- Τη διαχρονική συνεργασία ΗΠΑ και Ευρώπης υπογράμμισαν στις ομιλίες τους οι Ομπάμα και Μέρκελ (Φωτογραφία: ΑΠΕ )
Βερολίνο
Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να κάνουν «ρεαλπολιτίκ» με τη Ρωσία, λέει ο Ομπάμα προς τον Τραμπ μιλώντας από το Βερολίνο -όπου ο αμερικανός πρόεδρος και η γερμανίδα καγκελάριος υπογράμμισαν τη θεμελιώδη σημασία της διαχρονικής συνεργασίας ΗΠΑ και Ευρώπης και την κοινή βάση των δημοκρατικών αξιών σε έναν κόσμο που «όλο και περισσότεροι ρωτούν "εγώ τι θέση έχω;"», όπως χαρακτηριστικά είπε η καγκελάριος. Ορατή η ανησυχία και των δύο ηγετών για τις διαλυτικές τάσεις «επιστροφής στην κοσμοθεωρία φυλών και εθνικισμού».
Η επίσκεψη του Ομπάμα στο Βερολίνο ήταν το αποκορύφωμα της περιοδείας «αποχαιρετισμού» του στην Ευρώπη. Το κλίμα στην κοινή συνέντευξη με την Μέρκελ ήταν θερμό, οι δύο ηγέτες εμφανίστηκαν στην ίδια γραμμή σε σχεδόν όλα τα ζητήματα ενώ αμφότεροι τόνισαν τη σημασία να προχωρήσει η (αβέβαιου πλέον μέλλοντος) εμπορική συμφωνία ΗΠΑ και ΕΕ, η TTIP.
Με ακόμη βαρύτερο το συμβολισμό του ότι μιλούσε από το Βερολίνο, μία πόλη που ήταν ψυχροπολεμικά σύμβολο της «μάχης επιρροής» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ο Ομπάμα υπογράμμισε πως ο Ντόναλντ Τραμπ όταν αναλάβει την ηγεσία δεν θα πρέπει να κάνει «συμφωνίες» με τη Μόσχα στη βάση ανταλλαγμάτων, αλλά να υψώσει ανάστημα απέναντι στη Ρωσία όταν χρειαστεί.
Οι δύο ηγέτες μάλιστα επανέρχονταν συχνά στο ότι προϋποθέση της διεθνούς πολιτικής θεωρείται η κοινή βάση δημοκρατικών αξιών -αυτό είχε τόσο να κάνει με τις σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά στο κάδρο βρισκόταν και η πρώτη αναφορά της Μέρκελ μετά τη νίκη Τραμπ, στην οποία «υπενθύμιζε» στην επόμενη αμερικανική ηγεσία τη σημασία που δίνει το Βερολίνο στις κοινές δημοκρατικές αξιές.
Κατά τη διάρκεια των κοινών τους δηλώσεων, Μέρκελ και Ομπάμα δεν έκρυψαν την ανησυχία τους για τις διεθνείς προκλήσεις που έγιναν εμφανέστερες με τη νίκη Τραμπ. «Δεν υπάρχει επιστροφή από την παγκοσμιοποίηση» τόνισε η Μέρκελ, υπογραμμίζοντας τη σημασία ολοκλήρωσης της εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ (TTIP).
H γερμανίδα καγκελάριος υπογράμμισε τη σύνδεση μεταξύ των Γερμανίας, Ευρώπης και ΗΠΑ στη βάση κοινών πολιτικών αξιών, ειδικά δε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Ομπάμα στάθηκε επίσης στη σημασία τήρησης των θεμελιωδών αξιών -τον σεβασμό στη Δημοκρατία, την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και το σεβασμό της ελευθερίας.
Και ο αμερικανός πρόεδρος στάθηκε στην ανάγκη ολοκλήρωσης της ΤΤΙΡ ενώ υπογράμμισε επίσης τη δέσμευση των ΗΠΑ για την ασφάλεια της Ευρώπης -καθώς ειδικά το Βερολίνο έχει εκφράσει την ανησυχία του για τις προθέσεις του Τραμπ σχετικά με το ΝΑΤΟ.
Η πρώτη ερώτηση έγινε στον Ομπάμα και αφορούσε τον εκλεγέντα πρόεδρο Τραμπ και τις προθέσεις του με τη Ρωσία. Το δεύτερο σκέλος της ερώτησης αφορούσε την γερμανίδα καγκελάριο και το εάν πρόκειται να θέσει ξανά υποψηφιότητα.
«Η καγκελάριος Μέρκελ ήταν η μοναδική ηγέτης συμμάχων μας η οποία ήταν στην ηγεσία όταν μπήκα στο Λευκό Οίκο, οπότε είμαστε βετεράνοι» είπε χαριτολογώντας ο Ομπάμα. «Είναι δικό της ζήτημα τι θα κάνει στις εκλογές, εκείνη και ο γερμανικός λαός θα αποφασίσουν, αλλά εγώ θα την ψήφιζα» είπε χαρακτηριστικά.
Όσον αφορά τη Ρωσία, ο αμερικανός πρόεδρος ανέφερε πως εξαιτίας του μεγέθους της η συνεργασία μαζί της είναι απαραίτητη. «Είναι προς το συμφέρον μας η Ρωσία να είναι επιτυχημένο κράτος, η οικονομία της να πηγαίνει καλά, να έχει καλές σχέσεις με τους γείτονές της» είπε.
«Προσπάθησα να οικοδομήσω στενές σχέσεις, όμως είμαι ρεαλιστής και αναγνώρισα ότι σε πολλά σημεία οι δύο χώρες έχουν πολύ διαφορετική προσέγγιση» τόνισε. «Η Δημοκρατία, η ελευθερία λόγου, το κράτος δικαίου, ο σεβασμός για άλλες χώρες, την αυτοδιάθεσή τους και την εθνική κυριαρχία τους, αυτά δεν μπορεί να τα αγνοήσει κανείς» υπογράμμισε.
Ανέφερε ως παράδειγμα την Ουκρανία ή τη Συρία: «Ελπίζω πως ο νέος πρόεδρος συνεχίσει με παρόμοιο τρόπο την επιδίωξη εποικοδομητικών σχέσεων αλλά και να σταθεί απέναντι όταν υπάρχουν διαφορές απόψεων» είπε ο Ομπάμα, λέγοντας πως θα ήταν λάθος να ακολουθήσει ο επόμενος πρόεδρος «ρεάλπολιτίκ» απέναντι στη Μόσχα.
Ο Ομπάμα αναφέρθηκε εκτενώς στο ζήτημα των κυβερνοεπιθέσεων ρωσικού «χρώματος», μιλώντας συγκεκριμένα όχι μόνο για οικονομική κατασκοπεία αλλά και για παρέμβαση σε ξένες εκλογικές διαδικασίες.
Λαμβάνοντας το λόγο η Μέρκελ, εξέφρασε τον θαυμασμό της για την ομαλότητα με την οποία διεξάγεται στις ΗΠΑ η μετάβαση εξουσία.
«Όσον αφορά τη Ρωσία, από γερμανική σκοπιά πρέπει να πω πως αφορά το ζήτημα αξιών» είπε η Μέρκελ, επίσης τονίζοντας πως η ευρωπαϊκή ήπειρος ζει σε περίοδο ειρήνης και πως τμήμα της είναι ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας.
«Από ευρωπαϊκή σκοπιά, η Ρωσία είναι γείτονάς μας και έχουμε συμφέρον καλών σχέσεων, όμως όταν υπάρχει διάσταση απόψεων πρέπει αυτό να τίθεται καθαρά» τόνισε. Σχετικά δε με τις προθέσεις της για τις γερμανικές εκλογές, η Μέρκελ είπε πως θα εκφραστεί στην κατάλληλη χρονική στιγμή, «η οποία δεν είναι σήμερα» όπως σημείωσε γελώντας.
Σε ερώτηση για το πόσο διχασμένη είναι η αμερικανική κοινωνία μετά την επικράτηση Τραμπ, ο Ομπάμα είπε πως με φόντο την οικονομία και χάρη και στο Διαδίκτυο, «οι πολιτισμικές συγκρούσεις είναι πλέον πιο άμεσες».
«Είναι σημαντικό να θέσουμε υπό καλύτερο έλεγχο την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογία, ώστε ο κόσμος να έχει το αίσθημα ότι διατηρεί τον έλεγχο, και να μην στρέφεται σε απλοϊκές λύσεις και σε μία κοσμοθεωρία στη βάση φυλών και εθνικισμού» τόνισε.
Υπογράμμισε δε πως, ανεξαρτήτως ηγεσίας, στις ΗΠΑ γίνεται σεβαστή η ελευθερία, στεκόμενος ιδιαίτερα στη θρησκευτική ελευθερία, και τόνισε το ρόλο θεσμικών δικλείδων ασφαλείας (checks and balances) όπως την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη.
«Πρέπει να βρούμε εποικοδομητικές και δημιουργικές λύσεις» είπε αναφορικά με την παγκοσμιοποίηση, επαναλαμβάνοντας την προειδοποίηση για παραπλανητικές υπεραπλουστεύσεις και απλές δήθεν λύσεις. «Είμαι ωστόσο αισιόδοξος, όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και για την πορεία του κόσμου εν γένει, και κυρίως είμαι αισιόδοξος εξαιτίας της στάσης που βλέπω να έχει η νεολαία» τόνισε.
Η Μέρκελ, λαμβάνοντας το λόγο, τόνισε ότι η Γερμανία «χρωστά πολλά στις ΗΠΑ κατά τη μεταπολεμική εποχή, όχι μόνο αμέσως μετά τον πόλεμο αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανένωσης».
«Οι διεθνείς συνασπισμοί, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ, είναι καίριοι για εμάς» υπογράμμισε. Όσον αφορά την ενίσχυση αντίρροπων τάσεων, «και τέτοιες υπάρχουν και στη Γερμανία», και η Μέρκελ έδειξε και στο ζήτημα της τεχνολογίας.
«Υπάρχει κόσμος που ρωτά, "εγώ τι θέση έχω σε αυτόν τον κόσμο"; Χρέος της πολιτικής είναι να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις» τόνισε, αλλά επέκρινε το διχαστικό λόγο -και επανέλαβε για άλλη μία φορά «δεν μπορεί η μία πλευρά να λέει "εμείς είμαστε ο λαός, κι οι άλλοι δεν είναι"» (αναφορά στο σύνθημα κατά τις γερμανικές διαδηλώσεις του 1989 που έχει οικειοποιηθεί το ξενοφοβικό κίνημα Pegida).
«Ο αποχαιρετισμός με τον Μπαράκ Ομπάμα μου είναι δύσκολος, επειδή η συνεργασία ήταν πολύ καλή, αλλά η Δημοκρατία ζει μέσω των αλλαγών» είπε η Μέρκελ, προκαλώντας εμφανώς τη συγκίνηση του Ομπάμα.
Ο Ομπάμα, ερωτηθείς ξανά για το κλίμα μετά την εκλογή του Τραμπ, είπε πως «η ελευθερία συγκεντρώσεων είναι μέρος της Δημοκρατίας μας, δεν θα πω σε κάνεναν που ανησυχεί να σωπάσει». Ωστόσο, τόνισε ότι η εκλογή και η ομαλή μετάβαση είναι επίσης μέρος της Δημοκρατίας και τόνισε ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει κανείς να μιλά «με γεγονότα, όχι με μισές αλήθειες και προπαγάνδα». «Η Δημοκρατία χρειάζεται σκληρή δουλειά, και η Δημοκρατία έχει πρόβλημα όταν δαιμονοποιείται η άλλη άποψη» τόνισε.
«Εκπλήσσομαι δε όταν ακούω κόσμο εδώ στην Ευρώπη, και από τη νεολαία, που δεν γνωρίζει τι σήμαινε ο Ψυχρός Πόλεμος, τι σήμαινε ότι εδώ στο Βερολίνο υπήρχε ένα Τείχος» είπε χαρακτηριστικά ο Ομπάμα.
Σχετικά με τη Συρία, ο Ομπάμα υπογράμμισε ξανά τη «βαρβαρική πολιτική» του καθεστώτος του Άσαντ και κάλεσε εκ νέου τη Ρωσία να ασκήσει τη δέουσα πίεση στη Δαμασκό.
Η Μέρκελ από την πλευρά της, είπε πως ο Άσαντ «στρέφεται ενεργητικά εναντίον του λαού του, βομβαρδίζοντάς τον με βόμβες βαρέλια, πολιόρκησε το Χαλέπι, και όταν κανείς μιλά με σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται εδώ στη Γερμανία, οι περισσότεροι προσπάθησαν να διαφύγουν από τον Άσαντ, ούτε καν από την ISIS».
«Οπότε από τη δική μου σκοπιά, ο Άσαντ δεν είναι εταίρος» τόνισε η γερμανίδα καγκελάριος.
Επιμέλεια: Β. Ψυχογιός
Newsroom ΔΟΛ
Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
