Πότε στρώθηκε το έδαφος για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου
Του Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Πολλά λέγονται τελευταῖα καί κυρίως μετά τήν ἐπίσκεψη Ἐρντογάν γιά ἐπερχόμενη συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου.
Πότε ὅμως καί ποιός ὑπῆρξε ὁ πρῶτος πού σκέφτηκε κάτι τέτοιο; Στό νέο μας βιβλίο «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Ὁ ΜΟΙΡΑΙΟΣ» ἀποκαλύπτουμε ὅτι ἦταν ὁ διαβόητος «Ἀόρατος Δικτάτορας» πού συνέλαβε πρῶτος μία τέτοια ἰδέα μισό αἰῶνα πρίν…
Ὡς γνωστόν, στίς 14 Φεβρουαρίου 1974 ὁ πρωθυπουργός «μαριονέτα» του, Ἀνδρουτσόπουλος, βιάστηκε νά ἀναγγείλῃ τήν ὕπαρξη κοιτάσματος πετρελαίου στήν Θάσο, παρακάμπτοντας τά σχέδια τοῦ Παπαδοπούλου γιά ἐχεμύθεια μέχρι τήν παραλαβή τῶν F4E καί παράλληλη αἰφνιδιαστική ἐπέκταση τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων στά 12 ναυτικά μίλια (βλ. Πρακτικά Συμβουλίου Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας 30.10.1973).
Ἀφέλεια ἤ σκοπιμότης; Μᾶλλον τό δεύτερο, ὅπως συνάγεται ἀπό ὅσα ἀποκαλύπτονται. Συγκεκριμένα:
Στίς 29 Μαΐου 1974 ὁ Ἰωαννίδης προϊδέαζε τήν CIA ὅτι σκοπεύει «νά ἀπομακρύνἡ μία γιά πάντα τόν Μακάριο καί ἡ Ἑλλάς νά συνεννοηθῃ ἀπ’ εὐθείας μέ τήν Τουρκία γιά τό μέλλον τῆς Κύπρου». (Memomorandum from the Director of the Bureau of Intelligence and Research (Hyland) to the Secretary of State Kissinger, Washington, September 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30).
Τό ἴδιο ἐπεσήμαινε καί ἄλλη ἀναφορά τῆς CIA στίς 29 Ἰουνίου 1974: «Ὁ Ἰωαννίδης δέν εἶχε ἀποφασίσει ἐάν θά φύγῃ ἐντελῶς ἀπό τήν Κύπρο ἤ ἐάν θά ἀπομακρύνῃ τόν Μακάριο καί μετά θά συνεννοηθῇ ἀπ’ εὐθείας μέ τούς Τούρκους γιά τό μέλλον τῆς Κύπρου». Ἐπέμενε, ὅτι μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου, θά προχωροῦσε σέ μία «συνολική συμφωνία γιά τήν ἐπίλυση ὅλων τῶν ἐκκρεμοτήτων μεταξύ Ἑλλάδος καί Τουρκίας».
Κατέληγε λέγοντας ὅτι γιά μία τέτοια Ἑλληνοτουρκική συμφωνία, λόγους γιά «ἀβέβαιη ἀντίδραση» θά εἶχε μόνο ἡ Σοβιετική Ἕνωση, ἐνῶ οἱ ΗΠΑ θά ἔμεναν εὐχαριστημένες, ἀφοῦ «θά ἐξουδετέρωνε ὅλα τά ζητήματα πού δημιουργοῦν προστριβές» μεταξύ τῶν δύο Χωρῶν. (Memomorandum from the Director of the Bureau of Intelligence and Research (Hyland) to the Secretary of State Kissinger, Washington, September 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30.)
Ἦταν σαφές ὅτι ὁ Ἰωαννίδης προϊδέασε τήν CIA γιά τό πραξικόπημα καί στήν οὐσία ἐξηγοῦσε ὅτι:
– Ἡ ἀνατροπή Μακαρίου δέν στρεφόταν κατά τῆς Τουρκίας ἡ ὁποία θά εἶχε κάθε λόγο νά τήν ἐπιθυμεῖ καί αὐτή.
– Σκοπός του δέν ἦταν ἡ μονομερής Ἕνωση, ἀλλά ἡ ἐπίτευξη μίας “νέας Λωζάννης”. Μίας ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης συμφωνίας Ἑλλάδος- Τουρκίας.
– Ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τόν Μακάριο καί ἡ συνεννόηση Ἑλλάδος-Τουρκίας συνέφερε τίς ΗΠΑ καί ἐξυπηρετοῦσε τά συμφέροντά της.
Ὡς γνωστόν, τό πραξικόπημα κατά τοῦ Μακαρίου ἔγινε τελικά στίς 15 Ἰουλίου 1974.
Τήν ἑπομένη, 16 Ἰουλίου 1974, ὁ πρέσβης τῶν ΗΠΑ Tasca ἔλαβε ἐντολή ἀπό τόν Kissinger νά μεταφέρῃ μήνυμα ὅτι οἱ ΗΠΑ δέν θά ἀνεχθοῦν τήν κήρυξη Ἑνώσεως τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα. Τό μήνυμα μετέφερε ὁ Tasca στόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Κυπραῖο, ἐνῶ τήν μεταφορά του στόν Ἰωαννίδη ἀνέθεσε στούς Ρόν Ἔστες καί Γκάστ Ἀβράκωτο. Στήν ἀναφορά του πρός τό State Department, ὁ Tasca ἀνέφερε τί ἀπάντησε ὁ Ἰωαννίδης:
α) ὅτι οἱ Τοῦρκοι «ἁπλῶς δέν νοιάζονται» γιά τήν ἀνατροπή Μακαρίου καί «Ἑλλάδα καί Τουρκία θά μποροῦσαν τώρα νά καθίσουν κάποια στιγμή νά συζητήσουν καί νά λύσουν τίς διαφορές τους»,
β) πώς «οἱ Ἕλληνες μᾶλλον εἶναι διατεθειμένοι νά μοιρασθοῦν τά κέρδη ἀπό τά πετρέλαια πού θά ἀνακαλυφθοῦν στά πλαίσια μίας κοινῆς ἑταιρείας συνεκμεταλλεύσεως». Συμπλήρωσε μάλιστα «ἴσως σέ ἕνα χρόνο ἤ πιό ρεαλιστικά σέ 10 χρόνια, οἱ Τοῦρκοι μπορεῖ νά ἐπιθυμοῦν νά πουλήσουν τό μερίδιό τους στήν Κύπρο γιά περισσότερα δικαιώματα στό πετρέλαιο».
γ) πώς δέν εἶναι σκοπός του ἡ Ἕνωση, τονίζοντας: «Νά θυμᾶστε ὅτι καί ἐμεῖς πιστεύουμε σέ μία ἐλεύθερη, ἀνεξάρτητη καί κυρίαρχη Κύπρο».
Ἐδῶ ἀποκαλύπτεται πλήρως τό σχέδιο πού εἶχε ἐξ ἀρχῆς ὁ Ἰωαννίδης στόν νοῦ του μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου: Νά παραχωρήσῃ συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου στήν Τουρκία, μέ ἀντάλλαγμα τήν Ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα. (Telegram 4528 from Athens to the State Department, July 16, 1974, National Security Files, Ford Library.)
Ἀκολούθησε ἡ τουρκική εἰσβολή στήν Κύπρο, καί τά τυχοδιωκτικά σχέδια τοῦ Ἰωαννίδη κατέρρευσαν μαζί καί τό 8μηνο διαλυτικό καθεστώς του…
Γιά περισσότερα στό ἔργο τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Ὁ ΜΟΙΡΑΙΟΣ». Ἀπό τίς Ἐκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ. Δ/νση Χαρ. Τρικούπη 14 Ἀθήνα, τηλ. 2106440021.
