Αφού έκλεισε τους λογαριασμούς του με το παρελθόν, μέσω της «Ιθάκης», χθες ο Αλέξης Τσίπρας έκανε το βήμα στο αύριο, αναφερόμενος στην «ανάγκη μιας Νέας Μεταπολίτευσης». Και μάλιστα, πρόσθεσε, «με την έννοια ενός μεγάλου πολιτικού Big Bang που θα αναδιατάξει ριζικά τους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς και θα φέρει στο προσκήνιο νέους πολιτικούς σχηματισμούς».
Αυτή είναι η ανάγκη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ικανοποιηθεί από μόνη της. Οπως ο ίδιος σημείωσε, «καμιά αλλαγή δεν μπορεί να έρθει από μόνη της, ούτε με εντολές “από τα πάνω”. Χωρίς την αφύπνιση των ίδιων των πολιτών, καμιά αναγέννηση δεν μπορεί να έρθει», διεμήνυσε, σε μια αναφορά που προφανέστατα είχε ως αποδέκτη τους απογοητευμένους πολίτες, όλους εκείνους που απέχουν από την εκλογική διαδικασία, ιδίως από το 2019 και μετά.
Αποχή πάντως, αναγνώρισε, που σχετίζεται με το γεγονός ότι «ζούμε μια από τις χειρότερες περιόδους της μεταπολιτευτικής ιστορίας σε σχέση με την εμπιστοσύνη των πολιτών στην πολιτική και το πολιτικό σύστημα. Η πλειοψηφία των πολιτών δεν πιστεύει ότι έχουμε αληθινή δημοκρατία. Δεν εμπιστεύεται -και όχι άδικα- τους θεσμούς και ιδιαίτερα τη Δικαιοσύνη. Εχει απαξιώσει τη Βουλή». Οπως είναι επίσης γνωστό και ποιος εκμεταλλεύεται το κενό δημοκρατίας, εδώ και στην υπόλοιπη Ευρώπη: «τα τέρατα της Ακροδεξιάς και της αντιπολιτικής».
Στον αντίποδα πρέπει να βρεθεί «το κοινό μας όραμα για μια πατρίδα που μπορεί να αλλάξει με εντιμότητα, σχέδιο και δικαιοσύνη», ανέφερε, με την ταυτόχρονη επισήμανση ότι «αυτό το όραμα δεν μπορεί να αφορά μόνο μια παράταξη». Αλλά είναι ένα όραμα που πρέπει «να ακουμπά όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Ελληνες». Εξ ου και η πρόσφατη αναφορά του Αλέξη Τσίπρα στην ανάγκη ενός Νέου Πατριωτισμού.
Αποκατάσταση
Χθες, όμως, έκανε το βήμα πιο πέρα μιλώντας για τη Νέα Μεταπολίτευση και το Big Bang που θα φέρει τα πάνω κάτω στην πολιτική, με επιστροφή των πολιτών στην πολιτική, με αποκατάσταση της αξιοπιστίας των θεσμών, με αναβάθμιση του Κοινοβουλίου, της Δικαιοσύνης, των Ανεξάρτητων Αρχών, με αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και του πλουραλισμού στην ενημέρωση, με ενίσχυση της λογοδοσίας της εξουσίας, με ισχυροποίηση του Κράτους Δικαίου.
«Αλλά κυρίως με ένα σοκ δημοκρατίας», τόνισε, επαναλαμβάνοντας όσα είχε δηλώσει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» στην πρόσφατη συνέντευξή του. Γιατί, εξήγησε, «δημοκρατία δεν είναι μόνο κανόνες και θεσμοί, είναι και το λαϊκό φαντασιακό, το όραμα, τα συναισθήματα της ελπίδας για μια καλύτερη ζωή».
Ομως, στο σημείο αυτό της ομιλίας του, ο πρώην πρωθυπουργός άλλαξε «σελίδα» αναδεικνύοντας τις αδυναμίες της αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση ετοιμόρροπη, και όμως κυρίαρχη την ίδια ώρα. «Γιατί; Γιατί δεν έχει αντίπαλο. Δεν υπάρχει η πολιτική δύναμη που θα προσδώσει στην υπόκωφη κοινωνική αντίθεση προοπτική αλλαγής. Ενα πειστικό προοδευτικό εναλλακτικό σχέδιο που θα συνιστά ταυτόχρονα μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης».
Πρώτος στο χωριό
Και κατηγόρησε στο σημείο αυτό τα κόμματα της αντιπολίτευσης (δεν τα κατονόμασε), που έχουν ως βασική έγνοια «το ποιος θα είναι πρώτος στο χωριό», μια εικόνα «δυσάρεστη και αποκαρδιωτική», που, όμως, «βοηθά την κυβέρνηση να συντηρεί τον βάλτο». Και, στη συνέχεια, «η αντιπολίτευση αδυνατεί να παράγει το οξυγόνο που η κοινωνία χρειάζεται και απαιτεί. Κόμματα περίκλειστα στην αυταρέσκειά τους και ηγεσίες που δίνουν την αίσθηση ότι λίγο τους απασχολεί αν η σημερινή κυβέρνηση κερδίσει και μια τρίτη τετραετία. Αρκεί να είναι στις θέσεις τους».
Ταυτόχρονα δε έστειλε ακόμη ένα μήνυμα λέγοντας πως η κοινωνία δεν συγκινείται «από πρόχειρες, καθυστερημένες και όψιμες συγκολλήσεις, κινήσεις μικροκομματικής επιβίωσης. Η κοινωνία νοιάζεται και αγωνιά για εναλλακτική προοπτική», είπε, και μάλιστα, «απέναντι στην Ελλάδα του Φραπέ και της Φεράρι», παίρνοντας αφορμή από τη δυσώδη επικαιρότητα.
Ενώ, συνέχισε, όσο τα κόμματα «θα επιμένουν σε λογικές που αφορούν τον μικρόκοσμό τους και όχι την κοινωνία, τόσο θα εδραιώνεται στους πολίτες η πεποίθηση ότι ο κύκλος τους έχει κλείσει». Διαπίστωση που ώθησε εκείνον στην παραίτηση «από την ασφάλεια της βουλευτικής καρέκλας», εξήγησε εξάλλου.
Σύμφωνα με τον Αλ. Τσίπρα, «το σημερινό πολιτικό σύστημα δεν αποτελεί μέρος της λύσης, αλλά μέρος του προβλήματος. Και η διέξοδος σήμερα είναι μέσα από την παρέμβασή μας οι προοδευτικοί και δημοκρατικοί πολίτες να δώσουμε μια φρέσκια πνοή που θα παρασύρει τις αδρανείς γραφειοκρατίες».
Πολύχρωμο
Για έναν νέο άνεμο αλλαγής που θα προκύψει «μέσα από μια ριζική ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου, να δημιουργηθεί μια μεγάλη, πολύχρωμη, κινηματική, αλλά προγραμματικά συμπαγής και αποφασισμένη προοδευτική παράταξη, ικανή να αγκαλιάσει όλους τους αριστερούς, δημοκρατικούς, ευαίσθητους πολίτες. Ωστε να καταφέρει να διεκδικήσει με αξιώσεις την προοδευτική διακυβέρνηση του τόπου μετά τις επόμενες εκλογές», μίλησε ξεδιπλώνοντας το πολιτικό σχέδιό του - και μόνο οι επίσημες ανακοινώσεις φαίνεται πως απομένουν…
Πρωτοβουλίες
Με πρώτο βήμα, πρόσθεσε, να σηκωθούν οι πολίτες από τον καναπέ της απογοήτευσης, και δεύτερο, την οργάνωση «σε κάθε πόλη, γειτονιά, περιοχή, χώρο εργασίας ή φοίτησης, πρωτοβουλίες επανίδρυσης, δικαιοσύνης και αλλαγής. Πρωτοβουλίες αυτοοργάνωσης, που θα σπάνε τα στεγανά της απομόνωσης μεταξύ των πολιτών.
»Πρωτοβουλίες που θα είναι ανοιχτές στην επιθυμία όλων να είναι συνεπιβάτες στο ταξίδι, μα αδιάβατες στην επιθυμία κάποιων να ταξιδεύουν πάντα στην πρώτη θέση. Από εδώ και στο εξής θα έχουμε προσκλήσεις για όλους αλλά δεν θα έχουμε ρεζερβέ στην πρώτη θέση για κανέναν». Ενα σχέδιο ελκυστικό που μένει να φανεί με ποιον τρόπο θα πάρει σάρκα και οστά.
Συμπερασματικά, είπε ναι στο «συλλογικό όραμα για την Αλλαγή», όχι σε «προνόμια και αξιώματα». Και, τέλος, μέσα από τη «συμμετοχή του καθένα και της καθεμιάς, τις μικρές ή μεγάλες πρωτοβουλίες, να χτίσουμε όλοι μαζί ένα μεγάλο κίνημα, ικανό να δώσει πολιτική υπόσταση στο πλειοψηφικό πια αίτημα: Δεν πάει άλλο! Μας αξίζει μια Ελλάδα καλύτερη! Και μπορούμε!». Αυτό, εν τέλει, είναι και το μήνυμα της Ιθάκης, «όπως καταφέραμε τότε να φτάσουμε, παρά τις τρομακτικές δυσκολίες στον προορισμό μας», κατέληξε.
Και δεν πάει άλλο -όπως είχε εξηγήσει σε άλλο σημείο της ομιλίας του- γιατί έχουμε τη «λάθος κυβέρνηση», φέρνοντας ως παράδειγμα την πολιτική της στα εργασιακά, στην Υγεία, την Παιδεία, αλλά ακόμη στις υποκλοπές, στα Τέμπη, στον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Τελικά ο Μητσοτάκης το διάβασε
Στην πρώτη αντίδρασή του μετά την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στο 36ο Greek Economic Summit του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, διατύπωσε το ερώτημα εάν μπορεί κάποιος να μπει ξανά σε ένα καράβι που ο καπετάνιος το έστειλε μια φορά στα βράχια. Αλλάζοντας, πάντως, την πρόσφατη τοποθέτησή του ότι δεν είχε την πρόθεση να διαβάσει την «Ιθάκη», πρόσθεσε: «Διαβάζοντας το βιβλίο βλέπω ότι έσπευσε να βγει πρώτος από το πλοίο, πήρε όλες τις σωσίβιες λέμβους και τα σωσίβια και έριξε όλη την ευθύνη στο πλήρωμα».
Το «Παλλάς» αποδείχτηκε… μικρό
Οι παρουσίες και το μήνυμα της χωροταξίας
Πολύ μικρό φυσικά αποδείχτηκε το «Παλλάς» για την επίσημη παρουσίαση της «Ιθάκης»: πολλοί ήταν εκείνοι -ακόμη και βουλευτές- που παρακολούθησαν όρθιοι την εκδήλωση είτε μέσα στην αίθουσα των 1.500 ατόμων, είτε στο φουαγιέ, είτε ακόμη και έξω από το κτίριο! Ηδη από τις πέντε το απόγευμα πολίτες ήταν έξω από το θέατρο, υποχρεώνοντας τους διοργανωτές να ανοίξουν τις πόρτες νωρίτερα από το προκαθορισμένο. Ανθρωποι κάθε ηλικίας -δεν ήταν λίγοι οι νέοι άνθρωποι που ήταν εκεί- έδωσαν το «παρών» με την προσμονή της αλλαγής χαραγμένη στο πρόσωπό τους. Κάποιοι με το βιβλίο στο χέρι, για να πάρουν μια ιδιόχειρη αφιέρωση από τον συγγραφέα του.
Πίσω από τον Αλέξη Τσίπρα οι θέσεις ήταν κρατημένες για τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του ομώνυμου Ινστιτούτου -ακριβώς πίσω του ήταν ο Δημήτρης Λιάκος-, στέλνοντας έτσι εμμέσως πλην σαφώς το μήνυμα ότι η επόμενη μέρα έχει ανάγκη από γνώση και ουσιαστική αντιπρόταση για την επίλυση των προβλημάτων του τόπου μας. Δίπλα στον πρώην πρωθυπουργό ήταν οι εκδότες του Gutenberg και η Μπέττυ Μπαζιάνα, πλάι στην οποία η θέση ήταν κενή με ένα τριαντάφυλλο σε αυτήν -η θέση του Αλέκου Φλαμπουράρη- ενώ αμέσως μετά καθόταν η σύζυγός του Εύη Φλαμπουράρη. Παρόντες ήταν οι πρόεδροι του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, και της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης, όπως και ο επικεφαλής του «Κόσμος», Πέτρος Κόκκαλης, η αντιπρόεδρος της Βουλής, Ολγα Γεροβασίλη, καθώς και ο Γιάννης Δραγασάκης και η Λούκα Κατσέλη. Εκεί ακόμη ήταν σχεδόν όλοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, η πλειονότητα των συναδέλφων τους της Νέας Αριστεράς, αλλά και τρεις ανεξάρτητοι βουλευτές (Ευάγγ. Αποστολάκης, Αθηνά Λινού και Γ. Σαρακιώτης).
Ιστορική μαρτυρία για μια κρίσιμη στιγμή
Τι είπαν για την «Ιθάκη» οι Ιωάννα Λαλιώτου, Αντώνης Λιάκος, Ευγενία Φωτονιάτα και Γιώργος Χουλιαράκης
Αντώνης Τελόπουλος
Μια πλήρη και πολυεπίπεδη αποτίμηση της περιόδου 2015-2019, όπως αυτή αποτυπώνεται στο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, παρουσίασαν με τις παρεμβάσεις τους οι Ιωάννα Λαλιώτου, Αντώνης Λιάκος, Ευγενία Φωτονιάτα και Γιώργος Χουλιαράκης. Κοινός παρονομαστής των τοποθετήσεών τους ήταν ότι το βιβλίο λειτουργεί ως ιστορική μαρτυρία μιας κρίσιμης στιγμής για τη χώρα, αποδομώντας στερεότυπα και διαδεδομένους «μύθους» για εκείνη την περίοδο.
Η Ιωάννα Λαλιώτου στάθηκε στο γεγονός ότι ο Τσίπρας αναλαμβάνει ένα μεγάλο ρίσκο γράφοντας τόσο σύντομα μετά τα γεγονότα. Ανέδειξε ότι η αξία του βιβλίου δεν βρίσκεται στην αντικειμενικότητα –όπως συμβαίνει με όλες τις μαρτυρίες πρωταγωνιστών– αλλά στην υποκειμενικότητα αυτού που έζησε από πρώτο χέρι την πιο πυκνή πολιτικά περίοδο της μεταπολίτευσης. Τόνισε ότι η ηλικία του Τσίπρα τον διαφοροποιεί από άλλους πρώην πρωθυπουργούς, που εξιστορούν την εμπειρία τους στο τέλος της πολιτικής διαδρομής. Επισήμανε επίσης ότι είναι «χρέος» και άλλων πολιτικών να γράψουν για το βίωμά τους, ώστε η δημόσια μνήμη να μην καθορίζεται μόνο από τη δημόσια συζήτηση ή τον πολιτικό ανταγωνισμό.
Ο Αντώνης Λιάκος προσέγγισε το βιβλίο ως μια απόπειρα κατανόησης και επεξεργασίας συλλογικών και πολιτικών τραυμάτων. Μίλησε για την ταπείνωση που ένιωσε ο ελληνικός λαός μέσα στη μνημονιακή επιτροπεία και για τη σημασία της διεκδίκησης της αξιοπρέπειας εκείνη την περίοδο. Εξήγησε ότι στο βιβλίο κυριαρχούν δύο συναισθήματα: η εμπειρία της ταπείνωσης και η προσπάθεια ανάκτησης της αξιοπρέπειας, τα οποία –όπως είπε– αποτελούν και την πιο σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον. Παράλληλα, περιέγραψε την κρίση του 2015 ως αποτέλεσμα βαθύτερων αιτιών και όχι ως στιγμιαίο γεγονός, τονίζοντας πως μόνο η γνώση μπορεί να θεραπεύσει τα πολιτικά τραύματα του παρελθόντος.
Η Ευγενία Φωτονιάτα στάθηκε στα κεφάλαια του βιβλίου που επιχειρούν να απαντήσουν στην κριτική και να καταρρίψουν δύο κεντρικούς μύθους: ότι η κυβέρνηση της περιόδου 2015-2019 ήταν συνολικά αποτυχημένη και ότι η Ελλάδα οδηγήθηκε σε «ολική καταστροφή». Αντιθέτως, όπως υποστήριξε, υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα τα οποία παρουσιάζονται στο βιβλίο και σκιαγραφούν μια πιο σύνθετη εικόνα της περιόδου.
Ανέλυσε τους τρεις άξονες της τότε κυβερνητικής πολιτικής –διαχείριση της κρίσης, παρεμβάσεις και προοδευτικές μεταρρυθμίσεις– υπογραμμίζοντας ότι κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια στόχευε στον παραγωγικό ανασχηματισμό της χώρας. Σημείωσε επίσης ότι η αντιαναπτυξιακή φόρτιση της λέξης «μεταρρύθμιση» προέρχεται από το γεγονός ότι ο πολιτικός αντίπαλος ταυτίζει συστηματικά τη μεταρρύθμιση με την απορρύθμιση.
Ο Γιώργος Χουλιαράκης, με καθαρά τεχνοκρατικό ύφος, επιχείρησε να επανατοποθετήσει τη συζήτηση για τους οικονομικούς μύθους της εποχής. Ξεκαθάρισε ότι «το τρίτο πρόγραμμα θα ήταν αχρείαστο αν είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς το δεύτερο», τονίζοντας πως η Ελλάδα μπήκε στο 2015 χωρίς πρόσβαση στις αγορές και χωρίς επαρκές ταμειακό απόθεμα. Υπογράμμισε ότι η κριτική περί «100 δισ. κόστους» στηρίζεται σε αμφίβολες μεθοδολογίες, αφού ακόμη και ο Ρέγκλινγκ έχει δηλώσει πως δεν υπάρχει επιστημονικός τρόπος για να αποτιμηθεί με ακρίβεια τέτοιο μέγεθος.
Εξήγησε ότι τα 86 δισ. του τρίτου προγράμματος ήταν αναγκαία σε κάθε περίπτωση για τις χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου και ότι η κυβέρνηση πέτυχε έναν βασικό στόχο: τη δημιουργία «μαξιλαριού» ασφαλείας και την αποφυγή εξόδου από το ευρώ, η οποία –όπως είπε– θα οδηγούσε σε πρωτοφανή κοινωνική κρίση. Δεν δίστασε να αναφερθεί και στη σύγκρουσή του με το ΔΝΤ και τον Πολ Τόμσεν, ο οποίος επέμενε ότι η Ελλάδα δεν θα έπιανε ποτέ τους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων.
Συνολικά, οι τοποθετήσεις των τεσσάρων ομιλητών ανέδειξαν όχι μόνο τον πολιτικό και ιστορικό χαρακτήρα της «Ιθάκης», αλλά και το βιβλίο ως εργαλείο κατανόησης μιας περιόδου που παραμένει ακόμη ανοιχτή στον δημόσιο διάλογο. Με διαφορετικές οπτικές αλλά κοινή αφετηρία, έδειξαν ότι δεν αποτελεί απλώς απομνημόνευμα, αλλά μια συνειδητή προσπάθεια να επαναδιατυπωθεί τι πραγματικά συνέβη –και τι δεν συνέβη– εκείνα τα χρόνια που καθόρισαν την πορεία της χώρας. Τη συζήτηση συντόνισαν οι δημοσιογράφοι Μαρία Νικόλτσιου και Αντώνης Αντζολέτος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου