόν τρομοκρατημένοι, να μας μιλήσουν για όσα βιώνουν, ακόμα και με ψευδώνυμο.
«Δυστυχώς δεν δέχονται να σας μιλήσουν. Φοβούνται!» ήταν η μονότονη απάντηση των προέδρων των σωματείων στους οποίους απευθυνθήκαμε. Τελικά, από όλες τις πρωτοπρόσωπες μαρτυρίες εκβιαστικής επιστροφής μισθού που καταφέραμε να βρούμε, κανένας δεν μίλησε για μπράβους. Τι να τους κάνουν άλλωστε οι εργοδότες τους μπράβους, όταν η απειλή απόλυσης δρα εξίσου τρομοκρατικά;
Ανδρέας Νεφελούδης-, γενικός γραμματέας υπουργείου Εργασίας
Υπογραφές με το πιστόλι στον κρόταφο
Το φαινόμενο της επιστροφής μισθού το είχαμε αναδείξει από καιρό γιατί είχαμε καταγγελίες από ανθρώπους που δουλεύουν κατά κύριο λόγο σε εταιρείες καθαρισμού – ότι τους υποχρέωναν να επιστρέψουν μέρος του μισθού τους από την τράπεζα στον εργοδότη.»Πρόσφατη εικόνα από άλλους χώρους, όπως τον χώρο του επισιτισμού, δεν έχουμε, πέρα από τη συγκεκριμένη καταγγελία από τα 4 σωματεία της Πάτρας, που αντιμετωπίστηκε. Θεωρώ ότι πλέον αυτά τα φαινόμενα συμβαίνουν περιθωριακά και είναι αποτελέσματα μιας πολιτικής που έχει να κάνει με την απορρύθμιση των σχέσεων εργασίας εδώ και πολλά χρόνια.»Το πεδίο της μεγάλης παραβατικότητας είναι εταιρείες καθαριότητας και σεκιούριτι – μόνο σε αυτές τις δυο κατηγορίες έχουμε επιβάλει πρόστιμα ύψους 4 εκατ. ευρώ σε δύο χρόνια. Γι' αυτό επιλέξαμε στον χώρο του Δημοσίου να σπάσουμε τις εργολαβικές συμβάσεις για καθαριότητα και φύλαξη και να κάνουμε ατομικές συμβάσεις εργασίας, κυρίως για να προστατεύσουμε τους χιλιάδες εργαζόμενους στον τομέα αυτό».Ο κ. Νεφελούδης παραδέχεται ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του υπουργείου Εργασίας έχουν μεγάλη δυσκολία στο να επαληθεύσουν τις ανώνυμες καταγγελίες για εκβιαστική επιστροφή μισθού ή για ανάλογες αθέμιτες εργοδοτικές πρακτικές:«Το επαναλαμβάνω με κάθε έμφαση, είχαμε και έχουμε συστηματικά καταγγελίες, ανώνυμες πάντα, είτε για σχολεία ιδιωτικής εκπαίδευσης είτε για άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, π.χ. ότι υποχρέωναν τους εργαζόμενους να υπογράφουν εικονικές αποδείξεις, ότι έλαβαν το δώρο Χριστουγέννων, ενώ δεν το έχουν εισπράξει.»Οταν οι υπογραφές αυτές αποσπώνται με το πιστόλι στον κρόταφο, εμείς τότε τι να κάνουμε; Σε κάποιον που έχει οικογένεια, όταν τον απειλείς με απόλυση, είναι σαν να τον σκοτώνεις. Οταν του λες “ή υπογράφεις ότι πήρες δώρο ή απολύεσαι” και του στερείς τη δυνατότητα να πάρει έστω και το γάλα των παιδιών του, τότε καταλαβαίνεις το μέγεθος της αναλγησίας».Ο ίδιος θεωρεί ότι τα πρόστιμα που επιβάλλει το ΣΕΠΕ, οι παραπομπές εργοδοτών στη Δικαιοσύνη, αλλά και οι τριμερείς συναντήσεις μεταξύ εργοδοσίας και εργαζομένων με τη μεσολάβηση του υπουργείου Εργασίας είναι εργαλεία ελέγχου των φαινομένων εργοδοτικής παραβατικότητας, που θεωρεί ότι «βρίσκονται σε διαδικασία απομείωσης
Νάσος Ηλιόπουλος, ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ
Τα σωματεία είναι αναντικατάστατα
Η συγκεκριμένη υπόθεση αναδεικνύει για άλλη μια φορά τον αναντικατάστατο ρόλο που μπορεί να παίξει ένα σωματείο εργαζομένων. Εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορεί η είδηση για εργοδότες που υπό την απειλή της απόλυσης αναγκάζουν εργαζόμενους να επιστρέφουν ένα μέρος του μισθού που κατατίθεται στην τράπεζα.»Εμείς μπορέσαμε να κινηθούμε ακριβώς γιατί έφτασε στα χέρια μας μια επίσημη καταγγελία από τρία πρωτοβάθμια σωματεία. Εχουμε ήδη προχωρήσει σε διαδικασίες συντονισμού της Επιθεώρησης Εργασίας με την αστυνομία. Είναι φανερό ότι δεν έχουμε μπροστά μας μια απλή παράβαση του εργατικού δικαίου, αλλά καθαρή περίπτωση εκβιασμού.»Σε ό,τι αφορά την Επιθεώρηση Εργασίας, θα εξετάσουμε κάθε καταγγελία που φτάνει στα χέρια μας με πρώτο μας κριτήριο την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και με τη συνεργασία της αστυνομίας θα κάνουμε κάθε απαραίτητη ενέργεια. Τέλος, οι παραπάνω καταγγελίες φωτίζουν για άλλη μια φορά την κρισιμότητα της μάχης για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων.»Η κατάρρευση του συλλογικού εργατικού δικαίου επέτρεψε τον πολλαπλασιασμό των πεδίων της παραβατικότητας
«Φοβούνται μη χάσουν και τα λίγα»
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Κατερίνας, μέχρι πρόσφατα εργαζόμενης σε κατάστημα παιδικών ρούχων στην Πάτρα. Ο μόνος λόγος που δέχτηκε να δημοσιοποιήσει, έστω και ανώνυμα, την εμπειρία της ήταν ότι εδώ και λίγους μήνες έχει βγει στη σύνταξη.
Για να καταφέρει να συγκεντρώσει τα απαραίτητα ένσημα, έκανε την παρακάτω συμφωνία με τον εργοδότη της: από τα 1.274 ευρώ που έπρεπε να παίρνει με βάση την κλαδική σύμβαση, συμφώνησε να παίρνει μόνο τα 800 και να του επιστρέφει σε μετρητά τα 474. Ετσι, το αφεντικό φαινόταν απολύτως νομότυπο και πλήρωνε κατά το δοκούν.
«Τι πάει να πει γιατί το έκανε; Δεν είναι προφανές;» μας λέει η πρόεδρος του σωματείου εμποροϋπαλλήλων, Γιώτα Παναγοπούλου. «Γιατί φοβόταν πως θα τη διώξει και θα χάσει και αυτά. Αυτό γινόταν επί χρόνια μετά τα μνημόνια στους εμποροϋπαλλήλους. Τώρα πια δεν υπάρχει λόγος να γίνεται – τα χρήματα είναι ελάχιστα. Τώρα κάναμε την καταγγελία για ένα κρούσμα σε κατάστημα εστίασης.
»Μοιράσαμε σε όλα τα καταστήματα της Πάτρας την προκήρυξή μας, στους εργαζόμενους και στον κόσμο. Το φυλλάδιο διανεμήθηκε και στο συγκεκριμένο κατάστημα εστίασης για το οποίο είχαμε καταγγελία ότι εφαρμοζόταν κατά κόρον η επιστροφή μισθού. Ο εργοδότης αυτός το επόμενο 15νθήμερο δεν ζήτησε από τις συναδέλφισσες πίσω χρήματα. Το σταμάτησε, πιθανόν από φόβο καταγγελίας.
»Ομως οι εργαζόμενες δεν το κατήγγειλαν παραπέρα, στην Επιθεώρηση Εργασίας ή στην Ασφάλεια, για να τον πιάσουν». Οσο για τους μπράβους: «Η είδηση έκανε ντόρο, αλλά δεν νομίζω ότι στην Πάτρα τουλάχιστον γίνεται με τόσο εμφανή τρόπο. Είναι μικρή πόλη, αν υπήρχαν φουσκωτοί δίπλα στα ΑΤΜ, θα τους βλέπαμε. Υποχρεώνουν τους υπαλλήλους να επιστρέφουν τον μισθό μόνοι τους, στο χέρι».
Ο Γρηγόρης
Μια παραλλαγή της εξαναγκαστικής επιστροφής μισθού βίωσε ο Γρηγόρης, εργαζόμενος σε μικρή ιδιωτική επιχείρηση. Μόνο που στη δική του περίπτωση, τα χρήματα δεν ήταν μέρος του μισθού του, αλλά εικονικό μπόνους που πιστωνόταν στους λογαριασμούς μισθοδοσίας στην τράπεζα και επέστρεφε με τη μορφή ρευστού στον εργοδότη:
«Οταν ξεκίνησαν τα κάπιταλ κοντρόλ τον Ιούλιο του 2015, εκτός από τον μισθό έμπαιναν επιπλέον 300 ευρώ. Οπως τα σηκώναμε από τους λογαριασμούς μας με την κάρτα ανάληψης, έτσι τα επιστρέφαμε αμέσως στην εταιρεία.
»Αυτό συνεχίστηκε για πολλούς μήνες. Σε μία συνάδελφο που είχε αντιδράσει έκαναν παρατήρηση ότι χαλάει την πιάτσα. Μέχρι που πλέον όλοι εκφράσαμε δυσαρέσκεια και η πρακτική αυτή τελικά σταμάτησε, στις αρχές του 2016». Οι ενέσεις «μαύρου» ρευστού στα ταμεία της επιχείρησης ήταν μια διευκόλυνση προς τον εργοδότη, που όμως «δεν ζητήθηκε, απαιτήθηκε».
Η Βλασία
Το φαινόμενο της εκβιαστικής επιστροφής μισθού στον χώρο των εργολαβικών καθαριστριών τείνει να εξαλειφθεί, λέει η Βλασία Δημητρακοπούλου, που εργάζεται ως εργολαβική καθαρίστρια. Ωστόσο, άλλες μορφές εργοδοτικού εκβιασμού έχουν πάρει πλέον τη θέση του. «Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η καταγγελία για μπράβους στα ΑΤΜ δεν ευσταθεί – τουλάχιστον στον δικό μας χώρο», λέει η κ. Δημητρακοπούλου στην «Εφ.Συν.». «Είχαμε κάνει μεγάλη κινητοποίηση παλιότερα για τέτοια θέματα ως σωματείο. Είχαμε πιάσει ώς και εργολάβους επ' αυτοφώρω».
Αναφέρεται φυσικά στις κινητοποιήσεις της Παναττικής Ενωσης Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού, του πρωτοβάθμιου σωματείου, μέλος του οποίου υπήρξε και η ευρωβουλευτής Κωνσταντίνα Κούνεβα όταν δέχτηκε τη δολοφονική επίθεση με βιτριόλι. «Πρόκειται για συγκεκριμένη εταιρεία που υποχρέωνε τις εργαζόμενες να επιστρέφουν μέρος του μισθού τους από το ΑΤΜ», μας λέει η κ. Δημητρακοπούλου, λέγοντας ότι έκτοτε το φαινόμενο σταμάτησε.
Οπως μας εξηγεί, πρόκειται για τον ίδιο εργολάβο που «σε τριμερή συνάντηση στο υπουργείο Εργασίας το 2015 έλεγε φόρα παρτίδα ενώπιον των ελεγκτών της Επιθεώρησης Εργασίας, της διοίκησης του σωματείου και του ΕΚΑ ότι πλήρωνε με μαύρα τους εργαζόμενους. Τόσο θράσος!
»Οι συναδέλφισσες που δούλευαν μαζί μας στο ίδιο εργοστάσιο μέσω εργολάβου μάς είχαν πει ότι το δώρο Χριστουγέννων τούς υποχρέωνε η εργοδότρια να της το επιστρέφουν ολόκληρο, στο σπίτι της. Ομως σε αυτές τις περιπτώσεις δεν χρειάζεται μπράβος, το κάνουν από μόνες τους, από φόβο.
»Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να το καταγγείλει ούτε μία, γιατί φοβούνται ότι δεν θα ξαναβρούν δουλειά. Ούτως ή άλλως η δουλειά του εργολαβικού εργαζόμενου είναι εποχική, με τετράμηνες συμβάσεις, και κανένας δεν ρισκάρει το βάρος μιας καταγγελίας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου