Τα συνθήματα εναντίον τους είναι τα πλέον διαδεδομένα στις πορείες – ανεξαρτήτως των αιτημάτων των διαδηλωτών. Οι αστυνομικοί, ή «μπάτσοι» κατά πολλούς, βρίσκονται συχνά στο στόχαστρο των πολιτών για πράξεις ή για παραλείψεις τους εν ώρα καθήκοντος. «Ο κόσμος συγχέει όλους τους αστυνομικούς με όσους είναι στα ΜΑΤ, οι οποίοι εκπροσωπούν το 3% ημών», αναφέρει στην «Κ» ο Μιχάλης Λώλης, διοικητής στο Τμήμα αντιμετώπισης ρατσιστικής βίας στην Αττική και πολιτικός επιστήμονας. «Είναι απαραίτητο, όμως, να διερευνήσουμε το προφίλ, τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις των σύγχρονων αστυνομικών», τονίζει. «Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να καταρρίψουμε στερεοτυπικές απόψεις». Με πρωτοβουλία, λοιπόν, του ίδιου και χρηματοδότηση από το Open Society Foundation, το Κέντρο Πολιτικών Ερευνών του Παντείου Πανεπιστημίου και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από κοινού με τη Δράση Αστυνομικών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ξεκίνησαν την «Ερευνα ανίχνευσης των αξιών, των προτύπων συμπεριφοράς και των αναγκών του Ελληνα και της Ελληνίδας αστυνομικού», τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάζονται σήμερα το απόγευμα.
«Θέσαμε μια σειρά ερωτημάτων εν είδει σεναρίων, στα οποία οι συμμετέχοντες καλούνται να απαντήσουν για το πώς συμπεριφέρεται η πλειονότητα, έτσι έχουμε μια έμμεση παραδοχή των προσωπικών τους απόψεων», εξηγεί στην «Κ» ο καθηγητής στο ΠΑΜΑΚ, δρ Ιωάννης Κωνσταντινίδης. Σε μια περιοχή με υψηλή εγκληματικότητα, 13% κάνει χρήση βίας πάνω από το επιτρεπόμενο όριο και 56% απαντάει ότι αν σε έναν τυχαίο έλεγχο οχήματος διαπιστωθεί ότι οι επιβαίνοντες είναι Ρομά, θα τους ζητήσουν να βγουν έξω με τα χέρια ψηλά. Στη διαχείριση της έμφυλης βίας οι απαντήσεις προβληματίζουν – ένας στους τρεις αστυνομικούς θα παροτρύνει την καταγγέλλουσα σύζυγο-σύντροφο να τα βρει με τον άνδρα της, διότι αν ακολουθήσει τη νομική οδό «δεν θα βρει άκρη». «Σε θέματα κοινωνικοπολιτισμικά, που άπτονται κυρίως της σεξουαλικότητας και της αστεγίας, παρατηρούμε μια μετατόπιση», παρατηρεί η δρ Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια στο Πάντειο. «Ενδεικτικά, το 74% απαντάει ότι δεν θα ζητούσε εξακρίβωση στοιχείων από τρανς άτομα». Στην αντιμετώπιση, όμως, των Ρομά και των θυμάτων έμφυλης βίας, δεν διαφαίνεται πρόοδος. «Κάτι που παρατηρούμε βέβαια και στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας», προσθέτει η ίδια.
Πώς νιώθουν οι αστυνομικοί όσο φορούν τη στολή τους; «Οι περισσότεροι, τρεις στους τέσσερις, απαντούν ότι καλούνται να κρύψουν τα συναισθήματά τους (φόβο, οργή, πόνο) εν ώρα εργασίας, ενώ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (60%-80% ανάλογα με το επιμέρους θέμα) δηλώνει ότι δεν έχει λάβει επαρκή εκπαίδευση», σημειώνει ο δρ Κωνσταντινίδης. Επικριτικοί εμφανίζονται και έναντι των εσωτερικών διεργασιών στο σώμα, με 84% να κρίνουν μη δίκαιη την αξιολόγηση των αστυνομικών.
Μορφωτικό επίπεδο
Επισημαίνεται, ωστόσο, αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού της αστυνομίας. «Στο δείγμα των 490 ατόμων, το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο ήταν το απολυτήριο λυκείου, η πλειονότητα είχε τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ 10% ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου», σχολιάζει η δρ Γεωργιάδου. Το ποσοστό των γυναικών πλέον ξεπερνάει το 15%, ενώ σε σχετικό ερώτημα το 57% δηλώνει ότι άνδρες και γυναίκες μέσα στην αστυνομία έχουν ίδιες ευκαιρίες εξέλιξης.
«Για το επάγγελμά σας νιώθετε περισσότερο υπερηφάνεια, ντροπή ή και τα δύο;», ρώτησαν οι ερευνητές. «40% απαντά ότι διακατέχεται και από τα δύο συναισθήματα, 46% νιώθει μόνο περήφανο, ενώ απαντώντας για το τι πιστεύουν οι άλλοι ότι πρέπει να νιώθουν οι αστυνομικοί, 62% λέει ντροπή και υπερηφάνεια και 20% μόνο ντροπή», επισημαίνει η δρ Γεωργιάδου. «Αυτή η διάσταση ανάμεσα στην εικόνα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και οι άλλοι δεν είναι ελληνικό φαινόμενο· έχει αναδειχθεί και σε έρευνες στις ΗΠΑ με αφορμή το κίνημα black lives matter», υπογραμμίζει η ίδια.
Για να προσεγγίσει την ομάδα – στόχο, η ερευνητική ομάδα απευθύνθηκε αρχικά στο αρχηγείο της αστυνομίας και εν συνεχεία στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. «Και οι δύο αρνήθηκαν να συμβάλουν στη διάχυση των ερωτηματολογίων», σημειώνει ο δρ Κωνσταντινίδης. Το δείγμα, επομένως, δεν είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικό, καθώς απάντησαν μόνον όσοι το επιθυμούσαν. «Στο εξωτερικό ανάλογες μελέτες εκπονεί η ίδια η αστυνομία, προκειμένου να προχωράει σε διαρθρωτικές αλλαγές», καταλήγει ο κ. Λώλης.
Οι αριθμοί
54% των αστυνομικών θεωρούν ότι άνδρες και γυναίκες αστυνομικοί έχουν εφάμιλλα προσόντα για να ανέβουν στην ιεραρχία.
1 στους 3 παραδέχεται ότι οι μισοί ή παραπάνω συνάδελφοί του θα αποθαρρύνουν κάποια γυναίκα να καταγγείλει ενδοοικογενειακή βία.
40% αισθάνονται ταυτόχρονα υπερηφάνεια και ντροπή για το επάγγελμα που ασκούν.
60%-80% θεωρούν ότι δεν είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι για τη διαχείριση μιας σειράς υποθέσεων (από τη χρήση όπλου μέχρι πιο θεωρητικά ζητήματα).
