© Φωτογραφία : SOOC / Dimitris Kapantais
Ο πολιτικός επιστήμονας, Γιώργος Κουκουτάκης, μας αναλύει τα αίτια και τους αριθμούς της εκλογικής αναμέτρησης για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ την Κυριακή.
Πολλές οι νίκες του ΚΙΝΑΛ. Κατάφερε εν μέσω της επέλασης της μετάλλαξης Όμικρον και του σαματά για την υποχρεωτικότητα, μετά προστίμου, του εμβολιασμού στις ηλικίες άνω των 60, να αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον γύρω από τις εσωτερικές διαδικασίες διαδοχής στην ηγεσία, να μονοπωλεί σταθερά τις τελευταίες εβδομάδες το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, προκαλώντας ανησυχία στα επιτελεία της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ για την επόμενη ημέρα του και όλες τις αναταραχές στο ρευστό πολιτικό σκηνικό που μπορεί να φέρει μια νέα, άφθαρτη ηγεσία.
Και την Κυριακή έγινε το αναπάντεχο: Η συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προσδοκία, σπάζοντας το φράγμα των 212.000 του 2017, με την κάλπη να αναδεικνύει πρώτο τον Νίκο Ανδρουλάκη.
Πόσο σημαντική ήταν η ιδιαίτερη γενέτειρα για αυτή την πρωτιά, ρωτήσαμε τον πολιτικό επιστήμονα Γιώργο Κουκουτάκη, που έχει ιδία άποψη και για τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος στην «καταπράσινη» άλλοτε Κρήτη.
- Γιατί ήταν τόσο μεγάλη η συμμετοχή; 268.000 πολίτες στις κάλπες εν μέσω επελάσεως της μετάλλαξης Όμικρον δεν είναι κάτι απλό. Ούτε ήταν κι αναμενόμενο. Εξ ου τόσο λίγες οι κάλπες και σε εκλογικά κέντρα εξαντλήθηκαν τα ψηφοδέλτια!
Ένα αίτιο είναι το αίτημα της ανανέωσης του χώρου. Το άλλο, ότι μερίδα των πολιτών δεν είναι είναι ικανοποιημένη ούτε από κυβέρνηση ούτε από την αντιπολίτευση. Υπάρχει δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση, ενώ από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι σε θέση να εκφράσει πλέον τον χώρο που εκπροσωπούσε το ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό και δημοσκοπικά καταγράφεται μια βελτίωση των ποσοστών του Κινήματος Αλλαγής. Κι ενδεχομένως το διψήφιο νούμερο στις επόμενες εθνικές εκλογές να είναι εφικτό.
- Αν γίνονταν άμεσα, το επόμενο διάστημα, οι εθνικές εκλογές, μπορεί να γινόταν ανατροπή και στο ποσοστό του ΚΙΝΑΛ προς τα πάνω, με διψήφιο νούμερο;
Ναι, αν θα ήταν «ζεστός» ακόμη ο κόσμος.
- Θα ήθελα λίγο να μου αποκωδικοποιήσετε το αποτέλεσμα της Κυριακής. Τι αποτυπώνουν τα νούμερα που ανέδειξε η κάλπη;
Το Κίνημα Αλλαγής κέρδισε καταρχάς αυτή την Κυριακή το στοίχημα της συμμετοχής. Περίπου 268.000 πολίτες, εν μέσω μάλιστα πανδημίας, προσήλθαν στις κάλπες, ξεπερνώντας σημαντικά τη συμμετοχή στην αναμέτρηση του 2017, όταν είχαν ψηφίσει περίπου 212.000 (αύξηση κατά 26%). Ενδεικτικά, αυτός ο αριθμός των ψηφοφόρων αντιστοιχεί σε ποσοστό 4,8% περίπου των εγκύρων στις εθνικές εκλογές του 2019, στις οποίες το ΚΙΝΑΛ είχε συγκεντρώσει 8,1%. Η συμμετοχή κρίνεται εξαιρετικά ικανοποιητική αν συγκριθεί ακόμα και με την πιο πρόσφατη αντίστοιχη διαδικασία κόμματος εξουσίας, τις εσωκομματικές της Ν.Δ. του 2015-2016, όταν συμμετείχαν 404.000 στον α΄ γύρο και 335.000 στον β΄ γύρο.
Παλαιότερα, στις πρώτες ανοιχτές εκλογικές αναμετρήσεις για εκλογή κομματικής ηγεσίας με συμμετοχή περισσότερων του ενός υποψηφίων, το 2007 για το ΠΑΣΟΚ και το 2009 για τη Ν.Δ., η συμμετοχή είχε κυμανθεί σε 760.000-780.000 αντίστοιχα, ενώ στην εσωκομματική διαδικασία του συρρικνωμένου ΠΑΣΟΚ το 2015 είχαν προσέλθει στις κάλπες μόλις 52.000!
- Γιατί αναδείχθηκε πρώτος ο κ. Ανδρουλάκης;
Γιατί προφανώς εξέφραζε την ανανέωση. Ήταν μια στρατηγική ψήφος από μερίδα των πολιτών η ψήφος στον Ανδρουλάκη, με γνώμονα τι είναι επωφελέστερο για το κόμμα και τον χώρο τους και τι θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανανέωση και τελικά ενδυνάμωση με εκλογικούς όρους του χώρου. Ο Ανδρουλάκης είχε επιπλέον το προνόμιο να είναι νέος, άφθαρτος, δεν είχε αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες ή θέσεις την προηγούμενη δεκαετία, όπως συνυποψήφιοί του που έπαιξαν ρόλο το προηγούμενο διάστημα. Θεωρώ στα ατού του και την ευρωπαϊκή εμπειρία με τον ευρωπαϊκό αέρα, μαζί με το γεγονός ότι πρακτικά είχε οργανωτικές αναφορές σε όλη την Ελλάδα. Μην ξεχνάμε ότι από το 2014 είχε μετάσχει προσωπικά σε τρεις πανελλαδικής εμβέλειας εκλογικές αναμετρήσεις: τις ευρωεκλογές του '14 και '19 και μετά τη μάχη για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ το '17.
- Τι κεφαλαιοποίησε απ' αυτές τις αναμετρήσεις σήμερα;
Του δώσανε τη δυνατότητα να έχει οργανωτική αναφορά, στελέχη, πυρήνες, φίλους σε όλη την Ελλάδα. Κι αυτό ερμηνεύει και ότι ήταν σχετικά ομοιογενή τα ποσοστά του παντού. Από 28-30% και πάνω.
Ακόμη κάτι συνέβαλε στην ανάδειξή του: Όσον αφορά στο ενδεχόμενο μετεκλογικών συνεργασιών, δεν είχε σαφές πρόσημο. Στην περίπτωση του κ. Λοβέρδου φαινόταν η κλίση προς την πλευρά της Ν.Δ. , από την άλλη μεριά ο λόγος του κ. Παπανδρέου έδειχνε ότι βλέπει θετικά την προεκλογική συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Ανδρουλάκης είχε το κέντρο βάρος του στην ψυχή της παράταξης και με αυτό τον τρόπο δεν μπήκε σε διαδικασία πόλωσης.
Βλέπουμε η διαφορά μεταξύ των δύο μονομάχων της επόμενης Κυριακής, Νίκου Ανδρουλάκη και Γιώργου Παπανδρέου, να διαμορφώνεται στις 9 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η διαφορά ανάμεσα στους διεκδικητές της 2ης θέσης Παπανδρέου-Λοβέρδο καταγράφηκε στο 1,8% (περίπου 4.500 ψήφοι στην επικράτεια). Ουσιαστικά, ο κ. Ανδρουλάκης πέτυχε σχεδόν να διπλασιάσει τους ψηφοφόρους του στην αντίστοιχη διαδικασία του 2017 όταν είχε λάβει περίπου 52.000 ψήφους. Τότε, στον α' γύρο είχε προηγηθεί η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά με 41% και είχε διαφορά 17% από τον δεύτερο Ανδρουλάκη. Σήμερα ο Ανδρουλάκης εισέρχεται πρώτος στον β΄ γύρο με 37% και διαφορά 9% από τον δεύτερο Παπανδρέου. Επίσης, τότε υπήρχαν δύο περίπου ισοδύναμοι υποψήφιοι στην 3η και 4η θέση (Καμίνης και Θεοδωράκης), που άθροιζαν 24,6%, ενώ σήμερα ένας ισχυρός τρίτος υποψήφιος (Λοβέρδος) συγκεντρώνει περί το 26%. Οι υπόλοιποι πέντε υποψήφιοι άθροιζαν περίπου 9%, όσο δηλαδή και οι υπόλοιποι τρεις υποψήφιοι της διαδικασίας της Κυριακής.
- Με τον κ. Ανδρουλάκη υπάρχει περίπτωση «επαναπατρισμού» των παραδοσιακών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, που διοχετεύτηκαν στο ΣΥΡΙΖΑ ή στη Ν.Δ., πίσω στο ΚΙΝΑΛ;
Φαίνεται σαν να ξυπνάει η παραταξιακή μνήμη όλων αυτών των ανθρώπων που ήταν ΠΑΣΟΚ. Στις τελευταίες εκλογές παρατηρήθηκε να κάνουν επιλογές είτε προς τη μια (ΣΥΡΙΖΑ) είτε προς την άλλη κατεύθυνση (Ν.Δ.). Αλλά, όντως, μερίδα ψηφοφόρων βλέπει πιθανό τον επαναπατρισμό υπό όρους. Δεν έχουν κόψει ποτέ τον ομφάλιο λώρο με το ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε αμηχανία. Ως αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει να αρθρώσει μια ελκυστική ολοκληρωμένη πρόταση. Ίσως εκεί να εντοπίζεται η ελπίδα για το ΚΙΝΑΛ.
- Τι ακριβώς μας λέει η εκλογική γεωγραφία της χτεσινής αναμέτρησης;
Ο Νίκος Ανδρουλάκης επικράτησε στις 11 από τις 13 περιφέρειες της χώρας, πλην Αττικής και Δυτικής Ελλάδας. Συγκεκριμένα, επικράτησε συντριπτικά στην Κρήτη με ποσοστό 61,3%, σε τρεις καταγράφοντας ποσοστά αρκετά υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο του (Δυτική Μακεδονία 44,5%, Νότιο Αιγαίο 40%, Ήπειρο 38,9%), σε έξι ήταν στα επίπεδα της εθνικής του επίδοσης ή λίγο χαμηλότερα απ' αυτήν (Κεντρική Μακεδονία 37,1% και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 36,9%, Θεσσαλία 36,4%, Πελοπόννησο 36,2%, Στερεά Ελλάδα και Βόρειο Αιγαίο 36,1%). Στα Ιόνια νησιά περιορίστηκε στο 33%.
Ο Γιώργος Παπανδρέου κέρδισε την πρώτη θέση στη Δυτική Ελλάδα με ποσοστό 38,7% ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι επικράτησε και στον δήμο Αθηναίων. Ο Ανδρέας Λοβέρδος ήταν πρώτος στο Λεκανοπέδιο Αττικής με 33,5%.
Ωστόσο, το σημαντικό στοιχείο για την εκλογική επιρροή Ανδρουλάκη ήταν ότι ακόμα και στις δύο προνομιακές περιφέρειες για τους αντιπάλους του, διατήρησε αξιόλογα ποσοστά και «παρέμεινε στο παιχνίδι». Στη δυτική Ελλάδα ήταν δεύτερος με 33,5% και στην Αττική κατετάγη τρίτος, συγκεντρώνοντας σχεδόν 28% των ψήφων. Αυτό κατά κανόνα δεν συνέβη με τους άλλους δύο βασικούς υποψηφίους. Ενδεικτικά, ο κ. Λοβέρδος συγκέντρωσε μόλις το 10% των ψήφων στην Κρήτη, ενώ ο κ. Παπανδρέου περιορίστηκε στο 20,5% στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
- Η Κρήτη ψήφισε τον συμπατριώτη της Ανδρουλάκη;
Ναι. Η εκλογική κυριαρχία Ανδρουλάκη στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, του έδωσε σημαντική ώθηση για τη διαμόρφωση του εθνικού ποσοστού του. Συγκέντρωσε 61,5% σε μία περιφέρεια όπου η αύξηση της συμμετοχής σε σχέση με το 2017 ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Συγκεκριμένα, αυτή τη φορά προσήλθαν στην κάλπη πάνω από 30.000 πολίτες έναντι 19.000 το 2017. Ταυτόχρονα, ο Γιώργος Παπανδρέου περιορίστηκε στο 24% παρότι παραδοσιακά είχε αναφορές στο νησί, με σημαντικά στελέχη, όπως ο Βασίλης Κεγκέρογλου που αποσύρθηκε υπέρ του από την κούρσα για την αρχηγία. Επίσης, το κόμμα που είχε ιδρύσει, το ΚΙΔΗΣΟ, στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 είχε, μετά την Αχαΐα, τις υψηλότερες επιδόσεις του στις 3 από τις 4 περιφέρειες της Κρήτης (Ηράκλειο, Λασίθι και Ρέθυμνο), καταγράφοντας σχεδόν διπλάσια ποσοστά από τον εθνικό μέσο όρο.
Η σημαντική υστέρηση του Λοβέρδου στην Κρήτη (πλην Χανίων όπου συγκέντρωσε 20% και ήταν δεύτερος), ο οποίος περιορίστηκε στο 10%, συνέβαλε καθοριστικά στην απώλεια της δεύτερης θέσης σε εθνικό επίπεδο.
