Τη μακρά και δύσκολη, όπως τουλάχιστον φαίνεται στην αφετηρία της, επιχείρηση για εκκαθάριση της Μοσούλης από την τζιχαντιστική ISIS ξεκινά το Ιράκ, με τον πρωθυπουργό Χαϊντέρ αλ Αμπαντί να δίνει το έναυσμα έπειτα από «δύο χρόνια σκότους», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει το Πεντάγωνο.
«Υπερήφανοι που στεκόμαστε δίπλα στους συμμάχους μας» δηλώνουν οι Αμερικανοί, με τις αναφορές από το Πεντάγωνο να δείχνουν σε συμμετοχή κούρδων μαχητών και σιιτικών πολιτοφυλακών. Σύμφωνα δε με την Άγκυρα, συμμετέχουν και δυνάμεις 3.000 που έχουν εκπαιδευτεί από τον τουρκικό στρατό.
Όταν αισθάνεται εντονότερη την στρατιωτική πίεση, η ISIS συνήθως εντείνει τις επιθέσεις αυτοκτονίας στις περιοχές εκτός του ελέγχου της. Ήδη τη Δευτέρα, βομβιστής καμικάζι πραγματοποίησε επίθεση σε σημείο νότια της Βαγδάτης με στόχο οχηματοπομπή σιιτικών πολιτοφυλακών. Ο απολογισμός βρίσκεται σε τουλάχιστον δέκα νεκρούς και 25 τραυματίες.
Η Μοσούλη του βόρειου Ιράκ και η Ράκα στη Συρία είναι τα δύο κέντρα της ISIS. H οργάνωση είχε εγκαθιδρυθεί ως παράγοντας αστάθειας στην περιοχή καταλαμβάνοντας, μετά από διάφορες περιοχές στο Ιράκ, τη Μοσούλη τον Ιούνιο του 2014.
Η επιχείρηση για ανακατάληψη της Μοσούλης αφορά ιδιαίτερα και την Άγκυρα: Η τουρκική παρουσία στο βόρειο Ιράκ είχε ξεκινήσει με το βλέμμα στην εκδίωξη της ISIS από την πόλη, και η τουρκική ηγεσία είχε εκφραστεί αρνητική στη συμμετοχή κουρδικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις εκκαθάρισης.
«Με το καλό οι ηρωικές ιρακινές δυνάμεις, οι κουρδικές πεσμεργκά και οι εθελοντές της Νινευή, είμαστε υπερήφανοι που στεκόμαστε δίπλα μας σε αυτήν την ιστορική επιχείρηση» ανέφερε σε μήνυμά του ο αμερικανικός επιτετραμμένος στη διεθνή συμμαχία που προχωρά σε επιδρομές εναντίον θέσεων της ISIS, Μπρετ ΜακΓκουρκ.
Το μεσημέρι, ο τούρκος αναπληρωτής πρωθυπουργός Νουμάν Κουρτουλμούς ανέφερε πως κάποιοι πως στην επιχείρηση συμμετέχουν οι 3.000 μαχητές που είχαν εκπαιδεύσει οι τούρκοι στρατιώτες στην ιρακινή Μπασίκα.
Προηγουμένως, τουρκικές στρατιωτικές πηγές που επικαλείτο το Reuters μιλούσαν για ανάπτυξη των μισών από αυτούς, με τους υπόλοιπους να βρίσκονταν σε ετοιμότητα. Η παρουσία τουρκικών δυνάμεων στην Μπασίκα είχε εξοργίσει την κυβέρνηση στη Βαγδάτη.
Η έναρξη της επίθεσης ανακοινώθηκε πολλές φορές και στη συνέχεια αναβλήθηκε από τον Μάρτιο του 2016, όταν ο ιρακινός πρωθυπουργός Χαϊντέρ αλ Αμπάντι κάλεσε τις δυνάμεις του να απελευθερώσουν την επαρχία Νινευή, πρωτεύουσα της οποίας είναι η Μοσούλη.
Με την αεροπορική υποστήριξη των δυνάμεων του διεθνούς συνασπισμού υπό τις ΗΠΑ εναντίον της ISIS αλλά και την έμμεση συμμετοχή του Ιράν μέσω της παρουσίας σιιτικών παραστρατιωτικών ένοπλων δυνάμεων, οι στρατιωτικές δυνάμεις προωθήθηκαν από τον Μάρτιο για να προσεγγίσουν τη Μοσούλη από τη βάση του Μαχμούρ σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τις γραμμές των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους. Παράλληλα, οι δυνάμεις των πεσμεργκά, των δυνάμεων ασφαλείας της αυτόνομης περιοχής του Ιρακινού Κουρδιστάν, προωθούνται από βορρά προς τη Μοσούλη.
Η έναρξη της επίθεσης είχε προηγουμένως ανακοινωθεί πολλές φορές και στη συνέχεια αναβλήθηκε. Με την αεροπορική υποστήριξη των δυνάμεων του διεθνούς συνασπισμού υπό τις ΗΠΑ κατά της ISIS αλλά και τη συμμετοχή του Ιράν μέσω της παρουσίας παραστρατιωτικών ένοπλων δυνάμεων που υποστηρίζονται επί του πεδίου από τον ιρανικό στρατό, οι στρατιωτικές δυνάμεις προωθήθηκαν από τον Μάρτιο για να προσεγγίσουν τη Μοσούλη από τη βάση του Μαχμούρ σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τις γραμμές των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους.
Παράλληλα, οι δυνάμεις των πεσμεργκά, των δυνάμεων ασφαλείας της αυτόνομης περιοχής του Ιρακινού Κουρδιστάν, προωθούνται από βορρά προς τη Μοσούλη.
Δύσκολη επιχείρηση με συμμάχους που έχουν «αποκλίνοντες» στόχουςΠέραν των στρατιωτικών δυσκολιών που θα έχει η επιχείρηση για την ανακατάληψη της Μοσούλης από την ISIS, το εγχείρημα δεν υστερεί σε περιπλοκότητα ούτε στο μέτωπο του ποιοι θα κληθούν να εκδιώξουν τους τζιχαντιστές. Πρόκειται για ευρύ φάσμα δυνάμεων: Οι ιρακινές Αρχές (στρατός, αντιτρομοκρατικές μονάδες, αστυνομία), σιιτικές πολιτοφυλακές που συνδέονται με το Ιράν, οι κούρδοι περμεργκά, η Τουρκία, και ο διεθνής συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ.
Οι ιρακινές στρατιωτικές δυνάμεις μπορούν να υπολογίζουν στην αεροπορική κάλυψη των δυνάμεων του διεθνούς συνασπισμού και στην αποστολή επιπλέον 600 αμερικανών στρατιωτικών, επί συνόλου 4.600 που έχουν αναπτυχθεί στο Ιράκ από την Ουάσινγκτον.
Παρόντες είναι επίσης τούρκοι στρατιώτες σε στρατιωτική βάση κοντά στη Μοσούλη και στο Κουρδιστάν. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει το Reuters, η παρουσία τους είναι ένα από τα πρώτα στοιχεία που επικαλούνται ειδικοί για να εξηγήσουν την καθυστέρηση της έναρξης της επιχείρησης: η Βαγδάτη απαιτούσε την απόσυρσή τους, αλλά η Τουρκία θέλει επιτακτικά να συμμετάσχει στην επιχείρηση, για να είναι σε θέση να περιορίσει την ενίσχυση της δύναμης των Κούρδων στα σύνορά της και για να μπορέσει να αποκαταστήσει κάποιου βαθμού επιρροή στην περιοχή της Μοσούλης και τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές.
Οι πεσμεργκά έχουν προωθηθεί εκτός των συνόρων των αυτόνομων κουρδικών περιοχής στο βόρειο Ιράκ και η Αγκυρα ανησυχεί μήπως οι σιιτικές πολιτοφυλακές που υποστηρίζουν τον Αμπαντί και τελούν υπό την επιρροή της Τεχεράνης προχωρήσουν προς την κατά πλειοψηφία σουνιτική Μοσούλη.
Η συμμετοχή των σιιτικών πολιτοφυλακών στην επιχείρηση ανακατάληψης της Μοσούλης έχει δημιουργήσει ανησυχία τόσο μεταξύ ιρακινών αξιωματούχων όσο και των οργανώσεων αρωγής για θρησκευτικά αντίποινα.
Οι σιιτικές πολιτοφυλακές έχουν κατηγορηθεί από τα Ηνωμένα Εθνη για φόνους και απαγωγές σε ορισμένες από τις περιοχές που έχουν ανακαταλάβει από το Ισλαμικό Κράτος. Η παρουσία τους στη γραμμή του μετώπου δεν γίνεται αποδεκτή από τους σουνιτικούς πληθυσμούς και οι ιρακινές αρχές θέλουν να τις κρατήσουν μακριά από το πεδίο της μάχης στη Μοσούλη.
Με ποιον τρόπο να γίνει η ανακατάληψη της Μοσούλης από τους τζιχαντιστές; Στις τελευταίες της φάσεις η μάχη θα γίνεται δρόμο το δρόμο εναντίον 3.000-4.500 μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του διεθνούς συνασπισμού, σε μια πόλη 1,5 εκατομμυρίου κατοίκων για τους οποίους ο ΟΗΕ φοβάται ανθρωπιστική τραγωδία.
Οι ιρακινές δυνάμεις, εάν ακολουθήσουν την τακτική που ακολούθησαν στο Τικρίτ και στο Ραμάντι, τον Μάρτιο 2015 και τον Φεβρουάριο 2016 αντίστοιχα, θα περικυκλώσουν την πόλη πριν από την τελική επίθεση. Οι επίλεκτες δυνάμεις των αντιτρομοκρατικών μονάδων του Ιράκ πιθανόν να βρίσκονται και πάλι στην πρώτη γραμμή.
Πριν προχωρήσουν για να καταλάβουν το κέντρο της Μοσούλης, οι ιρανικές δυνάμεις θα πρέπει να διεισδύσουν σε έδαφος υπό τον έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους σε μήκος πολλών χιλιομέτρων.
Οι δυνάμεις του συνασπισμού θα έχουν να αντιμετωπίσουν δυνάμεις των τζιχαντιστών που είχαν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να προετοιμάσουν την άμυνά τους στο τελευταίο τους προπύργιο. Είναι πολύ πιθανόν ότι θα χρησιμοποιήσουν ελεύθερους σκοπευτές, παγιδευμένα αυτοκίνητα και ότι θα ναρκοθετήσουν το έδαφος για να καθυστερήσουν την προέλαση των ιρακινών δυνάμεων.
Κατά των επιθέσεων του συνασπισμού, το Ισλαμικό Κράτος επιπλέον είναι πιθανόν ότι θα χρησιμοποιήσει τον άμαχο πληθυσμό ως ασπίδα.
Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
