Με υπό διερεύνηση ακόμη τα πραγματικά κίνητρα και τη στόχευση, το εύρος και το ακριβές χρονοδιάγραμμά της, η εν μέρει αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από τα εδάφη της Συρίας άρχισε χθες -κατόπιν αιφνίδιας εντολής του ίδιου του Βλαντίμιρ Πούτιν- με την απογείωση του πρώτου σμήνους βομβαρδιστικών Su-34, μεταγωγικών Tu-154 και άλλων αεροσκαφών από τη ρωσική αεροπορική βάση Χμέιμιμ στη Λατάκια και προορισμό τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Εντονου συμβολισμού -μια και συμπίπτει χρονικά με τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από την απαρχή του εμφυλίου, αλλά και την επανέναρξη των κρίσιμων ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων στη Γενεύη- η κίνηση αιφνιδίασε τη διεθνή κοινότητα, σε πρώτη φάση ευχάριστα, αν και εν μέσω προβληματισμού για το εάν πρόκειται για ακόμη έναν τακτικό ελιγμό του ισχυρού άνδρα του Κρεμλίνου.
Οχι τυχαία, ο Πούτιν απέφυγε να αποσαφηνίσει τον (ούτως ή άλλως επισήμως άγνωστο σε σύνολο) αριθμό των ρωσικών δυνάμεων που θα αποχωρήσουν από τη Συρία ή πότε θα ολοκληρωθεί η αποχώρηση.
Σε κάθε περίπτωση, ο επικεφαλής της Επιτροπής Αμυνας της ρωσικής Ανω Βουλής, Βίκτορ Οζέροφ, ξεκαθάρισε ότι κρίνεται απαραίτητη η παραμονή περίπου 1.000 στρατιωτικών στις δύο ρωσικές βάσεις στη Συρία (στο Χμέιμιμ και στη ναυτική βάση στην Ταρτούς, τη μοναδική ρωσική στη Μεσόγειο), ότι το ρωσικό υπερόπλο των S-400 θα παραμείνει στην περιοχή, καθώς και ότι θα συνεχιστούν κανονικά τόσο οι αναγνωριστικές πτήσεις ρωσικών αεροσκαφών στα συριακά εδάφη όσο και η συνδρομή Ρώσων στρατιωτικών συμβούλων στον κυβερνητικό στρατό της Συρίας.
Δίνοντας προχθές την εντολή αποχώρησης, ο Βλαντίμιρ Πούτιν υποστήριξε ότι αυτή η αποστολή εκπληρώθηκε «σε μεγάλο βαθμό».
Κάτι όμως που, πρακτικά, για το «Ι.Κ.» και το «Μέτωπο αλ Νούσρα» δεν ισχύει.
«Η ρωσική αποχώρηση σημαίνει είτε ότι ο Πούτιν θεωρεί πως το καθεστώς Ασαντ δεν κινδυνεύει πια, είτε ότι δεν πιστεύει πια πως ο Μπασάρ αλ Ασαντ μπορεί να διατηρήσει τα ηνία στη διασπασμένη χώρα του ή ακόμη κι ότι πλέον αυτό δεν τον ενδιαφέρει», έγραφε χθες σε ανάλυσή της η αμερικανική ειδησεογραφική ιστοσελίδα Quartz.
Ούτως ή άλλως ο Πούτιν «δεν σκοπεύει να θυσιάσει τους στρατιώτες του για να βοηθήσει τον Ασαντ να ανακτήσει τον έλεγχο περιοχών που η Ρωσία θεωρεί απόμακρες στη Συρία», σχολιάζει η ισραηλινή «Haaretz».
«Εάν αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει μια παρατεταμένη κατάπαυση του πυρός και κάποιου είδους διακανονισμός για μια de facto διαίρεση [π.χ. ομοσπονδοποίηση] της Συρίας μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, με τον Ασαντ να διατηρεί τον έλεγχο της Δαμασκού και των περιοχών των αλαουιτών και τη Ρωσία να κρατά τη βάση της στο φιλόξενο λιμάνι της Ταρτούς -κάτι κρίσιμο γι' αυτήν-, τότε, ναι, η Μόσχα μπορεί να θεωρεί ότι η αποστολή εξετελέσθη».
«Ο Πούτιν έχει μια ευρύτερη ατζέντα, που δεν περιλαμβάνει έναν ατέρμονο πόλεμο με τους τζιχαντιστές στην έρημο της ανατολικής Συρίας», παρατηρεί ο αρθρογράφος Σεργκέι Στρόκαν της ρωσικής εφημερίδας «Kommersant». «Αυτό που επιδιώκει είναι να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τη Δύση υπό τους όρους της Μόσχας», εξηγεί, «να μπει τέρμα στις κυρώσεις και να επαναφέρει τη Ρωσία στο επίκεντρο της διεθνούς σκηνής». Προς το παρόν, το τρίτο το έχει ήδη καταφέρει...
Λίγες ώρες μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν αργά το βράδυ της Δευτέρας οι πρόεδροι Ρωσίας και ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε ότι στέλνει την επόμενη εβδομάδα στη Μόσχα τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, Τζον Κέρι, για διαβουλεύσεις επί της ρωσικής αποχώρησης και των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων στη Γενεύη (ήδη το βασικό μπλοκ της συριακής αντιπολίτευσης δήλωσε ανοιχτό σε απευθείας διαπραγματεύσεις με το καθεστώς της Δαμασκού για την πολιτική μετάβαση στη Συρία).
Σήμερα εν τω μεταξύ τις πύλες του Κρεμλίνου θα διαβεί ο Ισραηλινός πρόεδρος, Ρέβεν Ρίβλιν, στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης και με αποστολή να μεταφέρει στον Βλαντίμιρ Πούτιν την ανησυχία-προειδοποίηση του Τελ Αβίβ ότι μια διευθέτηση του συριακού δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε ενίσχυση του σιιτικού άξονα Ιράν-Ασαντ-Χεζμπολάχ στη Μέση Ανατολή.
Σύμφωνα πάντως με πηγές της αμερικανικής γεωπολιτικής επιθεώρησης Stratfor, μετά τη Ρωσία και η λιβανέζικη σιιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ» φέρεται να αναδιατάσσει τα στρατεύματά της στη Συρία, μεταφέροντάς τα -κατόπιν εντολής του Ιράν, όπως αναφέρεται- κοντά στη μεθόριο με τον Λίβανο, δημιουργώντας έτσι ατύπως μια ζώνη θωράκισης των λιβανέζικων εδαφών «από τις μελλοντικές εξελίξεις στη Συρία».
Προς το παρόν τουλάχιστον, η Ρωσία διασφαλίζει την απεμπλοκή της από την επανάληψη ενός σεναρίου τύπου Αφγανιστάν στη δεκαετία του '80 και απομακρύνει τον κίνδυνο μιας επικίνδυνης κλιμάκωσης των σχέσεων τόσο με το ΝΑΤΟ (π.χ. με μία ακόμη προβοκάτσια της κλυδωνιζόμενης ισλαμοσυντηρητικής ηγεσίας της Τουρκίας) όσο και -με το Ιράν ως αντισταθμιστικό παράγοντα- με τις σουνιτικές αραβικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, που κατέχουν κομβικό ρόλο στον ΟΠΕΚ και συνεπώς στις αποφάσεις για την τιμή του πετρελαίου.
Αυτή αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες στη σταθεροποίηση της ρωσικής οικονομίας, πλην όμως ανάλογα και με το μέλλον των διεθνών κυρώσεων, λόγω Ουκρανίας.
Κατά τους περισσότερους αναλυτές, η τελευταία αυτή παράμετρος θα πρέπει σαφώς να προσμετρηθεί στις άμεσες ρωσικές επιδιώξεις, δεδομένου ότι ως προς το ευρωπαϊκό σκέλος τους υφίστανται ήδη αντιδράσεις (κυρίως από Ιταλία, Ουγγαρία, Γαλλία, Κύπρο και Ελλάδα, σύμφωνα με το Reuters) στην προοπτική μιας αυτόματης εξαμηνιαίας παράτασης, πέραν του Ιουλίου.
Πόσο μάλλον όταν τον Σεπτέμβριο έπονται οι κρίσιμες βουλευτικές εκλογές στη Ρωσία, εν μέσω πτώσης του βιοτικού επιπέδου, περικοπών στον προϋπολογισμό και προβλέψεων για μια δεύτερη χρονιά ύφεσης που θα οδηγήσει τη χώρα στις προεδρικές εκλογές του 2018, για τις οποίες πάντως το 74% δηλώνει προς ώρας σύμφωνο με την επανεκλογή Πούτιν.
Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
