Πόσες μέρες ζωής έχει ακόμη η ΛΑΡΚΟ; Επειτα από 60 χρόνια ιστορίας, με έναν απολογισμό στον οποίο συνυπάρχουν δισεκατομμύρια από την πολύτιμη παραγωγή της, δεκάδες νεκροί από δυστυχήματα ή επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και εκατοντάδες εκατομμύρια διασπάθισης δημοσίου χρήματος από μακρόχρονη κακοδιαχείριση διοικήσεων βγαλμένων από κομματικές επετηρίδες, οι πληροφορίες λένε ότι η ΛΑΡΚΟ έχει λιγότερες από 30 μέρες ζωής. Και υπονοούν ότι οι υποψήφιοι επενδυτές που καλούνται να υποβάλουν δεσμευτικές προσφορές μέχρι τις 16 Μαρτίου δεν είναι «ζεστοί» πια.
Η Μυτιληναίος κρατά αποστάσεις, η ιρλανδική Commodity & Mining είναι αδιάφορη πλέον, η κοινοπραξία ΓΕΚ- ΤΕΡΝΑ – AD Holdings έχει πολλές «απορίες και ενστάσεις» με το σχέδιο σύμβασης για τη μεταλλουργία της Λάρυμνας που έχει αναρτήσει το ΤΑΙΠΕΔ. Τι αφορούν οι «απορίες και ενστάσεις»; Το ενδεχόμενο νομικών αξιώσεων για «ζημιές» του παρελθόντος που ενδέχεται να εγερθούν κατά του νέου ιδιοκτήτη. Ετσι, μετά τη νομοθετική τακτοποίηση με μια ρύθμιση πέντε γραμμών όλων των αυθαίρετων κατασκευών που έχουν γίνει στο πέρασμα 60 χρόνων, η κυβέρνηση πιέζεται για μια ακόμη ρύθμιση απαλλαγής του μελλοντικού ιδιοκτήτη και από κάθε άλλο βάρος.
Αλλά και πάλι, οι υποψήφιοι επενδυτές εμφανίζονται ως... βαριά πεπόνια. Οχι γιατί δεν μπορούν να σηκώσουν το έτσι κι αλλιώς συμβολικό τίμημα που καλούνται να καταβάλουν για τη μεγαλύτερη μεταλλουργία της χώρας, λόγω της αρνητικής καθαρής θέσης της (πάνω από μισό δισ., σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών), αλλά γιατί το πραγματικό ενδιαφέρον τους για τη ΛΑΡΚΟ -το πολύτιμο μετάλλευμα που μπορεί να το επεξεργαστούν ακόμη και εκτός Ελλάδας- μπορεί να ικανοποιηθεί χωρίς υποχρεώσεις επένδυσης εκσυγχρονισμού της μεταλλουργίας, όπως ορίζει το σχέδιο σύμβασης.
Ετσι, το σενάριο του «ξαφνικού θανάτου», δηλαδή της πτώχευσης της ΛΑΡΚΟ που εδώ και μήνες καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι ότι είναι ο στρατηγικός στόχος κυβέρνησης και εμφανών ή αφανών «μνηστήρων» της εταιρείας, φαίνεται να επαληθεύεται μέσω μιας σκηνοθεσίας άγονου διαγωνισμού. Σ’ αυτή την περίπτωση, θα διαμοιραστούν τα πολυτιμότερα ιμάτια της πολύπαθης εταιρείας, το Δημόσιο θα επωμιστεί τα τεράστια κόστη (οφειλές και πρόστιμα) και οι εργαζόμενοι θα εγκαταλειφθούν στην τύχη τους, με μόνο αντίτιμο τις πενιχρές αποζημιώσεις για τους κόπους μιας ζωής, κυριολεκτικά δεμένης με τα μεταλλεία και τη μεταλλουργία.
Αυτό το σενάριο, ωστόσο, έχει ένα βασικό «ελάττωμα»: δεν παίρνει υπόψη τους 1.080 εργαζόμενους και τους άλλους 3.000-4.000 που δουλεύουν άμεσα ή έμμεσα για τη ΛΑΡΚΟ, τις οικογένειές τους που ζουν στους δύο οικισμούς της εταιρείας και ξεσπιτώνονται, τα παιδιά που γεννήθηκαν εκεί, που οι πατεράδες και οι παππούδες τους δούλευαν στη ΛΑΡΚΟ, που πήγαν σχολείο, μεγάλωσαν στη Λάρυμνα, στον Αη Γιάννη ή στα γύρω χωριά κι ίσως θεωρούσαν δεδομένο ότι η ζωή τους θα συνεχιστεί εκεί, ανάμεσα στο εργοστάσιο, το παραχωρημένο σπίτι και την παραλία της κωμόπολης, που την αγαπούν κι ας γεμίζει από λάσπη και σκόνη του λατερίτη, το μεταλλεύματος που πρώτα περνάει από το αίμα τους και μετά καταλήγει στο αστραφτερό ανοξείδωτο ατσάλι. 1.100 εργαζόμενοι, 1.100 οικογένειες που μπορεί να τα χάσουν όλα, δεν έχουν να χάσουν τίποτα δίνοντάς τα όλα τις επόμενες 30 μέρες για να μείνει η ΛΑΡΚΟ ενιαία και ανοικτή. Αυτοί, οι εξ ορισμού χαμένοι, μπορεί να τα αλλάξουν όλα.
Η πρόταση νόμου του ΚΚΕ
Την κατάργηση της ειδικής διαχείρισης και τη μεταβίβαση των μετοχών της ΛΑΡΚΟ στο Δημόσιο προβλέπει η πρόταση νόμου που κατέθεσε το ΚΚΕ με τις υπογραφές όλων των βουλευτών του, με επικεφαλής τον γ.γ. του κόμματος Δημήτρη Κουτσούμπα. Η πρόταση προβλέπει επίσης την κατάργηση των εργολαβιών με το πέρασμα όλων των εργαζομένων σε συμβάσεις ορισμένου χρόνου καθώς και την κατάργηση των αποφάσεων μείωσης των μισθών των εργαζομένων. Κατά την πρόταση του ΚΚΕ:
■ Η διοίκηση της ΛΑΡΚΟ θα ασκείται από Πενταμελή Εκτελεστική Επιτροπή αποτελούμενη από δύο (2) μηχανικούς παραγωγής, έναν (1) μηχανικό μηχανολογικής συντήρησης, έναν (1) μηχανικό ηλεκτρολογικής συντήρησης και έναν (1) οικονομολόγο, ενώ όλα τα μέλη πρέπει να έχουν τουλάχιστον 10ετή προϋπηρεσία στη ΛΑΡΚΟ.
■ Σε αντάλλαγμα της μεταβίβασης αυτής οι οφειλές της ΛΑΡΚΟ προς το Ελληνικό Δημόσιο διαγράφονται ή περιορίζονται και
■ αναστέλλονται αυτοδικαίως όλα τα ατομικά καταδιωκτικά μέτρα των πιστωτών κατά της εταιρείας.
Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης νόμου του ΚΚΕ η βιωσιμότητα της ΛΑΡΚΟ τεκμηριώνεται με την αναφορά στο γεγονός ότι είναι η μοναδική επιχείρηση στην Ε.Ε. που παράγει σιδηρονικέλιο μέσα από την επεξεργασία δικών της εγχώριων μεταλλευμάτων, καθώς και ότι η χώρα μας έχει στο υπέδαφός της το 90% των καταγεγραμμένων κοιτασμάτων νικελίου σε όλη την Ε.Ε. Τα μεταλλεύματα αυτά είναι κοβαλτιούχα, γεγονός που τα καθιστά δυσεύρετα σε παγκόσμιο επίπεδο. Επίσης, αναφέρει η αιτιολογική έκθεση, η χώρα μας έχει στο υπέδαφός της κοιτάσματα χρωμίου, τα οποία μαζί με το νικέλιο είναι τα υλικά που δημιουργούν τον ανοξείδωτο χάλυβα, προϊόν τεράστιας αξίας που αξιοποιείται σε πολλές εφαρμογές και μέχρι σήμερα εισάγεται στη χώρα μας. Μάλιστα στη ΛΑΡΚΟ έχει πραγματοποιηθεί με επιτυχία πείραμα παραγωγής ανοξείδωτου χάλυβα, πείραμα παραγωγής καθαρού νικελίου με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης και πείραμα παραγωγής καθαρού νικελίου και διαχωρισμό του κοβαλτίου με τη μέθοδο της υδρομεταλλουργίας. Αυτή η μέθοδος αξιοποιείται για την παραγωγή νικελίου που προωθείται στην κατασκευή συσσωρευτών ηλεκτρικής ενέργειας.
«Πού να πάμε; Ας έρθουν να μας βγάλουν»
Ο Γιώργος Καρκάνης (δεξιά) δουλεύει από το 1983 στη ΛΑΡΚΟ. Ξεκίνησε σχεδόν παιδί από τη σχολή μαθητείας που υπήρχε στη Λάρυμνα προορισμένη να εκπαιδεύει κυρίως τα παιδιά των ήδη εργαζόμενων στην εταιρεία, που μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση είχαν σχεδόν δεδομένο ότι θα δουλέψουν κι αυτά εκεί. Αν και έχει 39 χρόνια εργασίας και ασφάλισης, είναι ακόμη μακριά από τη σύνταξη. Επομένως το να μείνει χωρίς δουλειά με την απόλυση από τη ΛΑΡΚΟ είναι αδύνατο να αντισταθμιστεί από μια αποζημίωση ή κάποιο πρόγραμμα επανένταξης στην αγορά εργασίας, όπως υπόσχεται το υπουργείο Εργασίας.
Εξάλλου, εκτός από τη δουλειά του, καλείται να εγκαταλείψει και το σπίτι του, ένα παλιό μικρό διαμέρισμα στις κατοικίες των δεκαετιών του ’60 και του ’70 που ανήκει στην εταιρεία. «Πού να πάμε; Ας έρθουν να μας βγάλουν» απαντά στο ερώτημά μας (φωτ. αριστερά) για το τι θα κάνει με την οικογένειά του όταν έρθει η ώρα της «έξωσης». Λογική αντίδραση για έναν εργαζόμενο που έχει ζήσει όλη του τη ζωή στη Λάρυμνα. Αλλωστε και ο πατέρας του δούλεψε από το 1963 εκεί και πέθανε εκεί από έναν καρκίνο που «εν μέρει οφειλόταν στο κάπνισμα και εν μέρει σε ό,τι εισέπνεε για 8-10 ώρες τη μέρα μέσα στο εργοστάσιο». Τι εισέπνεε; «Οταν οι υψικάμινοι δούλευαν στο φουλ, τα απλωμένα ασπρόρουχα γίνονταν μαύρα» μας λέει ο Γιώργος. Μαύριζαν και τα πνευμόνια και τα σεντόνια τους...
Οι ρύποι του εργοστασίου δεν ήταν το μόνο μαύρο στη λειτουργία του τα τελευταία 10-15 χρόνια. Ο Δημήτρης Τσαμαντάνης (αριστερά, του ζητάμε συγγνώμη αν δεν συγκρατήσαμε σωστά το επώνυμό του), αν και μένει πολλές δεκαετίες στη Λάρυμνα, δουλεύει από το 2010 και μετά εκεί και γνωρίζει κι αυτός για «τις ρεμούλες και τη λεηλασία που έγινε εις βάρος της εταιρείας», ιδιαίτερα την περίοδο που ενώ η τιμή του νικελίου είχε ξεπεράσει τα 50.000 δολάρια η διοίκηση πουλούσε στο 1/3, γιατί είχε προπωλήσει την παραγωγή σε επενδυτικές τράπεζες. Πώς απαντούν και ο Δημήτρης και ο Γιώργος και όλοι οι εργαζόμενοι στη ΛΑΡΚΟ στη «ρετσινιά» περί προνομιούχων εργατών, πάνω στην οποία βασίστηκαν οι μειώσεις στους μισθούς τους; «Ρωτήστε τα στελέχη που διόριζαν οι υπουργοί στη διοίκηση και τις διευθύνσεις της εταιρείας. Με χρυσές κάρτες χωρίς πιστωτικά όρια, με ασυδοσία στις προμήθειες, με διορισμούς… Η μισή Μαλεσίνα ήρθε εδώ μετά το 2012» μας λένε, φωτογραφίζοντας ως αυτουργό των πιο πρόσφατων… εξυπηρετήσεων τον νυν υπουργό Οικονομικών που εκλέγεται στη Φθιώτιδα.
Σταθμοί στην 60χρονη ιστορία της ΛΑΡΚΟ
1963 Ιδρύεται από τον Πρόδρομο Αθανασιάδη Μποδοσάκη η Larco (Larymna Company). Ανήκει κατά 80% στον ίδιο και κατά 20% στη γαλλική Le Nickel
1966 Ολοκλήρωση εργοστασίου στη Λάρυμνα και έναρξη παραγωγής σιδηρονικελίου
1968 Κατασκευή δύο οικισμών για τους εργαζόμενους της εταιρείας
1969 Αρχίζει η λειτουργία των μεταλλείων Εύβοιας. Η κερδοφορία της διετίας 1968-1969 αντισταθμίζει την αρχική επένδυση των 8,5 εκατ. δολαρίων
1976 Πρώτη μεταλλουργία που προσφέρει κοκκoποιημένο σιδηρονικέλιο στην παγκόσμια αγορά. Ρεκόρ παραγωγής 19.235 τόνων
1977 Ιανουάριο με Μάιο, η μεγάλη απεργία των 110 ημερών. Εναρξη λειτουργίας του ταινιόδρομου μεταφοράς μεταλλεύματος 7,5 χλμ. στα μεταλλεία Εύβοιας
1979 Θάνατος Μποδοσάκη (Ιανουάριος) Εκρηξη στη μονάδα της Λάρυμνας, πέντε εργάτες νεκροί, 16 τραυματίες (Νοέμβριος). Εξάμηνη απαγόρευση λειτουργίας της μονάδας με απόφαση του τότε υπουργού Βιομηχανίας Μ. Εβερτ
1982 Ο έλεγχος της ΛΑΡΚΟ περνά στην Εθνική και άλλες τράπεζες-πιστωτές της. Μπαίνει σε καθεστώς εκκαθάρισης εν λειτουργία
1988 Ο Οργανισμός Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ) αποκτά τα πάγια της εταιρείας
1989 Εκκαθάριση παλαιάς ΛΑΡΚΟ, ίδρυση νέας ΛΑΡΚΟ με μετόχους την Εθνική Τράπεζα, τη ΔΕΗ και τον ΟΑΕ
1990 Ακαρπη απόπειρα της κυβέρνησης Μητσοτάκη να πουλήσει την εταιρεία
1998 Η κυβέρνηση Σημίτη διαγράφει τόκους 82 εκατ. ευρώ. Μέτοχοι της ΛΑΡΚΟ γίνονται η Εθνική (36%), το Δημόσιο (35,4%) και η ΔΕΗ (28,6%)
2003 Η επιχείρηση προπωλεί την παραγωγή της στο όνομα της αποφυγής πτώσης στις διεθνείς τιμές. Την πρώτη κιόλας χρονιά χάνει κέρδη 35 εκατ. ευρώ, την επόμενη 70 εκατ.
2006 Νέα προπώληση του 80% της ετήσιας παραγωγής της επιχείρησης στη JPMorgan στο 1/3 της διεθνούς τιμής του νικελίου. Πάνω από 70 εκατ. ευρώ οι απώλειες εσόδων
2007 Σκάνδαλο ΛΑΡΚΟ απασχολεί τη Βουλή και τη δικαιοσύνη. Η προπώληση της παραγωγής σε τιμές κάτω από τις διεθνείς συνεχίζεται μέσω των τραπεζών JPMorgan, HYPO, Barclays, των ίδιων που μετείχαν στο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων
2011 Το ποσοστό που κατείχε το ελληνικό Δημόσιο περνά στο ΤΑΙΠΕΔ
2013 Εκκίνηση έρευνας Ευρ. Επιτροπής για παράνομες κρατικές ενισχύσεις την περίοδο 2008-2011
2014 Η Ευρ. Επιτροπή διαπιστώνει παραβίαση των κανόνων της Ε.Ε. και απαιτεί επιστροφή 136 εκατ. ευρώ εντόκως
2017 Το Ευρωδικαστήριο καταδικάζει την Ελλάδα για τη μη εκτέλεση της απόφασης της Ευρ. Επιτροπής . Ενα χρόνο μετά απορρίπτει την προσφυγή της ΛΑΡΚΟ
2020 Η εταιρεία τίθεται σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης. Μέσω διαιτησίας το εργοστάσιο της Λάρυμνας περνά στο ΤΑΙΠΕΔ. Προκηρύσσονται δύο παράλληλοι διαγωνισμοί πώλησης των περιουσιακών στοιχείων της ΛΑΡΚΟ από τον ειδικό διαχειριστή (εκπροσωπεί Εθνική και ΔΕΗ) και το ΤΑΙΠΕΔ
