Τούρκοι αξιωματούχοι επιχειρούν μέσω της «Κ» τη δική τους αποτίμηση για τη νέα φάση στις διμερείς σχέσεις
Ξεκάθαρη αλλαγή κλίματος με την Αθήνα διαπίστωσαν οι Τούρκοι αξιωματούχοι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στην Ελλάδα και υποστηρίζουν πως βασικό στοιχείο που προέκυψε από τη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι η παράταση της ηρεμίας στο Αιγαίο.
Οπως ανέφεραν στην «Κ» τουρκικές πηγές, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών των δύο ηγετών, αλλά και των υπουργών των δύο χωρών ήταν φανερή η αλλαγή της «χημείας» και στις δύο πλευρές. Η δήλωση του προέδρου της Τουρκίας πως «πρέπει να εστιάσουμε στο μισογεμάτο ποτήρι» είναι «ο τρόπος που θέλει η τουρκική κυβέρνηση να προσεγγίζει τις σχέσεις με την Ελλάδα. Ολοι οι υπουργοί το τελευταίο διάστημα εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση», επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.
Στην τουρκική πλευρά θεωρούν σημαντική επίσης τη διακήρυξη των Αθηνών που έχουν υπογράψει οι Ερντογάν και Μητσοτάκης, καθώς, όπως υποστηρίζουν, μπορεί να βοηθήσει στον οδικό χάρτη του στόχου του πολιτικού διαλόγου για το ζήτημα της επίλυσης της διαφοράς υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, αν και τονίζουν πως σ’ αυτό υπάρχουν πολλά αλληλένδετα ζητήματα.
Στην Αγκυρα εκτιμούν ως σοβαρό ότι με τη διακήρυξη «τα μέρη δεσμεύονται να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή». Οι ίδιες πηγές θεωρούν πως και οι δυο πλευρές το επόμενο διάστημα θα αποφύγουν μονομερείς ενέργειες στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο. Εμπειρος απόμαχος διπλωμάτης της γειτονικής χώρας μάς τόνισε πως μονομερείς ενέργειες θα μπορούσαν να θεωρηθούν και η επέκταση των χωρικών υδάτων, αλλά και συμφωνίες υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ, όπως αυτή που είχε συναφθεί μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης.
Παράλληλα, όμως, στη διακήρυξη αναφέρεται πως «τα μέρη θα προσπαθήσουν να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ τους με φιλικό τρόπο, μέσω απευθείας διαβουλεύσεων μεταξύ τους ή με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Η αναφορά αυτή ερμηνεύεται σαν ένα «μικρό βήμα» για να οδηγηθεί η διαφορά της υφαλοκρηπίδας στη διεθνή δικαιοσύνη, αφού ολοκληρωθούν οι χρονοβόρες πολιτικές διαβουλεύσεις.
Ο Ερντογάν δεν μίλησε για «δύο κράτη» στην Κύπρο, αλλά τόνισε πως η όποια λύση πρέπει «να λάβει υπόψη τις πραγματικότητες» στο νησί.
Πολιτικοί αναλυτές με τους οποίους συνομιλήσαμε μας επέστησαν την προσοχή στις δηλώσεις που έκανε ο κ. Ερντογάν για το Κυπριακό, καθώς απέφυγε να μιλήσει για «δύο κράτη», όπως υποστηρίζει η Αγκυρα το τελευταίο διάστημα, αλλά τόνισε πως η όποια λύση πρέπει να λάβει υπόψη «τις πραγματικότητες στην Κύπρο», αφήνοντας έτσι παράθυρο νέων προσπαθειών για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Iδιαίτερα θετικό αντίκτυπο είχε η κίνηση που έκανε η ελληνική κυβέρνηση για τη διευκόλυνση της παροχής βίζας στους Τούρκους πολίτες που θέλουν να επισκεφθούν 10 ελληνικά νησιά που βρίσκονται κοντά στις τουρκικές ακτές. Στη γειτονική χώρα αναγνωρίζουν τις προσπάθειες που έχει κάνει η Αθήνα για να πείσει τις Βρυξέλλες. Πάντως, η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί στους Τούρκους πολίτες είναι πως έχει αρθεί η βίζα Σένγκεν, κάτι που δεν ισχύει, αφού όσοι φτάνουν στα νησιά θα πρέπει να διαθέτουν κάποια απαραίτητα έγγραφα και θα μπορούν να πάρουν τη βίζα στις πύλες εισόδου των νησιών με δικαίωμα παραμονής 7 ημερών για όλο τον χρόνο.
Η επαναπροσέγγιση της Αθήνας με την Αγκυρα, ίσως να είναι και μια γέφυρα για την αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, κυρίως στο ζήτημα των εξοπλιστικών προγραμμάτων, αναφέρει ο έμπειρος πολιτικός αναλυτής Σεντάτ Εργκίν. Σε άρθρο του στην εφημερίδα Hurriyet, o κ. Εργκίν επισημαίνει: «Ας υπογραμμίσουμε πως επανειλημμένα στο Κογκρέσο συζητήθηκε και η δράση της Τουρκίας κατά της Ελλάδας στο Αιγαίο σχετικά με την έγκριση των F-16. Μπορεί να προβλεφθεί ότι η πρόσφατη ατμόσφαιρα ύφεσης με την Ελλάδα, όπως φάνηκε από την πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στην Αθήνα, θα βοηθήσει να ξεπεραστούν αυτές οι αντιρρήσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει να αποκλειστεί ότι το ισχυρό εβραϊκό λόμπι στο Κογκρέσο θα επιβάλει εμπόδιο ως αντίποινα για την έντονη αντίδραση της τουρκικής κυβέρνησης κατά του Ισραήλ λόγω των γεγονότων στη Γάζα».
Αλλοι αναλυτές υπενθυμίζουν πως η Γερμανία μέχρι και την περασμένη εβδομάδα εξέφραζε την άρνησή της στην πώληση των Eurofighter στην Τουρκία, καθώς υπήρχαν αμφιβολίες λόγω των εντάσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο. Η χαλάρωση του κλίματος, τονίζουν, ίσως βοηθήσει στην αλλαγή της προοπτικής για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Για τις «αερομαχίες»
Αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης αλλά και βουλευτές της αντιπολίτευσης κατηγορούν τον πρόεδρο της Τουρκίας για «στροφή 180 μοιρών» στην εξωτερική πολιτική και τονίζουν ότι όλα καθορίζονται από τις προσωπικές αποφάσεις του κ. Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος πάντως στην παρούσα φάση μιλάει για μια «νέα σελίδα» στις σχέσεις με την Ελλάδα. Μετά τη συνάντησή του με τον κ. Μητσοτάκη αναφέρθηκε στις «εναέριες εμπλοκές μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας στο Aιγαίο», εκφράζοντας την επιθυμία «να κλείσουμε πλέον αυτή τη σελίδα, να τελειώνουμε με αυτή την υπόθεση. Αυτό το είπαμε και στον κ. Μητσοτάκη