Λύσεις στα προβλήματα που έχουν προκύψει από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης ζητούν από τους υπεύθυνους των Βρυξελλών ολοένα και περισσότερα Κράτη-Μέλη των «27».
Τα έντονα καιρικά φαινόμενα που έχουν πλήξει πολλές περιοχές της Ευρώπης, έχουν προκαλέσει σημαντικές ζημιές σε μεγάλες εκτάσεις του κοινοτικού γεωργικού τομέα, καταστρέφοντας εκτός από καλλιέργειες και γεωργικό εξοπλισμό πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο «Ντάνιελ» που έπληξε τη Θεσσαλία, οι καταστροφές στην Ιταλία και συγκεκριμένα στην Εμίλια - Ρομάνα αλλά και οι πρόσφατες πλημμύρες στην Ισπανία, στην περιφέρεια της Βαλένθια.
Μέσα σε όλα αυτά, θα πρέπει να προστεθεί και η σημαντική απώλεια εισοδήματος με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι αγρότες και κτηνοτρόφοι, και την οποία πολλές φορές τα πληττόμενα Κράτη-Μέλη καλούνται να καλύψουν, επιβαρύνοντας έτσι τους κρατικούς τους προϋπολογισμούς.
«Η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει την ένταση και τη συχνότητα των δυσμενών φαινομένων στην Ευρώπη. Η Ελλάδα βιώνει τις καταστροφικές της επιπτώσεις και σαφώς υποστηρίζει, όπως και άλλα Κράτη Μέλη, την ανάγκη για μια Ευρωπαϊκή στρατηγική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ειδικά στον αγροτικό τομέα» δήλωσε στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Κώστας Μπαγινέτας και πρόσθεσε «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να προβεί σε έναν σχεδιασμό που θα καλύπτει τόσο την πρόληψη και την προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές, όσο και στην άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών σε περιπτώσεις καταστροφών από ακραία καιρικά φαινόμενα».
Κατά τις τελευταίες συνεδριάσεις των υπουργών Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν γίνει συζητήσεις αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων και στο «τραπέζι» έχει πέσει η σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Ειδικού Ταμείου για την αντιμετώπιση των συνεπειών στον πρωτογενή τομέα από τις φυσικές καταστροφές.
Μεγαλύτερη βαρύτητα προς αυτή την κατεύθυνση δίνουν ιδιαίτερα οι χώρες της Μεσογείου, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος κ.α., οι οποίες έχουν πληγεί δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Η Ελλάδα, όπως έχει δηλώσει δια στόματος του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστα Τσιάρα κατά την συμμετοχή της χώρας μας στην ομάδα MED9 (Μεσογειακά κράτη-μέλη της Ε.Ε.), είναι θετική στη δημιουργία ενός τέτοιου εργαλείου από την Ε.Ε.
Ίδια είναι η θέση που έχει διατυπώσει ο κ. Τσιάρας και κατά τη διάρκεια των συναντήσεων που είχε με το νέο Ευρωπαίο Επίτροπο για τη Γεωργία, Κριστόφ Χάνσεν, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο θα δώσει μεγάλη «ανάσα» στους πληγέντες παραγωγούς και θα τους βοηθήσει να «ξαναπατήσουν στα πόδια τους».
«Τα υπάρχοντα μέσα και εργαλεία για τη διαχείριση ων κρίσεων δεν είναι αρκετά ευέλικτα ή αποτελεσματικά, διότι δεν σχεδιάστηκαν για την αντιμετώπιση επιπτώσεων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή», τονίζει ο κ. Μπαγινέτας.
Οι λύσεις που προτείνονται
Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν και οι ενέργειες του κ. Τσιάρα κατά το πρόσφατο Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας. Εκεί, σε συνεργασία με τον Κύπρια ομόλογό του, Μαρία Παναγιώτου αλλά και με άλλους Ευρωπαίους υπουργούς, κυρίως της Μεσογείου, ζήτησαν να υπάρξει ειδικό Ταμείο για την αντιμετώπιση των συνεπειών στον πρωτογενή τομέα από τις φυσικές καταστροφές.
Κάτι τέτοιο είχε τονιστεί και κατά την επίσκεψη της κ. Παναγιώτου στην Ελλάδα τον Νοέμβριο, με τις δυο πλευρές να «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί στις δύο χώρες αλλά, τονίζοντας ότι θα αναζητηθούν λύσεις για την αντιμετώπισή τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο γ.γ. του ΥΠΑΑΤ, όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «το Ευρωπαϊκό αυτό πλαίσιο θα πρέπει να περιλαμβάνει ευέλικτους κανόνες στη διαχείριση των Παρεμβάσεων της ΚΑΠ, αλλά και εργαλεία μετριασμού των κινδύνων, όπως στήριξη της καινοτομίας και των στοχευμένων επενδύσεων» ενώ «όσον αφορά στα χρηματοδοτικά μέσα και λαμβάνοντας υπόψη τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες αρκετών Κρατών Μελών, η ευελιξία στη μεταφορά ενωσιακών πόρων, η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των Ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών ταμείων και η ενίσχυση του γεωργικού αποθεματικού κρίσης ή η δημιουργία ενός νέου ειδικού Ταμείου με ξεχωριστή χρηματοδότηση, μπορούν να αποτελέσουν μέρος της λύσης».
Προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά και των στόχων που τέθηκαν, τόσο οι δύο υπουργοί όσοι και ομόλογοί τους προτείνουν μεταξύ άλλων:
* Δημιουργία μηχανισμού πιστώσεων για την άμεση ανακούφιση πληγέντων από φυσικές καταστροφές, απόρροια της κλιματικής αλλαγής.
* 'Ανοιγμα γραμμής πιστώσεων για την αναβάθμιση ή/και τη δημιουργία υποδομών σε εθνικό επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο εκμεταλλεύσεων.
* Διερεύνηση πιθανών ανταποδοτικών ωφελειών προς αγρότες που εφαρμόζουν πρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων. Μέτρα που δεν θα σχετίζονται με τα οικολογικά προγράμματα αλλά θα είναι προς την κατεύθυνση επίτευξης των πολιτικών της ένωσης. Έμφαση πρέπει να δίδεται στο διαφυγόν εισόδημα των αγροτών, λόγω της ανάληψης αυτών των πρωτοβουλιών.
* Πρόταση της Ιταλίας για δυνατότητα αντασφάλισης σε ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου τα ασφαλιστικά προϊόντα να καταστούν πιο ελκυστικά.
Με την ΚΑΠ 2027 οι αλλαγές;
Πάντως, όπως τόνισαν στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, οι όποιες αλλαγές αλλά και μια ενδεχόμενη σύσταση του Ειδικού Ταμείου πάει για μετά το 2027, όταν θα εφαρμοστεί η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική.
«Το νέο Ταμείο, εάν αυτό γίνει, θα τεθεί σε λειτουργία μετά το 2027 και αφού πρώτα ανακοινωθεί ο προϋπολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής» είπαν στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Όπως ανέφεραν σήμερα, η ΚΑΠ 2023-2027 προβλέπει γεωργικό αποθεματικό, που έχει προϋπολογισμό 450 εκατ. ευρώ, ο οποίος καλύπτει ζημιές από φυσικές καταστροφές, για κάθε έτος εφαρμογής της. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εν λόγω χρήματα όμως, παρακρατούνται από τους πόρους που έχουν τα Κράτη-Μέλη διαθέσιμα προς διάθεση, με ό,τι και αν αυτό συνεπάγεται.
Πάντως, στις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη Κοινή Αγροτική μετά το 2027, έχει προταθεί η διερεύνηση των εξής προτάσεων:
- Ενίσχυση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ και αύξηση του ύψους του γεωργικού αποθεματικού.
- Ευελιξία με μεταφορά πόρων από άλλα ταμεία της Ε.Ε. στην περίπτωση μη απορρόφησης των κονδυλίων, όπως στην περίπτωση της Περιφερειακής Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης για την Ανασυγκρότηση (RESTORE) και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)
- Δημιουργία νέου Ταμείου, διαχείρισης των διαρκών κρίσεων για αποκλειστική κάλυψη των ζημιών στην αγροτική παραγωγή, με βάση το ταμείο διαχείρισης της πανδημίας COVID ή κατά το πρότυπο του Ταμείου Αλληλεγγύης
- Στήριξη της πρότασης της Κροατίας και της Σλοβενίας που είχε υποβληθεί στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας (Οκτώβριος 2023) για Ad hoc αντιμετώπιση κρίσεων με χρήση του 2% (έως και 5%) του προϋπολογισμού της ΚΑΠ
- Δημιουργία 3ου Πυλώνα κλιματικής αλλαγής στο πλαίσιο της ΚΑΠ
- Ταμείo που αναφέρεται στον Στρατηγικό Διάλογο για τη Γεωργία (Temporary Just Transition Fund), προσωρινό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης εκτός της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, με κινητοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων και τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Θ. Παπακώστας
