Στο Τατόι τίποτε δεν είναι πια το ίδιο. Στα πρώην βασιλικά κτήματα τα σημάδια που άφησε η καταστροφική πυρκαγιά το καλοκαίρι του 2021 παραμένουν ορατά. Η φωτιά, η οποία είχε φτάσει στον ιστορικό πυρήνα του κτήματος, μπορεί να άφησε ανέγγιχτο το ανάκτορο και να έκαψε μόνο δύο από τα κοντέινερ, με διάφορα αντικείμενα από τα κτίρια του κτήματος, ωστόσο αλλοίωσε το φυσικό περιβάλλον ενώ προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε 13 περιφερειακά κτίσματα, με σημαντικότερο του Διευθυντηρίου, αλλά κι εκείνα του Προσωπικού, του Δασονομείου, των Τηλεπικοινωνιών, της Φρουράς των Τάφων και τις Οικίες Στουρμ και Φροντιστή.

Η εικόνα που θα αντικρίσουν οι καλεσμένοι που θα παραστούν στην κηδεία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, τη Δευτέρα, καμία σχέση δεν έχει με τον άλλοτε …παράδεισο του Τατοΐου. Παρότι, τους τελευταίους μήνες συνεργεία εργάζονται συστηματικά για τον καθαρισμό, μαύροι, καμένοι κορμοί παραμένουν θυμίζοντας την οικολογική καταστροφή που προκάλεσε η φωτιά πριν από ενάμιση χρόνο, αν και το δάσος έχει αρχίσει να αναγεννιέται.

Όσον αφορά στις αποκαταστάσεις του θερινού ανακτόρου και των μαγειρείων προχωρούν από τον ανάδοχο του έργου, το σχήμα ΕΡΕΤΒΟ, ΕΤΒΟ και Νηρίκος Τεχνική. Στόχος στα τέλη του 2025, οι χώροι να είναι επισκέψιμοι και να λειτουργούν ως μουσείο, όπου θα εκτίθενται η επίπλωση και τα αντικείμενα της πρώην βασιλικής οικογένειας, ενώ θα γίνει και μουσειολογική μελέτη για το νέο κτίριο αγροτικής χρήσης. Παράλληλα, θα αποκαθίστανται οι κήποι του ανακτόρου, θα προχωρά η συντήρηση και αποκατάσταση των τεχνουργημάτων καθώς και η καταγραφή, τεκμηρίωση και καταχώρισή τους, όπως και η ψηφιοποίηση του έντυπου αρχειακού υλικού που έχει βρεθεί στους χώρους. Για την ώρα, ο εργαλάβος που έχει εγκατασταθεί στον χώρο, προχωρά με τα πρόδρομα έργα στο εσωτερικό του κτιρίου. Η αποκατάσταση του ανακτόρου έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση 14,3 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Μελέτες για τα περιφερειακά κτίρια

Όσο για τα κτίρια που κάηκαν ακόμη χάσκουν εκτεθειμένα στη βροχή και στην υγρασία καθώς έχουν χάσει τις στέγες τους, χρίζουν άμεσης προστασίας πριν καταρρεύσουν, όπως και άλλα σημαντικά περιφερειακά κτίσματα. Για κάποια από τα αυτά υπάρχουν έτοιμες μελέτες για την αποκατάστασή τους. Πριν λίγο καιρό γνωμοδότησε θετικά το ΚΣΝΜ (Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων) για τις μελέτες του νέου Βουστάσιου, του Ιπποστάσιου και του Καταφυγίου, καθώς και για τη μελέτη προσβασιμότητας, στην αποκατεστημένη Οικία του Δασοφύλακα, η οποία θα φιλοξενήσει το κέντρο ενημέρωσης και πληροφόρησης των επισκεπτών για την ιστορία του κτήματος. Οι επεμβάσεις θα γίνουν με άξονα τη ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και ιστορικής τους αξίας, διατηρώντας τα αυθεντικά μορφολογικά και τυπολογικά στοιχεία τους.

Ποιοι «γαλαζοαίματοι» θα έρθουν στην κηδεία του τέως βασιλιά τη Δευτέρα

Για το Νέο Βουστάσιο, η εγκεκριμένη οριστική μελέτη προβλέπει τη μετατροπή του σε εκθεσιακό χώρο. Στο ισόγειο θα φιλοξενηθεί μουσειακός χώρος προβολής των αντικειμένων που σώζονται στο κτίριο, με ξεχωριστά τμήματα για την έκθεση παραγωγής γαλακτοκομικών, λαδιού και κρασιού. Στο ίδιο κτίριο θα αναπτυχθεί και η έκθεση των αυτοκινήτων που βρέθηκαν στο κτήμα (Rolls-Royce της εποχής, MG TD Midget, ηλεκτροκίνητα Fiat 500 Boano Spider Elegance και οχήματα του γκολφ). Το έργο, προϋπολογισμού 4.300.000 ευρώ, έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2025.

Το κτίριο του Ιπποστασίου θα λειτουργήσει ως χώρος δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και κέντρο ενημέρωσης για τα άλογα. Εντάσσεται στο δεύτερο συγκρότημα στάβλων το οποίο αναγέρθηκε κατά την πρώτη περίοδο ανοικοδόμησης του κτήματος (1873-78) από τον Γεώργιο Α’. Στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του διατηρούνται το κωδωνοστάσιο του Κτήματος -με χαραγμένη στην καμπάνα τη λέξη «Τατόι» και τη χρονολογία «1895».

Η αποκατάσταση του Καταφυγίου δρομολογείται για να φιλοξενήσει ψηφιακό κέντρο ενημέρωσης των επισκεπτών. Το υπόγειό του ανήκει στην παλατιανή ενότητα του Κτήματος και διαθέτει δύο ορατές εισόδους. Η κατασκευή του τοποθετείται κατά τη μεσοπολεμική περίοδο ανοικοδόμησης (1930-1939) ταυτόχρονα με την υπόγεια στοά που συνδέει το θερινό Ανάκτορο με τα Μαγειρεία. Στα Δεκεμβριανά (1944-45), κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στην ευρύτερη περιοχή του αεροδρομίου, οι κάτοικοι των Κτήματος κατέφυγαν εκεί.

Η αποκατεστημένη «Οικία Δασοφύλακα» είναι πια προσβάσιμη, έπειτα από την ανάπλαση της διαδρομής από την Πύλη Λεύκας, μήκους 850 μέτρων έως το κτίριο. Στο πατάρι της Οικίας προβλέπεται ψηφιακή προβολή με στιγμιότυπα από την ιστορία του κτήματος. Η Οικία Δασοφύλακα το 1896 καταγράφεται ως στάβλος, υποστηρικτικός της Οικίας Αρχικηπουρού.

Νέες αναγκαίες υποδομές

Επίσης, έχουν ολοκληρωθεί και εγκριθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων οι μελέτες για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων υποδομών -ύδρευσης, πυρόσβεσης, άρδευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, ηλεκτρικής ισχύος και τηλεπικοινωνιών στη βάση των απαιτήσεων που δημιουργούν οι νέες χρήσεις οι οποίες θα φιλοξενηθούν στο κτήμα.

Προβλέπεται, μεταξύ άλλων, σύνδεση με την ΕΥΔΑΠ, νέο δίκτυο διανομής για όλα τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις του Κτήματος, κατασκευή δεξαμενής ύδρευσης, ένα δίκτυο πυρόσβεσης που θα καλύπτει το σύνολο του πυρήνα το Κτήματος, με πυροσβεστικούς κρουνούς και εκτοξευτήρες νερού σε επιλεγμένες θέσεις καθώς και μια εγκατάσταση αυτόνομου συστήματος με αέριο σε χώρους στους οποίους δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το νερό ως κατασβεστικό μέσο. Επίσης, θα γίνει υπογειοποίηση του δικτύου ηλεκτρισμού, ένα δίκτυο αποχέτευσης και μονάδας επεξεργασίας λυμάτων, δίκτυο τηλεπικοινωνιών κλπ. Τα έργα υποδομών θα χρηματοδοτηθούν από επιχειρησιακό πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ).

Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμη δεν έχει ιδρυθεί ο «Φορέας Διαχείρισης Κτήματος Τατοΐου» που θα κατευθύνει την αξιοποίηση της έκτασης, ο οποίος είχε προβλεφθεί ήδη από το 2006 στο Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία του ορεινού όγκου της Πάρνηθας και την αξιοποίηση του Τατοΐου.