Του Μιχάλη Ψύλου
από την εφημερίδα Δημοκρατία

Ο κορονοιός αναπτύχθηκε σε ένα εργαστήριο στην Κίνα; Τα οικονομικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι φιλολαϊκά ή αντιλαϊκά; Τι πραγματικά συνέβη στον Εβρο; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που το τελευταίο διάστημα τέθηκαν στους απλούς πολίτες, οι οποίοι  προσπαθούν να απαντήσουν εν μέσω ενός συνεχούς βομβαρδισμού  συχνά αλληλοσυγκρουόμενων και αντιφατικών πληροφοριών και απόψεων ,αλλά και μιας καταιγίδας fake news ,που προβάλονται καθημερινά από τα κάθε λογής μέσα ενημέρωσης!
Ο Φίλιπ Χάουαρντ,διευθυντής του Oxford Internet Institute κυκλοφόρησε πριν λίγες ημέρες ένα βιβλίο με τίτλο «Οι μηχανές του ψεύδους» και υπότιτλο :  «Πώς να σώσουμε τη δημοκρατία από τους στρατούς των τρολ,τα δόλια  ρομπότ, τις ειδήσεις-σκουπίδια και τις πολιτικές λειτουργίες».
Ο Χάουαρντ ορίζει τις «μηχανές ψεύδους» ως «ένα σύστημα ανθρώπων και τεχνολογιών που διανέμουν ψευδή μηνύματα ,υπηρετώντας  μια πολιτική ατζέντα». Αξιοποιώντας πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από δεδομένα δημοσκοπήσεων, δημοσιεύσεις στο Διαδίκτυο και συνεντεύξεις με δημοσιογράφους, συγγραφείς  και πολιτικούς συμβούλους, ο Χάουαρντ λέει ότι «οι μηχανές ψεύδους  βρίσκονται σε άνοδο – έχουν κατασκευαστεί για να υπονομεύσουν την πίστη μας στους βασικούς θεσμούς της κοινωνίας…Να σπείρουν την αμφιβολία  σε θεσμούς που έχουν αποδώσει αρκετά καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως τα εθνικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης».
Σύμφωνα με τον βρετανό συγγραφέα οι «μηχανές ψεύδους» αποτελούνται απ’ο τρία μέρη: Τους παραγωγούς  των ψεμάτων,τους διανομείς,όπως είναι κάποιες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και τους εμπόρους που εκμεταλλεύονται την κατάσταση η οποία διαμορφώνεται στην κοινή γνώμη. Ειδικά στην εποχή του κορονοϊού,γράφει ο Χάουαρντ, καθώς κράτη ολόκληρα και οι πολιτικοί παράγοντες προσπαθούν να επηρεάσουν την αντίληψη της κοινής γνώμης για την  πανδημία,η «μηχανή του ψεύδους» μπαίνει δε λειτουργία  για να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη  της κοινής γνώμης σε θεσμούς  όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, προωθώντας μια αφήγηση ότι οι επιστήμονες και οι ειδικοί δεν πρέπει να τον εμπιστεύονται. Και αυτό, υποστηρίζει ο Χάουαρντ, έχει ανησυχητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια υγεία.
Αρκετοί πολιτικοί αξιοποιούν την «μηχανή του ψεύδους» για να κατηγορήσουν τους αντιπάλους τους για τις δικές τους  αποτυχίες ή να αποσπάσουν την προσοχή της κοινής γνώμης από τα υπαρκτά καθημερινά προβλήματα .Η  Washington Post για παράδειγμα υποστηρίζει ότι η  αλήθεια είναι το μεγαλύτερο θύμα της κυβέρνησης Τραμπ . Ισως ο Τραμπ να αναγκάζεται να καταφεύγει στο ψέμα επειδή δεν έχει τίποτα θετικό να προσφέρει στην πλειονότητα των Αμερικανών. Οπως λέει ο Νομπελίστας κονομολόγος και ο αρθρογράφος των New York Times, Πολ Κρούγκμαν ,ο Τραμπ προτείνοντας κυρίως φορολογικές περικοπές και απορρύθμιση ,κάνει καλό μόνο στην πολύ πλούσια μειονότητα, όπως οι δωρητές του, η Γουολ Στρήτ και μια πληθώρα βιομηχανιών, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Ο Τραμπ ψεύδεται τόσο συχνά που όταν είπε στους δημοσιογράφους ότι η  υδροξυχλωροκίνη -το φάρμακο κατά της ελονοσίας- μπορεί να καταπολεμήσει τον κορονοϊό , η πρώτη αντίδραση και από τα κύρια μέσα ενημέρωσης ήταν να αναρωτηθούν αν  όντως αυτό είναι αλήθεια!
Δεν υπήρχε ψήγμα αλήθειας και στις κατηγορίες του Τραμπ ότι ο Ομπάμα του είχε αφήσει ένα χάος, σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης μιας πανδημίας. Για να αποκαλυφθεί το ψέμα δεν χρειάστηκε παρά να δημοσιευτεί στις εφημερίδες  το 69σέλιδο κείμενο για  τον τρόπο αντιμετώπισης μιας μείζονος ιογενούς νόσου,που είχε εκπονήσει η κυβέρνηση Ομπάμα.
Με απλά λόγια ,καταφεύγοντας στην «μηχανή του ψεύδους» αρκετοί  πολιτικοί δεν καταλαβαινουν αυτό που λέει τόσο παραστατικά ο λαός μας: «Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια»…
Ακόμη και ο διαβόητος Τζότζεφ Γκέμπελς ,ο  επικεφαλής της ναζιστικής προπαγάνδας το είχε παραδεχτεί :«Αν λες ένα ψέμα τερατώδες και συνεχίζεις να το επαναλαμβάνεις, οι άνθρωποι τελικά θα το πιστέψουν. Το ψέμα όμως μπορεί να διατηρηθεί μόνο για το χρονικό διάστημα που το κράτος μπορεί να προστατεύει  τους ανθρώπους από τις πολιτικές, οικονομικές και τις στρατιωτικές συνέπειες του ψεύδους».Οπως λέει ο Μαρκ Μοράν,καθηγητής Οικονομικών στο Institut supérieur du commerce de Paris « ο τυπικός πολιτικός μπορεί πράγματι να είναι επαγγελματίας στο οικονομικό ψέμα, στο τέλος του μήνα,όμως ο πολίτης, ο μέσος εργαζόμενος και ο συνταξιούχος ,παίρνοντας το εκκαθαριστικό τους ,μπορούν να κρίνουν τα λεγόμενα του» . Και τότε ουδεμία «μηχανή ψεύδους» μπορεί να τον σώσει…