Ο Ανδρέας Λοβέρδος από τη θέση του υπουργού Υγείας δεν «στιγμάτισε» μόνο τις οροθετικές γυναίκες με την κατάπτυστη υγειονομική διάταξη 39Α. Ηταν εκείνος που το 2011 δήλωνε στον ΟΗΕ ότι «το AIDS το έφεραν Αφρικανές εκδιδόμενες μέσω του τράφικινγκ». Και που σε συνέντευξη Τύπου απευθυνόμενος στους υγειονομικούς συντάκτες έλεγε: «Απειλούμαστε από τον ιό και να γράψετε μεγάλα κομμάτια εσείς οι δημοσιογράφοι για την απειλή να μπει ο ιός από τις μετανάστριες στην ελληνική οικογένεια».
Ετσι και έγινε. Σήμερα που τα σκάνδαλα της Υγείας έχουν απλωθεί σαν τραχανάς διαφαίνεται ο ρόλος που έπαιξαν τα καλά ταϊσμένα μέσω ΚΕΕΛΠΝΟ ΜΜΕ της διασποράς πανικού και μισαλλοδοξίας.
Ο Ανδρέας Λοβέρδος, όμως, «έπληξε» και τους ασθενείς με την τιμολογιακή πολιτική στην Υγεία και το φάρμακο που ακολούθησε η κυβέρνησή του που σε κάθε περίπτωση ήταν χωρίς θεσμικό πλαίσιο. Πήρε επάξια τη σκυτάλη των ασύδοτων τιμολογήσεων των προ Μνημονίων κυβερνήσεων που δημιούργησαν στρεβλώσεις, αλλά εφάρμοσε και οριζόντιες μειώσεις που διατήρησαν τις στρεβλώσεις, αφού η χώρα είχε ήδη μπει στην περίοδο των Μνημονίων. Τον λογαριασμό του ακριβού φαρμάκου στη χώρα μας πλήρωσαν οι ασθενείς.
Ηδη από τη θέση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (2009) ο Ανδρέας Λοβέρδος σε κοινή συνέντευξη Τύπου με άλλους υπουργούς και με πρόσχημα το... μάζεμα της φαρμακευτικής δαπάνης που είχε εκτοξευτεί στα ύψη, αγκαζέ με τα κέρδη της φαρμακοβιομηχανίας, ανακοίνωνε μια σειρά από μέτρα. Μέτρα που στόχο είχαν τον «εξορθολογισμό».
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 19 Νοεμβρίου 2009 προέβλεπαν μεταξύ άλλων τη διατήρηση για τέσσερις μήνες των τιμών 470 φαρμάκων, ανατιμολογήσεις 6.000 φαρμάκων, αλλαγή του συστήματος τιμολόγησης των αντιγράφων φαρμάκων, διάλογο με τις επιχειρήσεις για τις μειώσεις 89 πολύ ακριβών φαρμάκων από 1.1.2010, χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, επαναφορά της λίστας φαρμάκου για τα ασφαλιστικά ταμεία, καθιέρωση δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού για την προμήθεια φαρμάκων και φαρμακευτικού υλικού από τα νοσοκομεία και ενιαίο μηχανογραφικό σύστημα παρακολούθησης της συνταγογράφησης με πλήρη εφαρμογή από τον Μάιο του 2010.
Την ίδια ημέρα της συνέντευξης Τύπου ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) με ανακοίνωσή του επικροτούσε τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης.
Εναν μήνα αργότερα (18.12.2009) κατατέθηκε στη Βουλή η τροπολογία για την επαναφορά της λίστας φαρμάκων, το εργαλείο δηλαδή της μείωσης της κρατικής συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη, που είχε καταργηθεί το 2006. Παρ’ όλο που ο Ανδρέας Λοβέρδος ήταν υπουργός Εργασίας δήλωσε συνδιαμορφωτής της τροπολογίας τονίζοντας: «Για το 2010 μιλάμε για 2 δισεκατομμύρια ευρώ περικοπή από τη μείωση της σπατάλης στα στεντ, στους βηματοδότες, σε ό,τι άλλο είναι αναλώσιμο και πάνω από όλα στο φάρμακο».
Στις 31 Μαΐου 2010 σε σύσκεψη φορέων παραγωγής, εισαγωγής και διακίνησης του φαρμάκου ανακοινώθηκε ότι για μία τριετία τουλάχιστον θα έπρεπε οι φαρμακευτικές δαπάνες να μείνουν καθηλωμένες και συγκεκριμένα να κοπούν ακόμα 400 εκατ. ευρώ πέρα από τη λεγόμενη οριζόντια μείωση -με μεσοσταθμικό ποσοστό 21%- των τιμών, την κατάργηση της κάλυψης των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ), καθώς και την προστασία των λεγόμενων 89 ακριβών φαρμάκων, αφού ο διάλογος με τις επιχειρήσεις για τις μειώσεις ακόμα εξελισσόταν.
«Από εκεί και πέρα, σας περιμένουμε χωρίς να μειωθούν τα κέρδη σας», ανέφερε ο Ανδρέας Λοβέρδος, ξεκαθαρίζοντας ότι η μείωση θα φορτωθεί στις πλάτες των ασθενών και όχι των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας. Από το 2009 μέχρι το 2010 η μείωση ήταν 1,1 δισ. ευρώ.
Λίγο μετά την άφιξή του στο υπουργείο Υγείας (Σεπτέμβριος 2010) δημιουργείται χάος στην αγορά του φαρμάκου. Αλαλούμ, λάθη και ενστάσεις στην έκδοση καταλόγων. Το 60% των φαρμάκων έλειπε από τα ράφια των φαρμακείων.
Τι είχε συμβεί; Το υπουργείο Υγείας είχε προχωρήσει τον Ιούνιο σε οριζόντιες μειώσεις των τιμών των φαρμάκων, με ανώτατο όριο το 25% γιατί δεν είχε προλάβει να ολοκληρώσει τη χρονοβόρα επεξεργασία των τιμών, βάσει των τριών χαμηλότερων στην Ε.Ε. Το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου βγήκαν νέοι κατάλογοι τιμών με 4.500 φάρμακα (8.9.2010), ενώ αναμένονταν νέες τιμές για 2.000 φάρμακα στα τέλη του ίδιου μήνα (27.9.2010).
Τα λάθη στους καταλόγους και οι 1.200 ενστάσεις των εταιρειών δημιούργησαν χάος. Το υπουργείο κυκλοφορούσε νέο κατάλογο κάθε έξι ώρες! Τελικά, κατά μέσον όρο οι τιμές μειώθηκαν κατά 22% σε σύγκριση με τον Ιανουάριο 2009.
Τον Οκτώβριο 2010 ο Ανδρέας Λοβέρδος διαπραγματεύεται ακόμα με τη φαρμακοβιομηχανία για τα 89 ακριβά φάρμακα. Τη στιγμή που γίνονταν εξαγγελίες για μειώσεις τιμών, στα ακριβά φάρμακα δεν αυξήθηκε μόνο το κόστος αλλά και το περιθώριο κέρδους για τις φαρμακοβιομηχανίες.
«Αυτό που συμβαίνει με τα ακριβά φάρμακα, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της αδυναμίας της κυβέρνησης να τα βάλει με τις φαρμακευτικές εταιρείες», εξηγούσε μιλώντας τότε στην «Ελευθεροτυπία» (21/10/2010) ο Ανδρέας Γαλανόπουλος, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας (ΟΣΦΕ).
«Ζημιώνονται ασθενείς, ασφαλιστικά ταμεία, φαρμακοποιοί και φαρμακαποθήκες για να κερδίσει ένας: οι φαρμακοβιομηχανίες. Είναι τόσο μεγαλοφυές το λογιστικό τέχνασμα που ασθενείς και ασφαλιστικά ταμεία έχουν πειστεί ότι βγήκαν κερδισμένοι», τόνιζε ο Γιάννης Δαγρές, μέλος του Δ.Σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής.
Τι είχε συμβεί; Με μια αγορανομική διάταξη στις 5 Αυγούστου 2010 η κυβέρνηση είχε ρίξει το κέρδος των φαρμακείων στα ακριβά αυτά φάρμακα κατά 10 μονάδες -από 23,36% σε 13,74%- και των φαρμακαποθηκών από 5,34% σε 1,91%, εκτινάσσοντας το ποσοστό κέρδους των φαρμακοβιομηχανιών από 60,30% σε 73,35%. Παράδειγμα:
► Τον Σεπτέμβριο 2009: Από ένα φάρμακο που κόστιζε 100 ευρώ τα 60,30 ευρώ πήγαιναν στη φαρμακοβιομηχανία, τα 23,36 στον φαρμακοποιό, τα 5,34 στη φαρμακαποθήκη και 11 στον ΦΠΑ.
► Τον Σεπτέμβριο 2010: Από ένα φάρμακο που κόστιζε 100 ευρώ η φαρμακοβιομηχανία έπαιρνε τα 73,35 ευρώ, ο φαρμακοποιός τα 13,74, η φαρμακαποθήκη το 1,91 και 11 στον ΦΠΑ.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 2010, στο νέο δελτίο τιμών που εκδόθηκε οι τιμές των φαρμάκων αυξήθηκαν μέχρι και κατά 25%! Εκτός λοιπόν ότι μεγάλωσε το μερίδιο στην πίτα των 89 φαρμάκων των φαρμακοβιομηχανιών, αυξήθηκε και το κέρδος τους. Ετσι, τα φαρμακεία και οι φαρμακαποθήκες έβγαζαν λιγότερα, το ασφαλιστικό σύστημα και οι ασθενείς πλήρωναν περισσότερα και οι εταιρείες κέρδιζαν.
► Φάρμακο για την παραμορφωτική αρθρίτιδα αυξήθηκε κατά 20,08% σε τέσσερις μήνες (από 989,49 ευρώ στα 1.188 ευρώ). Αντικαρκινικό φάρμακο που κόστιζε 8.904,38 ευρώ έφτασε να κοστίζει 9.773,23 ευρώ. Φάρμακο για τους μεταστατικούς καρκίνους μαστού-ωοθηκών αυξήθηκε 25,21% - από 646,44 ευρώ σε 809,41 ευρώ.
Ποια ήταν όμως αυτά τα 89 «ακριβά φάρμακα»; «Δεν είναι τα πιο ακριβά», εξηγούσε ο Γιάννης Δαγρές, «υπάρχουν φάρμακα που κοστίζουν το ίδιο και περισσότερο. Φάρμακα που το κόστος τους φτάνει και τα 20 και 30 χιλιάδες ευρώ». Τι κοινό είχαν επομένως και μπήκαν στη λίστα των 89 και για χάρη τους έπεσε το ποσοστό κέρδους φαρμακοποιών και φαρμακαποθηκών, ζημιώθηκαν τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ασθενείς και κέρδισαν οι φαρμακοβιομηχανίες; Μεταξύ τους τίποτα.
Μήπως όμως γνωρίζουμε τον εμπνευστή της λίστας; Την ίδια λίστα που πέρασαν στις 30/4/2010 οι υπουργοί Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Λούκα Κατσέλη, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Ανδρέας Λοβέρδος και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου είχαν περάσει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς 2009 οι τότε υπουργοί Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος και Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας Φάνη Πετραλιά.
Και τότε, η απόφαση προέβλεπε μείωση των ποσοστών κέρδους φαρμακείων και φαρμακαποθηκών, αλλά δεν τέθηκε ποτέ σε εφαρμογή αφού οι αντιδράσεις του κλάδου των φαρμακοποιών ήταν αιτία για αλλεπάλληλες εκδόσεις ερμηνευτικών εγκυκλίων για παράταση της ισχύος της από τον υπουργό Υγείας.
Τα 89 φάρμακα ήταν μόνο το 6% της φαρμακευτικής δαπάνης. «Κράτησαν σταθερές τις τιμές σε φάρμακα που κινούνται πολύ περισσότερο διότι έτσι κι αλλιώς φέρνουν κέρδος στις φαρμακοβιομηχανίες», σημείωνε ο Ανδρέας Γαλανόπουλος. «Είναι μόνο η αρχή. Ολα γίνονται για να αυξήσει η βιομηχανία τα ποσοστά είσπραξης του κέρδους της στο σύνολο του κύκλου εργασιών φαρμάκων. Τα 89 φάρμακα είναι το τρανταχτότερο μέχρι στιγμής παράδειγμα».
Τα φάρμακα αυτά πωλούνταν από τα φαρμακεία. Οι φαρμακοποιοί, με μειωμένο πλέον ποσοστό κέρδους, καλούνταν να εξοφλούν τις φαρμακοβιομηχανίες εντός μηνός, σε αντίθεση με τα νοσοκομεία που χρειάζονταν 8 και πλέον μήνες. Ακόμη ένα χατίρι στις εταιρείες να παίρνουν πιο γρήγορα τα χρήματά τους, να φανεί ότι μειώθηκε η νοσοκομειακή δαπάνη και να αντιμετωπιστεί η μεγάλη αποθεματοποίηση φαρμάκων στα νοσοκομεία που στο τέλος πετάγονταν στα σκουπίδια!
Το τρικ
Δεν είχε περάσει ούτε ένας χρόνος και το καλοκαίρι του 2011 άρχισε να διαφαίνεται ότι χωρίς αρχή, μέση και τέλος, η ελληνική πολιτεία εξακόντισε το κόστος αντιμετώπισης των ασθενειών στα ύψη, αδειοδοτώντας ασύδοτα και τιμολογώντας ανορθολογικά επώνυμα αντίγραφα φάρμακα.
Δημιούργησε νέες αγορές, λανσάροντας δήθεν καινοτόμα φάρμακα και όχι υποκαθιστώντας τα πρωτότυπα με αντίγραφα. Περίπου 300-400 «καινοτόμα» φάρμακα εκδίδονταν κάθε τρεις μήνες στην Ελλάδα, όταν η παγκόσμια αγορά περίμενε 17 πραγματικά καινοτόμα φάρμακα μέχρι το 2016! Αλχημείες και ακροβασίες χαρακτήριζαν την αγορά των επώνυμων γενοσήμων -αφού κυκλοφορούσαν με brand names και όχι απλώς με τη δραστική ουσία- στη χώρα μας.
Τη στιγμή μάλιστα που ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος, καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος, σχεδιαστής του εκσυγχρονισμού των περισσότερων συστημάτων υγείας των χωρών της Ευρώπης και σήμερα της Κίνας, σε σχετικές μελέτες του έγραφε ρητά «μακριά από επώνυμα γενόσημα».
Τα γενόσημα ήταν η λύση για όλη την Ευρώπη για πολλά χρόνια. Εκτός από την Ελλάδα! Μελέτη του 2004 για το ΕΣΥ της Ισπανίας, των Ηλ. Μόσιαλου και Τ. Walley ανέφερε: «Τα brand generics (επώνυμα γενόσημα), αντί να μειώσουν τη δαπάνη, οδηγούν σε αυξήσεις. Εχουν στόχο να δημιουργήσουν επώνυμη ζήτηση, άρα αύξηση της συνταγογράφησης, δηλαδή αύξηση των πωλήσεων των τεμαχίων με πριμοδοτήσεις στους συνταγογράφους γιατρούς και εν τέλει αύξηση της δαπάνης».
Ο,τι έδειχνε ως απαγορευτικό η μελέτη, εφαρμοζόταν στη χώρα μας. Επτά ευρώ στον γιατρό πήγαινε το κομμάτι η ατροβαστατίνη και 2,5 ευρώ η ομεπραζόλη, έλεγε ο Αν. Γαλανόπουλος στην «Ελευθεροτυπία» (11/8/2011). Ακόμη ένα στοιχείο που προέκυπτε από τη βιβλιογραφία περί φαρμάκων ήταν το παράδοξο των γενοσήμων (generic paradox).
Σύμφωνα με αυτό, η μεγαλύτερη διείσδυση των γενοσήμων δεν οδηγεί αυτόματα σε μειώσεις τιμών των πρωτότυπων φαρμάκων, ούτε σε μείωση της δαπάνης. Το πολύ πολύ να επιβραδύνει τον ρυθμό της ανάπτυξης των τιμών. Αυτό συμβαίνει γιατί η ζήτηση διαμορφώνεται από τη συνταγογράφηση του γιατρού και όχι από τον πελάτη.
Αυτό ακριβώς δηλαδή που συνέβαινε στη χώρα μας. Οι συγκεκριμένες μειώσεις τιμών που επιχείρησαν οι κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ όσον αφορά τα γενόσημα φάρμακα ξεκινούσαν με τη μείωση κατά 20% που εισηγήθηκε ο Νικ. Κακλαμάνης και τις 4 παρεμβάσεις με τα μεγάλα δελτία τιμών επί υπουργίας Αν. Λοβέρδου. Παρεμβάσεις οριζόντιων μειώσεων που διατήρησαν τις στρεβλώσεις του συστήματος, αυξάνοντας την πιθανότητα παλιά και φτηνά φάρμακα να υποκαθίστανται από δήθεν καινούργια ανεβάζοντας το ημερήσιο κόστος θεραπείας.
Μια ερώτηση που δεν πήρε απάντηση
Την περασμένη Κυριακή δημοσιεύτηκε σε εφημερίδες έγγραφο του FBI από τη δικογραφία για την υπόθεση Novartis, από το οποίο προκύπτει αναφορά σε πολιτικά πρόσωπα και την περίοδο που αφορά τον Ανδρέα Λοβέρδο.
Στη ραδιοφωνική εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου (28/2) ο Α. Λοβέρδος απαντώντας σε σχετικό ερώτημα είπε: «Ολη αυτή η συζήτηση που γίνεται εδώ μεταφέρθηκε πιθανώς από κάποιον ή από κάποιους και στις έρευνες που κάνει η αμερικανική αυτή υπηρεσία και ως τέτοιο ήρθε. Δηλαδή δεν ήρθε από εκεί εδώ, έφυγε από εδώ, πήγε εκεί και ξαναήρθε».
Ο Ν. Χατζηνικολάου επέμεινε ότι δεν είναι έτσι: «Υπάρχει έγγραφο προς την κ. Τουλουπάκη (23/1/2018), το οποίο έχει μέσα τη φράση ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο υπουργός Υγείας πληρώνονταν για την εγγραφή, εισαγωγή νέων προϊόντων στην αγορά και την προστασία έναντι ελάττωσης τιμής. Και αυτό είναι έγγραφο του FBI, δεν είναι ελληνικό έγγραφο».
«Εφυγαν από εδώ, πήγαν εκεί και ξαναγυρίζουν. Εφυγαν από την Αθήνα, πήγαν εκεί και ξαναήρθαν», επέμεινε ο πρώην υπουργός. «Και τα υιοθετεί το FBI;», διερωτήθηκε χωρίς απάντηση ο δημοσιογράφος. ΠΗΓΗ ΕΦ. ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
IVAN ROMANO VIA GETTY IMAGES
