ΡΙΝΓΚ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ Η επίδραση ενός Brexit για την Ευρώπη
Email Facebook Tweet| Εκτύπωση | 12 Ιούνιος 2016, 12:00 | Του Μάριου Πουλλάδου
Στις 23 Ιουνίου ο βρετανικός λαός θα κληθεί να αποφασίσει μέσω δημοψηφίσματος αν θα παραμείνει ή όχι στην Ε.Ε. Η επίδραση ενός Brexit για την Ευρώπη, αλλά και την Κύπρο, είναι αντικείμενο διαμάχης, που απασχολεί τόσο την πολιτική ηγεσία όσο και τον λαό. Για το θέμα αυτό φιλοξενούμε στο Ρινγκ τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Χρήστο Κασιμέρη, και τον επίκουρο καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Γιώργο Κέντα.
Ερωτήσεις
1) Ποιες οι πιθανές πολιτικο-οικονομικές επιπτώσεις στην Κύπρο από ένα ενδεχόμενο Brexit;
2) Τι θα σήμαινε ένα Brexit για το διεθνές κύρος της Ε.Ε. αλλά και την ασφάλειά της;
3) Το Brexit ξαναζωντανεύει εν μέρει και το όραμα του Στρατηγού Ντε Γκολ για μια Ευρώπη από τον Ατλαντικό ώς τα Ουράλια;
Απαντήσεις Δρος Κασιμέρη
1) Μια άμεση επίπτωση ενός ενδεχόμενου Brexit είναι δίχως αμφιβολία το κλίμα αβεβαιότητας, που ασφαλώς θα προκύψει ευθύς μετά την ιστορικής σημασίας έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναμφίβολα, η αβεβαιότητα αυτή θα αφορά κατά κύριο λόγο το πλαίσιο εκείνο στο οποίο Βρετανία και Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιχειρήσουν να ανοικοδομήσουν τη νέα τους σχέση. Με σύμμαχό μας τη λογική, οι σχέσεις των δύο θα αποκατασταθούν πλήρως σε εύλογο χρονικό διάστημα, προκειμένου να περιοριστεί σημαντικά ο αντίκτυπος στην οικονομία. Στην περίπτωση της Κύπρου, θεωρητικά, θα πληγούν οι όποιες εμπορικές συναλλαγές χαρακτηρίζουν τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, όχι όμως ο τουρισμός. Στις ίδιες γραμμές, λογικά δεν θα υπάρξει η παραμικρή μείωση ενδιαφέροντος τής, κατά τα άλλα, εγγυήτριας δύναμης στο εθνικό μας θέμα.
2) Το διεθνές κύρος και η ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης λογικά δεν θα υποστούν ισχυρούς κλυδωνισμούς. Η στρατιωτική στήριξη που η Βρετανία παρέχει στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Πόλεμο του Κόλπου και μετέπειτα είναι ενδεικτική της όλης στάσης της σε θέματα ασφάλειας και άμυνας που αφορούν αποκλειστικά την Ευρώπη. Διαχρονικά, το δίλημμα της Βρετανίας ήταν (και προφανώς παραμένει ακόμη και σήμερα) ένα: ΗΠΑ ή Ευρώπη; Η μέχρι σήμερα αναποφασιστικότητα της Βρετανίας, η μη δέσμευσή της στο όνειρο της ενωμένης Ευρώπης και οι όποιες ρήξεις μεταξύ των δύο είναι στοιχεία που συχνά καθιστούσαν τη Βρετανία ανασταλτικό παράγοντα στην περαιτέρω ανάπτυξη, πολιτική και οικονομική, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, μια ενδεχόμενη έξοδος της Βρετανίας ίσως αποκαταστήσει το χαμένο γόητρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον θα εκλείψει ο αδύναμος κρίκος.
3) Με δεδομένο πως η Βρετανία έχει κατά καιρούς θεωρηθεί πως είναι ο Δούρειος Ίππος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια ενδεχόμενη έξοδός της από την ενωμένη Ευρώπη θα επιτρέψει στην τελευταία τη συσπείρωση των δυνάμεών της και την απόλυτη αφοσίωσή της σε θέματα ευρωπαϊκά. Σε περίπτωση που το δημοψήφισμα στη Βρετανία επιφέρει την έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η όποια αναφορά στην ενωμένη Ευρώπη στο μέλλον θα αφορά γεωγραφικά την ηπειρωτική Ευρώπη και μόνο. Επομένως, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ικανοποιούσε σε μεγάλο βαθμό το όραμα του Γάλλου στρατηγού και πολιτικού Σαρλ ντε Γκολ για μια Ευρώπη που θα εκτείνεται από την όχθη του Ατλαντικού μέχρι τα Ουράλια όρη, γεγονός που ίσως επέτρεπε και την πολιτική μετατόπιση της Ρωσίας δυτικότερα.
Απαντήσεις Δρος Κέντα
1) Αυτές δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν. Παρακολουθώ να εκφράζονται διάφορες απόψεις για το ζήτημα, χωρίς, όμως, να είναι καλά τεκμηριωμένες. Είναι αλήθεια ότι ο λόγος για τον οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία ενδιαφέρθηκε για Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΟΚ τη δεκαετία του 1970 ήταν η σχέση οικονομικής αλληλεξάρτησης με τη Βρετανία. Η τελευταία ήταν σε τροχιά ένταξης στην ΕΟΚ και η Κυβέρνηση της Κύπρου έπρεπε να επιδιώξει μια σχέση σύνδεσης με την Κοινότητα προκειμένου να μην πληγεί η οικονομία της. Από τότε, όμως, έχουν αλλάξει πολλά. Έστω και αν η Βρετανία φύγει από την Ε.Ε. δεν θα σταματήσει να έχει σχέση Τελωνειακής Ένωσης με την Κοινότητα. Θα πρέπει πρώτα να περιμένουμε να δούμε το καθεστώς μιας πιθανής εξόδου προτού μιλήσουμε για επιπτώσεις.
Υπάρχουν όμως κάποια πολιτικά ζητήματα, που πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε. Πρώτο, το καθεστώς εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου στην περιοχή των Βάσεων καθορίστηκε από το Πρωτόκολλο 3 της Πράξης Προσχώρησης της Κύπρου στην Ε.Ε., καθώς και στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Βρετανίας. Εκτιμώ ότι το καθεστώς αυτό θα συνεχίσει και σε περίπτωση Brexit. Από μια άλλη σκοπιά, το Brexit θα αποφέρει θετικές συνέπειες στην υπόθεση της Κύπρου: Tο Λονδίνο θα σταματήσει να επηρεάζει τόσο πολύ την πολιτική της Ε.Ε. στο Κυπριακό. Όλες οι θέσεις-κλειδιά στις Βρυξέλλες που αφορούν το Κυπριακό ελέγχονται από Βρετανούς, με αποτέλεσμα η πολιτική της Ε.Ε. στο Κυπριακό να έχει εξελιχθεί αρνητικά για τη Λευκωσία μετά το 2004. Για παράδειγμα, η πρόταση κανονισμού για απευθείας εμπόριο ήταν βρετανικής έμπνευσης, όπως και πολλά άλλα. Η Λευκωσία θα πρέπει να είναι έτοιμη ιδιαίτερα για μια τέτοια αλλαγή.
2) Το διεθνές κύρος της Ε.Ε. δεν εξαρτάται από μεμονωμένα κράτη, έστω και αν αυτά είναι μεγάλα κράτη. Όσον αφορά την ασφάλεια της Ε.Ε., αυτή καθορίζεται περισσότερο σε διακρατικό επίπεδο και σε επίπεδο ΝΑΤΟ παρά σε επίπεδο Ε.Ε. Αντίθετα, σε περίπτωση εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. ίσως δούμε περισσότερη συνεργασία σε θέματα ασφάλειας και άμυνας. Η Βρετανία πάντα ήθελε την ασφάλεια και την άμυνα της Ε.Ε. να καθορίζεται σε επίπεδο ΝΑΤΟ.
3) Αυτό είναι δύσκολο να γίνει σήμερα. Με 28 κράτη μέλη να έχουν τόσες διαφορετικές απόψεις για το μέλλον της Ε.Ε., παρατηρούμε μάλλον μια κακοφωνία σε θέματα στρατηγικής. Η Ε.Ε. είναι σε μια βαθιά κρίση. Η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. ίσως οδηγήσει σε μια κατάσταση ευρωπαϊκής αποσύνθεσης. Δυστυχώς για την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της, σήμερα δεν υπάρχουν ηγετικές προσωπικότητες όπως τον Ντε Γκολ.
Ερωτήσεις
1) Ποιες οι πιθανές πολιτικο-οικονομικές επιπτώσεις στην Κύπρο από ένα ενδεχόμενο Brexit;
2) Τι θα σήμαινε ένα Brexit για το διεθνές κύρος της Ε.Ε. αλλά και την ασφάλειά της;
3) Το Brexit ξαναζωντανεύει εν μέρει και το όραμα του Στρατηγού Ντε Γκολ για μια Ευρώπη από τον Ατλαντικό ώς τα Ουράλια;
Απαντήσεις Δρος Κασιμέρη
1) Μια άμεση επίπτωση ενός ενδεχόμενου Brexit είναι δίχως αμφιβολία το κλίμα αβεβαιότητας, που ασφαλώς θα προκύψει ευθύς μετά την ιστορικής σημασίας έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναμφίβολα, η αβεβαιότητα αυτή θα αφορά κατά κύριο λόγο το πλαίσιο εκείνο στο οποίο Βρετανία και Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιχειρήσουν να ανοικοδομήσουν τη νέα τους σχέση. Με σύμμαχό μας τη λογική, οι σχέσεις των δύο θα αποκατασταθούν πλήρως σε εύλογο χρονικό διάστημα, προκειμένου να περιοριστεί σημαντικά ο αντίκτυπος στην οικονομία. Στην περίπτωση της Κύπρου, θεωρητικά, θα πληγούν οι όποιες εμπορικές συναλλαγές χαρακτηρίζουν τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, όχι όμως ο τουρισμός. Στις ίδιες γραμμές, λογικά δεν θα υπάρξει η παραμικρή μείωση ενδιαφέροντος τής, κατά τα άλλα, εγγυήτριας δύναμης στο εθνικό μας θέμα.
2) Το διεθνές κύρος και η ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης λογικά δεν θα υποστούν ισχυρούς κλυδωνισμούς. Η στρατιωτική στήριξη που η Βρετανία παρέχει στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Πόλεμο του Κόλπου και μετέπειτα είναι ενδεικτική της όλης στάσης της σε θέματα ασφάλειας και άμυνας που αφορούν αποκλειστικά την Ευρώπη. Διαχρονικά, το δίλημμα της Βρετανίας ήταν (και προφανώς παραμένει ακόμη και σήμερα) ένα: ΗΠΑ ή Ευρώπη; Η μέχρι σήμερα αναποφασιστικότητα της Βρετανίας, η μη δέσμευσή της στο όνειρο της ενωμένης Ευρώπης και οι όποιες ρήξεις μεταξύ των δύο είναι στοιχεία που συχνά καθιστούσαν τη Βρετανία ανασταλτικό παράγοντα στην περαιτέρω ανάπτυξη, πολιτική και οικονομική, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, μια ενδεχόμενη έξοδος της Βρετανίας ίσως αποκαταστήσει το χαμένο γόητρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον θα εκλείψει ο αδύναμος κρίκος.
3) Με δεδομένο πως η Βρετανία έχει κατά καιρούς θεωρηθεί πως είναι ο Δούρειος Ίππος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια ενδεχόμενη έξοδός της από την ενωμένη Ευρώπη θα επιτρέψει στην τελευταία τη συσπείρωση των δυνάμεών της και την απόλυτη αφοσίωσή της σε θέματα ευρωπαϊκά. Σε περίπτωση που το δημοψήφισμα στη Βρετανία επιφέρει την έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η όποια αναφορά στην ενωμένη Ευρώπη στο μέλλον θα αφορά γεωγραφικά την ηπειρωτική Ευρώπη και μόνο. Επομένως, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ικανοποιούσε σε μεγάλο βαθμό το όραμα του Γάλλου στρατηγού και πολιτικού Σαρλ ντε Γκολ για μια Ευρώπη που θα εκτείνεται από την όχθη του Ατλαντικού μέχρι τα Ουράλια όρη, γεγονός που ίσως επέτρεπε και την πολιτική μετατόπιση της Ρωσίας δυτικότερα.
Απαντήσεις Δρος Κέντα
1) Αυτές δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν. Παρακολουθώ να εκφράζονται διάφορες απόψεις για το ζήτημα, χωρίς, όμως, να είναι καλά τεκμηριωμένες. Είναι αλήθεια ότι ο λόγος για τον οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία ενδιαφέρθηκε για Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΟΚ τη δεκαετία του 1970 ήταν η σχέση οικονομικής αλληλεξάρτησης με τη Βρετανία. Η τελευταία ήταν σε τροχιά ένταξης στην ΕΟΚ και η Κυβέρνηση της Κύπρου έπρεπε να επιδιώξει μια σχέση σύνδεσης με την Κοινότητα προκειμένου να μην πληγεί η οικονομία της. Από τότε, όμως, έχουν αλλάξει πολλά. Έστω και αν η Βρετανία φύγει από την Ε.Ε. δεν θα σταματήσει να έχει σχέση Τελωνειακής Ένωσης με την Κοινότητα. Θα πρέπει πρώτα να περιμένουμε να δούμε το καθεστώς μιας πιθανής εξόδου προτού μιλήσουμε για επιπτώσεις.
Υπάρχουν όμως κάποια πολιτικά ζητήματα, που πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε. Πρώτο, το καθεστώς εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου στην περιοχή των Βάσεων καθορίστηκε από το Πρωτόκολλο 3 της Πράξης Προσχώρησης της Κύπρου στην Ε.Ε., καθώς και στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Βρετανίας. Εκτιμώ ότι το καθεστώς αυτό θα συνεχίσει και σε περίπτωση Brexit. Από μια άλλη σκοπιά, το Brexit θα αποφέρει θετικές συνέπειες στην υπόθεση της Κύπρου: Tο Λονδίνο θα σταματήσει να επηρεάζει τόσο πολύ την πολιτική της Ε.Ε. στο Κυπριακό. Όλες οι θέσεις-κλειδιά στις Βρυξέλλες που αφορούν το Κυπριακό ελέγχονται από Βρετανούς, με αποτέλεσμα η πολιτική της Ε.Ε. στο Κυπριακό να έχει εξελιχθεί αρνητικά για τη Λευκωσία μετά το 2004. Για παράδειγμα, η πρόταση κανονισμού για απευθείας εμπόριο ήταν βρετανικής έμπνευσης, όπως και πολλά άλλα. Η Λευκωσία θα πρέπει να είναι έτοιμη ιδιαίτερα για μια τέτοια αλλαγή.
2) Το διεθνές κύρος της Ε.Ε. δεν εξαρτάται από μεμονωμένα κράτη, έστω και αν αυτά είναι μεγάλα κράτη. Όσον αφορά την ασφάλεια της Ε.Ε., αυτή καθορίζεται περισσότερο σε διακρατικό επίπεδο και σε επίπεδο ΝΑΤΟ παρά σε επίπεδο Ε.Ε. Αντίθετα, σε περίπτωση εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. ίσως δούμε περισσότερη συνεργασία σε θέματα ασφάλειας και άμυνας. Η Βρετανία πάντα ήθελε την ασφάλεια και την άμυνα της Ε.Ε. να καθορίζεται σε επίπεδο ΝΑΤΟ.
3) Αυτό είναι δύσκολο να γίνει σήμερα. Με 28 κράτη μέλη να έχουν τόσες διαφορετικές απόψεις για το μέλλον της Ε.Ε., παρατηρούμε μάλλον μια κακοφωνία σε θέματα στρατηγικής. Η Ε.Ε. είναι σε μια βαθιά κρίση. Η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. ίσως οδηγήσει σε μια κατάσταση ευρωπαϊκής αποσύνθεσης. Δυστυχώς για την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της, σήμερα δεν υπάρχουν ηγετικές προσωπικότητες όπως τον Ντε Γκολ.
