Στην προοπτική ίδρυσης Υπουργείου, που θα ασχολείται ειδικά με την έρευνα και την ανάπτυξη και θα περιλαμβάνει και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε βάθος διετίας, την περίοδο μετά τις επόμενες εκλογές, όπως διευκρινίζουν κυβερνητικές πηγές, αναφέρθηκε σήμερα ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη συζήτηση που είχε με τον συνιδρυτή του BioInnovation Greece, Νίκο Κυρπίδη, στο πλαίσιο του Bio3 Forum 2025.
Ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε ότι στόχος είναι η ενοποίηση του ερευνητικού χώρου, ενώ σημείωσε ότι η Ελλάδα πρέπει να αποκτήσει μόνιμο κονδύλι για την έρευνα στον προϋπολογισμό, με αξιοκρατία και αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης επιδόσεων, ώστε οι ερευνητές μας να έχουν ορατότητα για τους κανόνες, αλλά και για τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο πρωθυπουργός επανέλαβε την εκτίμηση πως η Ελλάδα μπορεί να γίνει χώρα καινοτομίας και να μειωθεί η σχετική απόσταση με πολλούς εκ των Ευρωπαίων εταίρων μας.
Σχετικά με το ρόλο της επιστημονικής έρευνας στα θέματα ασφαλείας, ο κ. Μητσοτάκης εκτίμησε ότι η έρευνα και η εθνική ασφάλεια είναι έννοιες συνδεδεμένες και επέμεινε ότι «βλέπω να αναδύεται ένας νέος χώρος όσον αφορά στην τεχνολογική καινοτομία γύρω από τον τομέα της άμυνας».
«Για πρώτη φορά διαθέτουμε μια δομή, το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), που έχει τη δυνατότητα, σχετικά γρήγορα, να χρηματοδοτεί καινοτόμα έργα για την ανάπτυξη προϊόντων, τα οποία, φυσικά, απαιτούν πολλή βασική έρευνα, προκειμένου να καταλήξουν σε αποδεδειγμένα βιώσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες», είπε.
Τέλος, και αναφορικά με τις κυβερνητικές δράσεις για τη στήριξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, αλλά και την προσέλκυση Ελλήνων του εξωτερικού, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως η ελληνική διασπορά μπορεί να προσφέρει τεράστια αξία στη χώρα, επικαλούμενος και το παράδειγμα των πολλών Ελλήνων καθηγητών στα 100 κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια.
«Άρα, υπάρχει το πνευματικό δυναμικό που, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο για τη χώρα, ειδικά σε τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και οι βιοεπιστήμες. Έχουμε πραγματικά ηγετικές προσωπικότητες, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στη βιομηχανία», είπε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη:
Καταρχάς, σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και που αναφέρατε την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχα με τον Demis Hassabis την Παρασκευή στο Ηρώδειο. Ήταν εκπληκτικό να βλέπεις 5.000 άτομα να προσέρχονται σε μια εκδήλωση που διεκδικούσε την προσοχή του κοινού απέναντι σε έναν αγώνα μπάσκετ. Δυστυχώς, χάσαμε. Αλλά θεωρώ ότι αυτό είναι ένδειξη ότι κάτι πραγματικά αλλάζει στην Ελλάδα όσον αφορά τη στάση μας απέναντι στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
ΗΚ βασική μου πεποίθηση είναι ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει αυτό που αποκαλώ «χώρα καινοτομίας», εστιάζοντας στην ικανότητά μας να ξεπεράσουμε άλλες χώρες και να καλύψουμε την απόσταση με πολλούς ευρωπαίους εταίρους μας. Πιστεύω ότι αν κοιτάξουμε ευρωστία του οικοσυστήματος εταιρειών στην Ελλάδα, θα πρέπει να εκπλήξουν ευχάριστα ο αριθμός των επιχειρήσεων, η διαθεσιμότητα ιδιωτικών κεφαλαίων και οι επιτυχημένες κινήσεις που έχουν κάνει ορισμένες από αυτές τις εταιρείες. Επομένως, είναι σαφές ότι κάτι συμβαίνει όσον αφορά το ιδιωτικό οικοσύστημα γύρω από την καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη. Τώρα, όταν εξετάζουμε τον δημόσιο χώρο, τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτούμε την έρευνά μας, πιστεύω ότι είναι δίκαιο να πούμε ότι πολλά απομένουν να γίνουν.
Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή -και μιλώ έχοντας έξι χρόνια εμπειρίας με αυτό το ζήτημα- εξακολουθούμε να έχουμε ένα σχετικά κατακερματισμένο σύστημα, στο οποίο υπάρχουν ερευνητικά κέντρα που εποπτεύονται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και από τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας. Ταυτόχρονα όμως, πολύ ερευνητικό έργο λαμβάνει χώρα στα ακαδημαϊκά μας ιδρύματα. Είναι σαφές ότι αυτοί οι δύο χώροι δεν επικοινωνούν με τον τρόπο που θα έπρεπε.
Επομένως, μία από τις ιδέες στις οποίες εστιάζω ιδιαίτερα, κάτι που έχουμε συζητήσει και στον δημόσιο διάλογο για την έρευνα και την καινοτομία, δημόσια και ιδιωτική, είναι πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν ενοποιημένο ερευνητικό χώρο. Ίσως μια λύση, την οποία προτείνω για πρώτη φορά στον δημόσιο διάλογο, αλλά θα χαρώ να συζητήσω με την ερευνητική κοινότητα, είναι η δημιουργία ενός Υπουργείου αφοσιωμένου στην έρευνα και την ανάπτυξη, το οποίο, ωστόσο, θα περιλαμβάνει και την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Έχοντας καταπιαστεί με την διοικητική αναδιάρθρωση στο υψηλότερο επίπεδο, γνωρίζω ότι χρειάζονται πολλή προετοιμασία προκειμένου αυτές οι προσπάθειες να γίνουν πράξη.
Δεν είναι κάτι που μπορούμε να κάνουμε μέσα σε μία μέρα, αλλά είναι σίγουρα κάτι που η χώρα θα μπορούσε να έχει έτοιμο μετά τις επόμενες εκλοές, αν το σχεδιάσουμε σωστά και αν συνεργαστούμε με την ερευνητική κοινότητα ώστε να ενοποιηθεί ο ερευνητικός χώρος. Και στη συνέχεια να εξετάσουμε και τα άλλα ιδρύματα που χρειαζόμαστε για να συμπληρώσουμε την υπηρεσία που θα είναι υπεύθυνη για έναν ενοποιημένο ερευνητικό χώρο. Είμαι, λοιπόν, έτοιμος να συζητήσω σοβαρά αυτό το θέμα. Και σε συνεργασία με την Υπουργό Παιδείας και τον Υφυπουργό, θα οργανώσουμε έναν πιο δομημένο διάλογο σχετικά με τον τρόπο που θα συγκροτηθεί αυτός ο κοινός ερευνητικός χώρος.
Και θα επιμείνω σε αυτό: να ληφθεί υπόψη το απόλυτο μέγεθος της χώρας και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να μην επικεντρωθεί τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς όπου θεωρούμε ότι έχουμε φυσικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Τώρα, είναι η βιοτεχνολογία ένας από αυτούς τους τομείς; Η απάντηση είναι ναι. Γιατί; Νομίζω ότι υπάρχουν δύο προφανείς λόγοι.
Ο πρώτος είναι ότι διαθέτουμε μια πολύ δυναμική εγχώρια φαρμακευτική βιομηχανία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή έχουμε 45 εργοστάσια στην Ελλάδα, ως αποτέλεσμα των κινήτρων που παρέχουμε στην εγχώρια φαρμακευτική βιομηχανία. Είχαμε επενδύσεις που άγγιζαν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ ως αποτέλεσμα του συμψηφισμού επενδύσεων. Και μεγάλο μέρος αυτών των επενδύσεων δεν αφορά μόνο τη βασική παραγωγή, αλλά και την έρευνα και ανάπτυξη.
Φυσικά, ο δεύτερος λόγος, όπως θα συζητήσουμε, είναι η εντυπωσιακή κοινότητα των ομογενών μας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως φυσική γέφυρα μεταξύ της Ελλάδας και της τεχνολογίας αιχμής στο πεδίο των βιοεπιστημών στο εξωτερικό.
Ερωτηθείς σχετικά με προγράμματα που απευθύνονται στην ελληνική επιστημονική κοινότητα, όπως το Trust Your Stars, και την ενδεχόμενη δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα για την επιτήρησή τους, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
Απολύτως. Για να είμαι ειλικρινής, δεν ήμουν ικανοποιημένος με τον τρόπο που «έτρεξε» αυτό το πρόγραμμα. Εξετάζουμε διάφορες επιλογές, διότι, αφού μελέτησα τις λεπτομέρειες, θεωρώ ότι ορισμένα από τα παράπονα που διατυπώθηκαν ήταν δικαιολογημένα. Ωστόσο, υπάρχει ένα παράδοξο εδώ, διότι το πρόγραμμα αυτό το «έτρεξε» το Υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της εμπειρίας μας στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων δεν εντοπίζεται στο Υπουργείο Παιδείας, τους ζητήσαμε να κάνουν κάτι για το οποίο δεν έχουν απαραίτητα μεγάλη εμπειρία.
Για εμένα, είναι επιτακτική ανάγκη να έχουμε έναν ανεξάρτητο φορέα. Μπορούμε να τον ονομάσουμε όπως θέλουμε, εθνικό επιστημονικό συμβούλιο, αλλά θα αξιοποιήσει και εμπειρογνωμοσύνη από το εξωτερικό. Δεν θέλω απαραίτητα να είναι μια εσωτερική διαδικασία, όπου ίσως «ανακυκλώνονται» οι ίδιες προτάσεις. Θέλω όμως μια αντικειμενική αξιολόγηση από το εξωτερικό, με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Και δεν θέλω να υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς την αξιοκρατία που χρειαζόμαστε για την αξιολόγηση των προτάσεων. Το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι να μπούμε σε έναν ατέρμονο κύκλο όπου αμφισβητούνται τα αποτελέσματα και μετά μπαίνουμε σε επαναξιολόγηση των αιτημάτων. Πιστεύω ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι ότι, βασικά, δεν εμπιστευόμαστε αρκετά ο ένας τον άλλο.
Πιστεύω ότι αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε έναν αξιόπιστο φορέα που θα είναι πραγματικά ανεξάρτητος, τότε θα υπάρχει λιγότερη αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων. Ασφαλώς, πρέπει επίσης να καθορίσουμε, ως κράτος, το ύψος της απαραίτητης χρηματοδότησης. Επειδή αυτή τη στιγμή έχουμε το πρόγραμμα «Horizon», έχουμε ευρωπαϊκά προγράμματα και μπορούμε να είμαστε αρκετά ανταγωνιστικοί, έχουμε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ. Αλλά δεν έχουμε ένα μόνιμο κονδύλι, όπου κάθε χρόνο θα υπάρχει πρόσκληση για x εκατομμύρια ευρώ, όπου η διαχείριση των πόρων θα γίνεται με τον ίδιο τρόπο, ώστε να προσφέρουμε κάποια προβλεψιμότητα και συνέχεια όσον αφορά τον προϋπολογισμό μας για την έρευνα.
Δεν χρειάζεται να είναι ένα τεράστιο ποσό. Αλλά εστιάζω στη συνέπεια και στο να γνωρίζω ότι αυτό θα είναι ένα μόνιμο κονδύλι στον προϋπολογισμό, ώστε να προσφέρουμε επίσης μεγαλύτερη ορατότητα στην ερευνητική μας κοινότητα.
Και βέβαια, αυτό που είναι κρίσιμο για εμένα είναι οι απαραίτητες «γέφυρες» με τη βιομηχανία και ο τρόπος με τον οποίο υποστηρίζουμε την έρευνα και την ανάπτυξη σε επίπεδο ιδιωτικών εταιρειών. Εκεί, όπως γνωρίζετε, έχουμε πολύ ευνοϊκά φορολογικά κίνητρα. Έχουμε δει σημαντική αύξηση των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη από τον ιδιωτικό τομέα. Και πιστεύω ότι βλέπουμε επίσης μεγαλύτερη διασύνδεση μεταξύ του ιδιωτικού τομέα, των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων μας.
Διότι στο παρελθόν αυτή η χώρα είχε μείνει πίσω λόγω ακραίων αριστερών ενστάσεων σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ της βιομηχανίας και της εφαρμοσμένης έρευνας που πραγματοποιείται στα πανεπιστήμια. Πιστεύω ότι έχουμε σημειώσει πρόοδο όσον αφορά στην κατανόηση από την πλευρά των πανεπιστημίων ότι μπορούν να παράγουν γνώση που μπορεί να εφαρμοστεί στον πραγματικό κόσμο, ότι μπορούμε πραγματικά να έχουμε μια κατάλληλη δομή για spin-off, μέσω της οποίας μπορούν να εμπορευματοποιήσουν τη γνώση που προκύπτει από τα πανεπιστήμια. Σαφώς δεν είμαστε εκεί όπου θέλουμε να είμαστε, αλλά τουλάχιστον πιστεύω ότι οι συμπεριφορές αλλάζουν και κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Σχετικά με τον ρόλο της επιστημονικής έρευνας σε θέματα εθνικής ασφάλειας, ο Πρωθυπουργός τόνισε:
Καταρχάς, πιστεύω ότι η έρευνα και η εθνική ασφάλεια είναι, σε κάποιο βαθμό, συνδεδεμένες. Αν κοιτάξετε, για παράδειγμα, τη μεγάλη επιτυχία της ισραηλινής βιομηχανίας τεχνολογίας, μεγάλο μέρος της έρευνας έγινε για στρατιωτικούς σκοπούς, και στη συνέχεια απέκτησε διπλή χρήση. Το ίδιο ισχύει και για μεγάλο μέρος της βασικής έρευνας που έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες και οδήγησε σε τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε σήμερα ευρέως.
Πρέπει, βεβαίως, να έχουμε επίγνωση του μεγέθους και των δυνατοτήτων μας. Ωστόσο, βλέπω να αναδύεται ένας νέος χώρος όσον αφορά στην τεχνολογική καινοτομία γύρω από τον τομέα της άμυνας. Για πρώτη φορά διαθέτουμε μια δομή, το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), που έχει τη δυνατότητα, σχετικά γρήγορα, να χρηματοδοτεί καινοτόμα έργα για την ανάπτυξη προϊόντων, τα οποία, φυσικά, απαιτούν πολλή βασική έρευνα προκειμένου να καταλήξουν σε αποδεδειγμένα βιώσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες.
Πιστεύω ότι αυτό αναπόφευκτα θα προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο από τις εταιρείες, αλλά και από όλους τους ερευνητές που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Βλέπω μια νέα εξειδικευμένη αγορά -που δεν σχετίζεται απαραίτητα άμεσα με το θέμα του συνεδρίου σας-, η οποία θα μπορούσε να επωφεληθεί από άμεση χρηματοδότηση σε επίπεδο προϊόντων, η οποία επίσης απαιτεί κάποια βασική έρευνα.
Τώρα, όσον αφορά τη γενικότερη ερώτησή σας, πιστεύω ότι αυτό με πηγαίνει ξανά σε ό,τι συζητήσαμε προηγουμένως, δηλαδή ένα πολύ κατακερματισμένο τοπίο, έλλειψη κατάλληλης αξιολόγησης της ποιότητας της έρευνας που έχει υλοποιηθεί, μια τάση να μην αμφισβητείται το status quo. Διότι σε κάποιο σημείο, σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, πρέπει επίσης να αποδεχτούμε ότι ίσως δεν θα επιβιώσουν όλοι, εφόσον δεν παράγουν έργο που αναγνωρίζεται ως σημαντικό και αξίζει να γίνει.
Από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία, αν κοιτάξετε και τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, ίσως να επαναπατριστούν ορισμένοι από τους ερευνητές που μπορεί να υπόκεινται τώρα σε ένα πιο δύσκολο περιβάλλον χρηματοδότησης. Όπως προείπα, πρέπει να έχουμε επίγνωση του μεγέθους της χώρας και των δημοσιονομικών περιορισμών. Ωστόσο, πιστεύω ότι είναι απολύτως εύλογο να διαθέσουμε ένα συγκεκριμένο ποσό από τον ετήσιο προϋπολογισμό μας -δεν είμαι έτοιμος να πω το ύψος- για να διασφαλίσουμε τη συνέχεια της έρευνας από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, και όχι μόνο από τα ευρωπαϊκά ταμεία.
Σε ό,τι αφορά την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, τις δράσεις της κυβέρνησης για τη στήριξη αυτού του τομέα και την προσέλκυση Ελλήνων του εξωτερικού, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε:
Καταρχάς, πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ελληνική διασπορά μπορεί να προσφέρει τεράστια αξία στη χώρα. Αν κοιτάξετε τον αριθμό των καθηγητών στα 100 κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, θα δείτε ότι έχουμε τεράστια εκπροσώπηση, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει το πνευματικό δυναμικό που, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο για τη χώρα, ειδικά σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και οι βιοεπιστήμες. Έχουμε πραγματικά ηγετικές προσωπικότητες, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στη βιομηχανία.
Για παράδειγμα, όταν η Pfizer αποφάσισε να ιδρύσει το Κέντρο Ψηφιακής Καινοτομίας στη Θεσσαλονίκη, αρχικά ίσως το θεωρούσαν ένα «άλμα πίστης», αλλά τους εξέπληξε τόσο πολύ το ανθρώπινο ταλέντο που ήταν διαθέσιμο, που επέκτειναν τις δραστηριότητές τους πιο γρήγορα από ό,τι είχαν προβλέψει, γεγονός που αποτελεί κι ένα μήνυμα προς άλλες μεγάλες εταιρείες, να έρθουν και να ιδρύσουν υποδομές στην Ελλάδα, κυρίως ένα κέντρο έρευνας και ανάπτυξης που μπορεί να προσελκύσει ταλέντα, τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό.
Αυτό το Σάββατο έλαβα μέρος σε ένα εργαστήριο που διοργάνωσε η Endeavor Greece, στο οποίο συμμετείχαν επιχειρηματίες, ιδρυτές, αλλά και σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια. Και μου ήταν ξεκάθαρο ότι υπάρχει μεγάλη δυναμική σε αυτόν τον χώρο.
Δεν πιστεύω ότι η κυβέρνηση πρέπει απαραίτητα να παρεμβαίνει, καθώς αυτό θα αποτρέψει επενδύσεις που θα πραγματοποιούσε ο ιδιωτικός τομέας. Θα έχουμε το δικό μας ταμείο ανάπτυξης, το οποίο εκκινεί και θα επενδύει σε τομείς μακροπρόθεσμου στρατηγικού ενδιαφέροντος για τη χώρα. Ωστόσο, τελικά, η χρηματοδότηση και το επιχειρηματικό οικοσύστημα πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε.
Για παράδειγμα, ένα από τα πρώτα πράγματα που κάναμε ήταν να δημιουργήσουμε ένα, θα έλεγα, πολύ ελκυστικό καθεστώς δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών. Αν κοιτάξετε τη φορολογία των κεφαλαιακών κερδών, είναι εξαιρετικά γενναιόδωρη για τους ιδιοκτήτες μετοχών. Υπάρχουν και άλλα εργαλεία με τα οποία μπορούμε να βοηθήσουμε ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι νεοφυείς εταιρείες θα έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια. Έχουμε τα SAFE (simple agreements for future equity), που χρησιμοποιούνται πολύ στη Σίλικον Βάλεϊ και αποτελούν τυποποιημένους τρόπους για τις νέες εταιρείες να συγκεντρώσουν κεφάλαια. Ίσως αυτό είναι κάτι που μπορούμε να προσθέσουμε στο θεσμικό πλαίσιο.
Στη συνέχεια, φυσικά, ένα μεγάλο μέρος των προσπαθειών μας είναι να πείσουμε τους νέους αποφοίτους των πανεπιστημίων μας, ιδίως τους αποφοίτους STEM, ότι υπάρχει μέλλον στην επιχειρηματικότητα αν πιστεύουν ότι έχουν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που μπορούν πραγματικά να διαθέσουν στην αγορά.
Το γεγονός ότι έχουμε ιστορίες επιτυχίας εταιρειών που έχουν πωληθεί σε σημαντικές αποτιμήσεις, πιστεύω ότι τροφοδοτεί το ενδιαφέρον περισσότερων νέων ανθρώπων να εισέλθουν σε αυτόν τον χώρο. Θεωρώ ότι βρισκόμαστε στην αρχή αυτού που ελπίζω να είναι ένας ενάρετος κύκλος. Αλλά επιτρέψτε μου να επαναλάβω αυτό που έχω πει πολλές φορές, το συζήτησα και σήμερα με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: δεν είμαστε μόνοι σε αυτό. Είμαστε μέρος της Ευρώπης.
Και γενικά, όταν εξετάζουμε την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη και τις συγκρίνουμε με τις ΗΠΑ, δεν τα πάμε ιδιαίτερα καλά. Ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν τα πάμε ιδιαίτερα καλά έχει να κάνει με τα ρυθμιστικά βάρη που αντιμετωπίζουν πολλές από τις εταιρείες που είναι εγκατεστημένες σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα όταν προσπαθούν να δραστηριοποιηθούν σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Επομένως, αυτή η ιδέα που ονομάζουμε «28ο καθεστώς», μια νομική δομή που θα ενσωματωθεί στην ΕΕ και θα σας επιτρέπει να δραστηριοποιείστε εύκολα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, είναι κάτι που ζητά έντονα η επιχειρηματική μας κοινότητα και, ελπίζουμε, κάτι πάνω στο οποίο μπορούμε να εργαστούμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Και βέβαια, πιστεύω ότι ένα άλλο πλεονέκτημα που έχουμε και που μπορούμε να αξιοποιήσουμε ως κυβέρνηση -και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την τεχνητή νοημοσύνη- είναι να διαθέτουμε ένα ρυθμιστικό καθεστώς στο πλαίσιο του Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), το οποίο θα ενθαρρύνει την καινοτομία και θα προσφέρει σε όσους ενδιαφέρονται ανώνυμα αλλά καλά επιμελημένα δεδομένα, κάτι που ισχύει ιδιαίτερα για τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, ο οποίος συνδέεται με το θέμα της διάσκεψής σας.
Υπάρχει μια «έκρηξη», πιστεύω ότι υπάρχει ένας τομέας στον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη αναμφισβήτητα θα είναι επωφελής -έχω πολλές ανησυχίες για άλλους τομείς- όταν κοιτάζετε την υγειονομική περίθαλψη, υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον από νεοφυείς επιχειρήσεις, ελληνικές, ξένες εταιρείες, να προσφέρουν νέες υπηρεσίες και νέες λύσεις που θα χρησιμοποιούν τα δεδομένα που διαθέτουμε.
Επομένως, η ύπαρξη ενός κατάλληλου πλαισίου διαχείρισης δεδομένων, ειδικά για τα δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης, που σέβεται την προσωπική ιδιωτικότητα, αλλά είναι επίσης αρκετά σημαντικό και μεγάλο ώστε οι εταιρείες να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες, θα είναι, νομίζω, ένας τομέας στον οποίο μπορούμε πραγματικά να ηγηθούμε όσον αφορά στην καινοτομία.
Ερωτηθείς για την πραγματοποίηση κλινικών δοκιμών σε βιοτράπεζα στην Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός ανέφερε:
Θαρρώ είναι κάτι που επεξεργαζόμαστε με το Υπουργείο Υγείας. Έχουν πλήρη γνώση ότι έχουμε πολύ μεγάλο δυναμικό στις κλινικές μελέτες. Πιστεύω ότι έχουμε βελτιωθεί αλλά σαφώς μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι στην προσέλκυση εργαζόμενων και την απλοποίηση της γραφειοκρατίας.
Βρίσκω την ιδέα της βιοτράπεζας συναρπαστική και πιστεύω ότι είναι εθνικού ενδιαφέροντος. Σκεφτόμαστε τώρα πώς θα το δουλέψουμε και πώς θα εξηγήσουμε στον κόσμο ότι πρόκειται να είναι επωφελές για το σύνολο του πληθυσμού. Δεν είναι εύκολο στην εποχή της παραπληροφόρησης και του σκεπτικισμού για την πρόσβαση του κράτους σε σημαντικά προσωπικά στοιχεία.
Έχω ζητήσει, λοιπόν, από τους συνεργάτες μου να έλθουν με συγκεκριμένες προτάσεις, αλλά πιστεύω ότι είναι κάτι που χρειάζεται η χώρα. Και πιστεύω ότι πρέπει να απευθυνθούμε στο σύνολο του πληθυσμού, ξεκινώντας από τις νεότερες γενιές, που είναι πιο δεκτικές και που είναι αυτές που θα ωφεληθούν περισσότερο, σε δεκαετίες από τώρα, από τη δημιουργία μιας βιοτράπεζας.
Κοιτάμε για επιλογές και δυνητικούς συνεργάτες, αλλά χρειαζόμαστε επίσης τη συνεργασία σας ως ειδήμονες στον τομέα σας για να εξηγήσουμε με απλά λόγια στον κόσμο γιατί αυτό είναι σημαντικό.
Πιστεύω ότι ένα από τα πολύ σημαντικά βήματα που κάναμε στην πολιτική μας για την Υγεία -πέραν των όσων γίνονται στην πρωτοβάθμια φροντίδα και στα νοσοκομεία- είναι η στρατηγική προληπτικής ιατρικής, πιστεύω ότι αναγνωρίζεται στην Ευρώπη ότι βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των πιο σύγχρονων προσεγγίσεων για την υγεία και αποδίδει μετρήσιμα αποτελέσματα. Έχουμε σώσει ζωές. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ευαισθητοποιούμε τους πολίτες στην ιδέα ότι χρειάζεται να φροντίζεις για την υγεία σου όταν είσαι υγιής κι όχι όταν είσαι ασθενής. Αυτή είναι θεμελιώδης αλλαγή στο πώς αντιλαμβανόμαστε την υγεία.
Αλλά, ασφαλώς, αυτό μας παρέχει επίσης μεγάλο όγκο δεδομένων. Εάν έχουμε μαστογραφίες εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών, πρόκειται για πολύτιμα δεδομένα που μπορούν να αξιοποιηθούν για να μας οδηγήσουν σε καινοτόμες λύσεις.
Υπάρχει σαφής αλλαγή ως προς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την υγεία μας. Πιστεύω ότι μεγάλο μέρος της προηγμένων ερευνών για τη μακροζωία επικεντρώνεται στο τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, που είμαστε υγιείς, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα είμαστε υγιείς σε δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια ή για να εξασφαλίσουμε ότι η ποιότητα ζωής μας θα γίνεται καλύτερη ενόσω θα μεγαλώνουμε.
Σε μεγάλο βαθμό περιλαμβάνει τα βασικά: μην καπνίζετε, μην πίνετε υπερβολικά, να προσέχετε τη διατροφή σας. Καθώς, όμως, αυξάνεται ο βαθμός κατανόησης και εντοπίζουμε νέους βιοδείκτες, αυτό θα γίνει πιο σημαντικό, πιο εξατομικευμένο και πολύ πιο εξελιγμένο.
Ερωτηθείς ποιο μήνυμα θα έστελνε στους νέους επιστήμονες και επιχειρηματίες που κάνουν τα πρώτα βήματα στην καριέρα τους, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε:
Καταρχάς, πιστεύω ότι υπάρχουν καλές θέσεις εργασίας στην Ελλάδα για τους νέους επιστήμονες, για όποιον έχει καλό βιογραφικό σημείωμα. Αυτό είναι ξεκάθαρο, όπως και ότι η αγορά εργασίας καθίσταται ολοένα και πιο ανταγωνιστική. Επίσης, εγχώριες εταιρείες μεγεθύνονται και ξένες εταιρείες έρχονται στην Ελλάδα. Γιατί έρχονται; Έρχονται διότι εκτιμούν ιδιαίτερα το ταλέντο που υπάρχει, προϊόν των δημόσιων πανεπιστημίων μας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εταιρείες πηγαίνουν εκεί όπου είναι τα πανεπιστήμια. Γι' αυτό θα δείτε, για παράδειγμα, έναν τεχνολογικό κόμβο στα Γιάννενα, κι όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη ή την Πάτρα. Θα δείτε εταιρείες να πηγαίνουν στην Κρήτη επειδή αναζητούν αποφοίτους των πανεπιστημίων μας. Κι αυτός είναι ο λόγος που είμαι πολύ αισιόδοξος για την προοπτική όχι μόνο να μείνουν στην Ελλάδα αλλά να έχουν ένα παραγωγικό μέλλον.
Και, φυσικά, για όσους από εσάς επιλέξετε να σταδιοδρομήσετε στο επιχειρείν, πιστεύω ότι οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μεγαλύτερες απ' ό,τι ήταν ίσως μερικά χρόνια πριν. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχία στον επιχειρηματικό τομέα. Αλλά, τουλάχιστον, το οικοσύστημα είναι εδώ, η στήριξη είναι εδώ, υπάρχει περισσότερη καθοδήγηση, υπάρχουν περισσότερα κεφάλαια, υπάρχει μια κοινότητα ανθρώπων που σκέφτονται όπως εσείς και πιστεύω ότι το μέλλον για την καινοτομία και την έρευνα είναι σίγουρα πιο λαμπρό απ' ό,τι ήταν πριν από κάποια χρόνια.
Πιστεύω ότι αν προωθήσουμε αυτές τις μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζουμε, θα είμαστε πιο πειθαρχημένοι όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα χρήματα που μπορούμε να δαπανήσουμε. Επειδή, θα το επαναλάβω, δεν μπορούμε να ξοδέψουμε ένα τεράστιο ποσό. Αλλά θέλω να διασφαλίσω ότι όποια χρήματα διαθέσουμε, είτε πρόκειται για ευρωπαϊκούς πόρους που κατευθύνονται στην Ελλάδα είτε δημόσιους πόρους, χρήματα των φορολογουμένων, αυτό που δεν θέλω να δω είναι να αμφισβητείται η ποιότητα της αξιολόγησης.
Πιστεύω ότι έχουμε εξαιρετικούς ανθρώπους από το εξωτερικό που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν. Αυτό οραματίζομαι. Κι αυτός είναι ο λόγος που συζητάμε με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), για το πώς θα «χαρτογραφήσουμε» αυτό το νέο τοπίο. Ακούω την κριτική. «Γιατί δεν το έχετε κάνει ήδη;». Πιστέψτε με, ασχολούμαστε με πολλά ζητήματα. Έχουμε κάνει πρόοδο σε αυτό το μέτωπο αλλά τώρα είναι η ώρα πραγματικά να επιταχύνουμε.
Και, ειλικρινά, επειδή θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής, θεωρώ ότι η δημόσια συζήτηση γύρω από την καινοτομία και την έρευνα τους τελευταίους μήνες ήταν χρήσιμη και για μένα. Είμαι ο πρώτος που πάντα δέχεται την εποικοδομητική κριτική, αν στο τέλος της ημέρας μας βοηθά να γίνουμε καλύτεροι.
