Ο θάνατος του
Τζορτζ Φλόιντ θα μπορούσε να μην είναι καν είδηση. Κάθε χρόνο, τα τελευταία δέκα χρόνια, περίπου χίλιοι εκατό άνθρωποι- τρεις την ημέρα!- χάνουν την ζωή τους από χέρι (ή γόνατο, όπως είδαμε) αστυνομικού στις ΗΠΑ. Και οι πιθανότητες το θύμα να είναι μαύρος είναι δυόμισι φορές περισσότερες από ότι να είναι λευκός. Μια μακάβρια στατιστική υπολογίζει ότι ένα παιδί στα χίλια που γεννιέται σε οικογένεια μαύρων θα χάσει την ζωή του από χέρι αστυνομικού. Οι πιθανότητες είναι περισσότερες απ′ ότι να κερδίσει κάποτε στην ζωή του ένα ξυστό λαχείο. Πριν δύο μήνες μια νεαρή νοσοκόμα στο Κεντάκυ πέθανε με οκτώ σφαίρες στο στήθος, όταν η αστυνομία μπήκε στο σπίτι της σε μια επιχείρηση ελέγχου ναρκωτικών. Και στην Τζώρτζια ένας άνδρας πυροβολήθηκε ενώ έκανε απλώς τζόκινγκ.
Μα και η εξέγερση που ξέσπασε με αφορμή τον θάνατό του Φλόιντ στην Μινεσότα-και απλώνεται- κι αυτή δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Από το Ντιτρόιτ του 1967, το Μαϊάμι του 1980 ή, προπάντων, το Λος Αντζελες το 1992, όταν η πόλη καιγόταν επί μια εβδομάδα με 50 νεκρούς και ζημιές ύψους ενός δις, οι εξεγέρσεις με αφορμή ένα περιστατικό αστυνομικής βίας, είναι κι αυτές ένα γνώριμο μοτίβο της αμερικανικής ζωής. Μόνο που η βία πυκνώνει, οι θάνατοι γίνονται συχνότεροι, η οργή στις μαύρες κοινότητες εντονότερη. Ίσως επειδή 9 στους 10 αστυνομικούς που ενεπλάκησαν σε φόνο μαύρου τα τελευταία χρόνια αθωώθηκαν από το δικαστήριο.
Συνέβη το 2014, όταν ένας αστυνομικός πυροβόλησε και σκότωσε έναν άοπλο έφηβο, που είχε μόλις τελειώσει το σχολείο. Λεγόταν Μάικλ Μπράουν και ήταν ύποπτος πως είχε κλέψει δύο σιγκαρίλος από ένα κατάστημα. Το δικαστήριο αθώωσε τον αστυνομικό, το Φέργκιουσον όπου συνέβη ο φόνος και το γειτονικό Σεν Λούις καίγονταν για μέρες. Συνέβη ξανά δύο χρόνια αργότερα με δύο άλλους φόνους και δύο ακόμη αθωώσεις αστυνομικών στην Λουιζιάνα και την Μινεσότα. Και ξανά και ξανά.
Γιατί, λοιπόν, τώρα η αντίδραση είναι τόσο πιο έντονη, πιο φορτισμένη και σχεδόν καθολική;
Ίσως επειδή η σκηνή του φόνου, όπως αποτυπώθηκε στο κινητό κάποιου περαστικού, έχει κάτι αφόρητα απάνθρωπο: Το γόνατο ενός λευκού αστυνομικού στον λαιμό ενός μαύρου ανδρα που είναι ξαπλωμένος μπρούμυτα στην άσφαλτο, με χειροπέδες, εκλιπαρεί για την ζωή του και πνίγεται σε κοινή θέα επί 7 ολόκληρα λεπτά!
Ίσως πάλι επειδή ο θάνατος ήρθε ενώ ακόμη διαρκεί ο εφιάλτης του covid 19, ο οποίος, στις ΗΠΑ, απέδειξε όχι μόνον την ακραία, κυνική (και φονική) , ανευθυνότητα του Προέδρου Τραμπ, αλλά και το βάθος των φυλετικών διακρίσεων που αντέχουν, 52 χρόνια μετά τον θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ίσως η οργή να ήταν λιγότερο έντονη, αν δεν είχαν όλοι δει την αλήθεια στον καθρέφτη της πανδημίας: Πως η θνησιμότητα μεταξύ των μαύρων είναι τριπλάσια της θνησιμότητας μεταξύ των λευκών. Πως ένας σε κάθε δύο χιλιάδες μαύρους πολίτες των ΗΠΑ έχει χάσει την ζωή του από τον κορωνοϊό.
Οι φωτιές που καίνε στην Αμερική, λοιπόν, δεν είναι παρά συμπτώματα της αμερικανικής αρρώστιας. Οι αβυσσαλέες ανισότητες, ιδίως εις βάρος των μαύρων κοινοτήτων, επιδεινώνονται. Ο ρατσισμός, 65 χρόνια μετά το ταξίδι με λεωφορείο της Ρόζα Παρκς επιβιώνει σε ισχυρούς θυλάκους- σε αστυνομικά τμήματα, έδρες δικαστηρίων, τον Λευκό Οίκο. Και τα όπλα έχουν τόσο εκτεταμένη παρουσία στην αμερικανική ζωή, ώστε οι αστυνομικοί να αισθάνονται πως δεν έχουν ούτε δευτερόλεπτο να χαρίσουν σε κάποιον ύποπτο, πριν αυτός τραβήξει όπλο.
Είναι προφανές: Δεν μπορεί να χρεωθεί στον Τραμπ το φονικό στην Μινεάπολη. Ούτε το γενικότερο κύμα ρατσιστικής βίας. Ούτε καν η βαθιά πόλωση που ανοίγει πληγές στην αμερικανική κοινωνία. Όλα αυτά προϋπήρχαν του Τραμπ και, εν πολλοίς, εκείνα τον έφεραν στον Λευκό Οίκο, δεν τα έφερε αυτός στην αμερικανική ζωή.
Μα είναι, από την άλλη πλευρά, φανερό ότι μετά το 2014, η αμερικανική αρώστεια επιδεινωθηκε δραματικά, η αναζήτηση φαρμάκου εγκαταλείφθηκε, ο Λευκός Οίκος είχε ρόλο εμπρηστή πολώσεων και θερμοκηπίου προκαταλήψεων. Και το χειρότερο είναι ότι τα περίφημα τουίτς του Τραμπ (ιδίως εκείνο που καλεί τους αστυνομικούς να πυροβολούν) δημιουργούν την υποψία ότι επενδύει σε αυτό ξέσπασμα της βίας για να τρομάξει και να συσπειρώσει απογοητευμένους ψηφοφόρους του και να διεκδικήσει καλύτερη εκλογική τύχη τον Νοέμβριο. Ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για την Αμερική μα και για τον κόσμο.
