Εθνικό νόμισμα, Λαϊκή κυριαρχία, και Σοσιαλιστική προοπτική

18/01/2016

• Ιδέες - απόψεις

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΜΑ.ΧΩ.ΜΕ 15-17 ΓΕΝΑΡΗ 2016

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΩΤΗΡΗ – iskra.gr

Εδώ και αρκετό καιρό οι τοποθετήσεις όσων ρευμάτων της Αριστεράς αναφέρονται στην κεντρικότητα της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας και συνολικά της ρήξης με την ΕΕ, ως αφετηρία μιας πορείας ανατροπών και μετασχηματισμών, έχουν λοιδορηθεί με κάθε δυνατό τρόπο.

Όταν δεν επιστρατεύεται η κριτική περί της οικονομικής καταστροφής που αυτό συνεπάγεται, έχουμε την επαναλαμβανόμενη μέχρι μηρυκασμού κριτική ότι είναι μια τοποθέτηση εθνικιστική. Σε οριακές περιπτώσεις η τοποθέτηση υπέρ της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας και της εξόδου από την «Ενωμένη Ευρώπη» έχει φτάσει στο σημείο να κατηγορηθεί για συμπόρευση με ακροδεξιές απόψεις.

Στην πραγματικότητα, όλα αυτά έχουν τόση σχέση με την πραγματικότητα, όση και η πολιτική της τρέχουσας κυβέρνησης με την ικανοποίηση λαϊκών συμφερόντων.

Αν σκεφτούμε ότι το πρόβλημα πάντοτε με τον εθνικισμό είναι ο τρόπος που υποτάσσει τα αυτοτελή συμφέροντα των υποτελών τάξεων, πρώτα και κύρια των δυνάμεων της εργασίας, στη στρατηγική των καπιταλιστών, μέσα από μια επίπλαστη «εθνική ενότητα», τότε πραγματικά «εθνικιστική» τοποθέτηση είναι η καταναγκαστική εμμονή στο ευρώ, δηλαδή η παραμονή της χώρας μας στο νομισματικό και θεσμικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που υπήρξε βασικός μηχανισμός ενίσχυσης της ταξικής θέσης του κεφαλαίου στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό. Ειδικά στην περίοδο του μνημονίου, δεν πληρώσαμε μόνο ένα τεράστιο κοινωνικό κόστος για την πάση θυσία παραμονή της χώρας μας στο ευρώ, αλλά και είδαμε τις δυνάμεις του κεφαλαίου να τροποποιούν ριζικά τον ταξικό συσχετισμό στην παραγωγή υπέρ τους: πλέον απολαμβάνουν των «ευεργετικών αποτελεσμάτων» της ανεργίας και της ανασφάλειας, της πλήρους παλινόρθωσης του εργοδοτικού δεσποτισμού, του μειωμένου κόστους εργασίας και της διάλυσης των εργατικών κατακτήσεων. Κατά συνέπεια σήμερα ο πραγματικός εθνικισμός της ελληνικής αστικής τάξης είναι το ευρώ. Το ευρώ είναι ο εθνικισμός του κεφαλαίου.

Και εδώ μπαίνει ένα ευρύτερο ζήτημα. Είναι η εθνική κυριαρχία ένα ζήτημα που δεν πρέπει να αφορά όσους αναφέρονται στην Αριστερά και στον σοσιαλισμό; Σημαίνει εκείνος ο στίχος από την Bandiera Rossa ότι δεν θα υπάρχουν πια σύνορα μόνο κόκκινες σημαίες την άρνηση να ασχοληθούμε με το θέμα; Νομίζω ότι με αυτό τον τρόπο θα χάναμε το ουσιώδες. Η εθνική κυριαρχία, πιο σωστά η λαϊκή κυριαρχία, παραμένει ένα μεγάλο ταξικό διακύβευμα. Είναι γεγονός ότι το εθνικό κράτος ως μορφή αναδύθηκε, μέσα σε μια πληθώρα από κρατικές και πολιτικές μορφές, από τις εμπορικές πόλεις μέχρι τις αυτοκρατορίες, ως ο αποτελεσματικότερος μηχανισμός για την άρθρωση της αστικής ηγεμονίας. Μόνο που ταυτόχρονα ήταν και το βασικότερο πεδίο στο οποίο ξεδιπλώθηκαν οι διεκδικήσεις και του εργατικού κινήματος αλλά και οι μεγάλοι δημοκρατικοί αγώνες. Ουσιαστικά, με αυτό τον τρόπο η ίδια η λαϊκή κυριαρχία έγινε ένα επίδικο του ταξικού ανταγωνισμού, εάν θα πήγαινε στην κατεύθυνση της αστικής ηγεμονίας ή έαν θα πήγαινε στην πλευρά της διεκδίκησης από μια πλατιά λαϊκή συμμαχία ενός αιτήματος συλλογικού αυτοκαθορισμού. Στην πραγματικότητα, οι νικηφόρες επαναστάσεις του 20ουαιώνα αυτή ακριβώς τη δεύτερη πλευρά ανέδειξαν. Δηλ. τι άλλο θα ήταν μια νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση, όπως και εάν την φανταστούμε, σε έναν καπιταλιστικό κοινωνικό σχηματισμό, παρά και μια τεράστιας έντασης και κλίμακας άσκηση αυθεντικής λαϊκής κυριαρχίας σε αυτό το συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο; Η ορθή προειδοποίηση ότι δεν μπορεί μεσοπρόθεσμα να επιβιώσει ο «σοσιαλισμός σε μία χώρα», δηλαδή εκτεθειμένος όχι μόνο στις πολιτικοστρατιωτικές επεμβάσεις αλλά και στην τριβή με το καπιταλιστικό περιβάλλον, δεν αναιρεί ότι ο σοσιαλισμός σε μια χώρα θα έρθει και μετά στην επόμενη, ακριβώς εξαιτίας του άνισου τρόπου με τον οποίο ξεδιπλώνεται η ταξική πάλη σε κάθε σχηματισμό.

Άλλωστε, και ο ίδιος ο προλεταριακός διεθνισμός δεν ήταν ποτέ ένα γενικόλογο αίτημα να πέσουν τα σύνορα. Αυτό που έβαζε πάντα ο προλεταριακός διεθνισμός ήταν δύο κρίσιμα στοιχεία: Πρώτον, τη λογική του αγώνα στο πλευρό του κινήματος που αγωνίζεται για τη χειραφέτηση που δεν έχει καμιά σχέση με τη λογική της εξωτερικής επέμβασης που διάλεγαν οι ιμπεριαλιστές (άλλωστε, όταν είχαμε σοσιαλιστικές «επεμβάσεις», στην πραγματικότητα σήμαινε ότι πλέον δεν υπήρχε και σοσιαλισμός, αυτό είναι το χάσμα που χωρίζει τις Διεθνείς Ταξιαρχίες από την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία). Δεύτερον, τη λογική της ταξικής ενότητας και αλληλεγγύης σε αυτόν που έρχεται σε έναν τόπο για να εργαστεί ή να βρει καταφύγιο, λογική που αναγνωρίζει την ταξική θέση ως ενοποιητικό στοιχείο πιο σημαντικό από την καταγωγή.

Σήμερα, αυτό που αντιμετωπίζουμε είναι η υπονόμευση της λαϊκής κυριαρχίας ως βασική ταξική στρατηγική του κεφαλαίου. Αυτό είναι και ο πυρήνας του βαθιά ταξικού χαρακτήρα του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Παρότι είναι λάθος να πούμε ότι η ΕΕ είναι ένα υπερκράτος που καταργεί τα επιμέρους, είναι γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα πιο προχωρημένα εγχειρήματα ως προς την απεμπόληση πλευρών της εθνικής κυριαρχίας για την ενίσχυση της ταξικής κυριαρχίας των αστικών τάξεων.

Αυτό, άλλωστε, μπορεί να εξηγήσει και το παράδοξο που εξαρχής διαπερνά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, το γεγονός δηλ. ότι οι αστικές τάξεις των περιφερειακών σχηματισμών, που αντικειμενικά βρίσκονται υπό πίεση μέσα σε ένα περιβάλλον όπου καταργούνται προστατευτικοί μηχανισμοί έναντι χωρών αυξημένης παραγωγικότητας (από τους δασμούς μέχρι το εθνικό νόμισμα), θεωρούν ότι παρ’ όλα αυτά πρέπει να εμπλακούν σε αυτή την ενοποίηση. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν το έκαναν και δεν το κάνουν απλώς και μόνο για τα ωφελήματα από την είσοδο σε μια μεγάλη αγορά ή την ευκολότερη πρόσβαση σε ροές κεφαλαίων. Το κάνουν και γιατί συνειδητοποιούν ότι αυτή η έκθεση στο διεθνή ανταγωνισμό κατεξοχήν μεταφέρει την πίεση στις πλάτες των εργαζομένων, απαιτεί διαρκείς θυσίες για να παραμείνει η χώρα ανταγωνιστική και νομιμοποιεί την αναίρεση κατακτήσεων. Ειδικά για την ΕΕ, αυτό πήρε και τη μορφή της διαρκούς θεσμικής απαίτησης να αναιρούνται τέτοιες κατακτήσεις, μέσα από την ανάδειξη του ευρωπαϊκού δικαίου σε υπέρτερη μορφή δικαίου. Αρκεί να αναλογιστούμε την υποχρεωτική ίδρυση ιδιωτικών τηλεπικοινωνιακών εταιριών, την διάλυση των δημόσιων παραγωγών ενέργειας, την νομιμοποίηση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, την απαγόρευση ύπαρξης εθνικών κρατικών αερομεταφορέων, την άρνηση των αναγκαίων δημόσιων μονοπωλίων, την επιβολή της συμβολαιακής γεωργίας, δηλαδή σχεδόν το σύνολο των κρίσιμων αναδιαρθρώσεων που έγιναν στην καπιταλιστική παραγωγή τα τελευταία 25 χρόνια επιδεινώνοντας τη θέση των εργαζομένων. Όλα αυτά ήρθαν μέσα από αυτό το μηχανισμό. Και βέβαια σήμερα, που έχουμε περάσει σε μια νέα φάση της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης, με τα ελληνικά μνημόνια στην πραγματικότητα να μην είναι η «εξαίρεση» αλλά η νέα κανονικότητα, καταλαβαίνουμε τον βίαιο χαρακτήρα που μπορεί να προσλάβει αυτή η κατάλυση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας.

Άλλωστε, λίγες μέρες πριν ακούσαμε τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος να λέει ανερυθρίαστα ότι το περασμένο καλοκαίρι προετοίμαζε ένα κανονικό πραξικόπημα ενάντια στην κυρίαρχη βούληση του ελληνικού λαού, συνομιλώντας με τέως πρωθυπουργούς, τους νομικούς του συμβούλους και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για το πώς θα ακυρωθεί οποιοδήποτε σχέδιο εξόδου από την ευρωζώνη. Σε οποιαδήποτε δημοκρατική χώρα θα είχε συλληφθεί ή τουλάχιστον θα είχε κληθεί για ανάκριση. Στην Ελλάδα θεωρείται πολιτειακός παράγων με πλήρη ασυλία. Γιατί αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος πλέον των κεντρικών τραπεζιτών του ευρωσυστήματος.

Στην πραγματικότητα, μέσα από την αναίρεση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βγαίνει πλήρως στο προσκήνιο ο βαθιά αντιδημοκρατικός πυρήνας του φιλελευθερισμού. Στην πραγματικότητα, ο φιλελευθερισμός αναγορεύοντας τη ανύπαρκτη ορθολογικότητα των αγορών σε βασικό μηχανισμό απόφασης, δηλ. την τυφλή ταξική ενόρμηση των καπιταλιστών, είναι δομικά εχθρικός στη δημοκρατία. Από τον φόβο των αστών του 19ου αιώνα να μην αφήσουμε την εργατική πλειοψηφία να αμφισβητήσει την ιδιωτική ιδιοκτησία, μέχρι τον κυνισμό του Γιουνκέρ όταν δηλώνει ότι δεν υπάρχει δημοκρατική επιλογή ενάντια στις ευρωπαϊκές συνθήκες, ο πυρήνας είναι κοινός.

Με αυτή την έννοια σήμερα η ανάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας αποτελούν διεκδίκηση βαθιά ταξική. Συμπυκνώνουν ένα αίτημα αυτοκαθορισμού και μετασχηματισμού των λαϊκών τάξεων. Και εδώ είναι που πρέπει να είμαστε πολλοί προσεκτικοί. Η στρατηγική αυτή για την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας δεν έχει καμιά σχέση με στρατηγικές και τακτικές «ταξικής συνεργασίας». Για πολύ καιρό ταλανίστηκε η Αριστερά και το κομμουνιστικό κίνημα από την αναζήτηση της διαβόητης «εθνικής αστικής τάξης» που θα αποτελούσε τον αναγκαίο σύμμαχο σε ένα αίτημα δημοκρατίας και εθνικής ανεξαρτησίας. Το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα πλήρωσε ακριβά αυτή την αυταπάτη, όταν στο όνομα μιας συμμαχίας με μια εθνική αστική τάξη που έπαιρνε από μόνη της πρωτοβουλία να ανασυγκροτεί αντικομμουνιστικά «εθνικά σώματα» στην Κατοχή, έσπρωξε σε λανθασμένες επιλογές το μεγαλειώδες κίνημα του ΕΑΜ. Σήμερα, είναι πια σαφές ότι δεν μπορεί κανείς να έχει αυταπάτες ως προς το εάν υπάρχουν μερίδες της αστικής τάξης που θα ήταν σύμμαχες στη δική μας κατεύθυνση. Αντίθετα, αποδείχτηκε ότι η αστική τάξη ορισμένες φορές σκέπτεται στρατηγικά θεωρώντας τις πιέσεις από την ευρωζώνη αναγκαίο τίμημα της δικής της ταξικής στρατηγικής.

Το σημείο αυτό, όμως, έχει και μια ευρύτερη διάσταση που αφορά το πολιτικό περιεχόμενο οποιασδήποτε προσπάθειας ανάκτησης της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας και ειδικότερα της νομισματικής κυριαρχίας όπως και του αναγκαίου ελέγχου στην οικονομική πολιτική είναι μέσα προς σκοπό και όχι αυτοσκοπός. Δηλαδή, δεν μπορούμε να έχουμε την αυταπάτη ότι από μόνη της η έκδοση εθνικού νομίσματος, η υποτίμηση, η διαγραφή του χρέους και η αύξηση της δημόσιας δαπάνης και της ρευστότητας θα φέρει την οικονομική ανάπτυξη και τη δικαιοσύνη. Δεν αμφισβητώ τα άμεσα οικονομικά αποτελέσματα που θα έχουν. Όμως, ότι για χώρες όπως η Ελλάδα, που έχουν υποστεί τα διαβρωτικά αποτελέσματα της συμμετοχής επί μακρόν στον Ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας, με όλα τα αποτελέσματα αποβιομηχάνισης και εσωτερικών ανισοτήτων που αυτό συνεπαγόταν, το ερώτημα του παραγωγικού μετασχηματισμού μπαίνει εξ αρχής στο παιχνίδι. Σήμερα, ουδέτερη ανάπτυξη, με την έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης που θα επιτρέψει και αναδιανομή δεν υπάρχει. Ή μιλάμε για άλλο παραγωγικό πρότυπο με εξαρχής εγγεγραμμένη τη σοσιαλιστική προοπτική σε αυτά που κάνουμε ή τα οικονομικά οφέλη της ανάκτησης νομισματικής κυκλοφορίας θα εξαντληθούν πολύ γρήγορα. Αυτό σημαίνει σαρωτικό κύμα εθνικοποιήσεων σε όλους τους στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας και το τραπεζικό σύστημα, γενίκευση πρακτικών αυτοδιαχείρισης, εφαρμογή πρακτικών εργατικού ελέγχου και σχεδιασμού, αλλά, ταυτόχρονα, και ριζικό περιορισμό της εξωστρέφειας και της συμμετοχής στις διεθνείς ροές εμπορευμάτων και κεφαλαίων και αλλαγή καταναλωτικών πρακτικών με ιεράρχηση των πραγματικών κοινωνικών αναγκών. Μόνο αυτές οι τομές, που σε πλευρές τους μπορεί να φαντάζουν «αποανάπτυξη» (αρκεί να σκεφτούμε πόσες άχρηστες επενδύσεις απλά θα κλείσουν όπως για παράδειγμα τα ορυχεία και εργοστάσια στις Σκουριές), θα εξασφαλίσουν ότι η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας είναι το εργαλείο για τη συστράτευση μιας μεγάλης λαϊκής συμμαχίας σε μια στρατηγική κοινωνικού μετασχηματισμού.

Γιατί είναι σαφές ότι η εθνική και λαϊκή κυριαρχία δεν είναι απλώς μια τυπική διαδικασία, ανάλογη με αυτή που περιγράφεται στα αστικά συντάγματα. Το ερώτημα είναι ποια κοινωνική συμμαχία είναι πραγματικά κυρίαρχη. Στην πραγματικότητα η πρόκληση για την Αριστερά και τις σύγχρονες εργατικές πρωτοπορίες είναι ακριβώς να συγκροτήσει το υποκείμενο αυτής της κυριαρχίας ως ένα υποκείμενο μετασχηματισμού, ως ένα νέο ιστορικό μπλοκ, δηλαδή τη συνάντηση ανάμεσα σε μια πλατιά συμμαχία υπό την ηγεμονία των δυνάμεων της εργασίας και μια νέα αφήγηση, ένα συνολικό εναλλακτικό υπόδειγμα σε σοσιαλιστική κατεύθυνση, υπό την προϋπόθεση του ξεδιπλώματος μορφών συλλογικής οργάνωσης που να παραπέμπουν σε μια σύγχρονη εκδοχή δυαδικής εξουσίας και μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική.

Αυτό δίνει μια απάντηση και σε όσους εύλογα εγείρουν την αντίρρηση ότι ιστορικά το αίτημα της εθνικής κυριαρχίας και της λαϊκής κυριαρχίας, στην αστική εκδοχή του ουκ ολίγες φορές συνυπήρχε με το ρατσισμό και άλλες αντιδραστικές ιδεολογίες. Για παράδειγμα, η Γαλλία μπορεί να προσέφερε έναν ιδεότυπο ρεπουμπλικανικού κυριαρχισμού, αλλά αυτό πήγε χέρι χέρι με την αποικιοκρατία και το συνεχιζόμενο ρατσισμό. Είναι σαφές ότι η δική μας λογική για την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας δεν μπορεί και δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με τέτοιες λογικές. Αντίθετα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας μετασχηματισμός και της ίδιας της έννοιας του έθνους. Πιο σωστά πρέπει να περάσουμε από τη μυθολογία του έθνους ως καταγωγής και της εθνικής συνέχειας, έννοιες ανυπόστατες και προερχόμενες από τον πυρήνα της κυρίαρχης ιδεολογίας –και γι’ αυτό είναι πάντα πρόβλημα να τις αναπαράγουν αριστεροί–στην ανάκτηση της έννοιας του λαού και του κυρίαρχου λαού, αποσυνδέοντάς την από το «συνταγματικό» ορισμό του ως του συνόλου του πολιτών και περνώντας στην έννοια του λαού ως του συνόλου όσων ζουν, εργάζονται και αγωνίζονται σε αυτό τον τόπο. Σε αυτή την οπτική είναι σαφές για παράδειγμα ότι η οικογένεια Βαρδινογιάννη ή η οικογένεια Αγγελόπουλου, δεν δικαιούνται να συγκαταλέγονται στον «ελληνικό λαό», άλλωστε ούτε τις εταιρείες τους εγκατεστημένες εδώ έχουν, προτιμώντας φορολογικούς παραδείσους, ενώ αντίθετα ο Αλβανός, ο Πακιστανός και ο Σύριος μετανάστης ή μετανάστρια δικαιούνται πολύ περισσότερο να συγκαταλέγονται στο πλαίσιο του ελληνικού λαού.

Όλα αυτά σημαίνουν για όλες και όλους μας αρκετή δουλειά. Η αναμέτρηση με τη διαμόρφωση ενός νέου ιστορικού μπλοκ για την ανάκτηση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας και το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό δεν μπορεί να γίνει αντλώντας έμπνευση από «τα έτοιμα», ιδίως όταν αυτά προέρχονται από αντιμονοπωλιακές παραδόσεις του κομμουνιστικού ρεφορμισμού που συνδύαζαν θεωρητικά λανθασμένες έννοιες όπως η εξάρτηση, με αυταπάτες συνεργασίας με τμήματα της αστικής τάξης. Χρειαζόμαστε μια νέα θεωρητική σύνθεση, που να συλλαμβάνει τους μετασχηματισμούς του σύγχρονου ιμπεριαλισμού και καπιταλισμού, αλλά και μια νέα προγραμματική πρόταση, που να μαθαίνει από τις τραγικές αποτυχίες του σοσιαλιστικού «παραγωγισμού» αλλά και από τις ίδιες τις θετικές εμπειρίες εργατικού ελέγχου και αυτοδιαχείρισης από τα κινήματα.

Σε τελική ανάλυση τι άλλο είναι το αίτημα του σοσιαλισμού, παρά το αίτημα μιας ανοιχτόκαρδης πατρίδας που να χωράει πραγματικά όλο το έθνος των εργαζομένων.

Ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού που ο Κασιδιάρης έστειλε στο εκτελεστικό απόσπασμα Του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη / Το Ποντίκι

Ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού που ο Κασιδιάρης έστειλε στο εκτελεστικό απόσπασμα

Του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη / Το Ποντίκι

ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ • 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017

• Facebook634
• Twitter
• Google+
• Print
• E-mail
• | 634

Οι τελευταίες στιγμές του ήρωα του ΕΛΑΣ Νίκου Γόδα

Νησάκι Λαζαρέτο, Κέρκυρα. Ξημερώματα 19ης Νοεμβρίου 1948

Κατέβηκε τα πέτρινα σκαλοπάτια με σταθερό βήμα. Προχώρησε λίγα μέτρα, συνοδεία των αστυφυλάκων, προς τον χώρο εκτελέσεων. Στάθηκε στη μέση. Το ύφος του δεν πρόδιδε φόβο. Έβγαλε το πανωφόρι του και έμεινε μόνο με τη φανέλα. Την κόκκινη φανέλα με τις λευκές κάθετες ρίγες. Κοίταξε το εκτελεστικό απόσπασμα. Ο αξιωματικός κρατούσε ένα μαύρο ύφασμα. Τον πλησίασε και τον ρώτησε: «Μελλοθάνατε, έχεις κάποια τελευταία επιθυμία;». Ο άνδρας τού αποκρίθηκε: «Έχω. Να μου ρίξετε και να με δολοφονήσετε με τη φανέλα του Ολυμπιακού, και να μη μου δέσετε τα μάτια, για να βλέπω τα χρώματα της ομάδας μου πριν από τη χαριστική βολή».

 

 

Στο «επί σκοπόν» έφερε το αριστερό του χέρι στην καρδιά και έπιασε το σήμα της αγαπημένης του ομάδας. Τράβηξε την μπλούζα και χαμήλωσε το κεφάλι. Φίλησε τον δαφνοστεφανωμένο έφηβο και φώναξε: «Ζήτω ο Ολυμπιακός, ζήτω ο Δημοκρατικός Στρατός, ζήτω το ΚΚΕ». Στο «Πυρ» τα μάτια του τρεμόπαιξαν, πριν οι σφαίρες τού ξεσκίσουν το κορμί και κόψουν το νήμα της ζωής του στα 28 του χρόνια. 

 

Λίγες ώρες νωρίτερα

 

Οι μελλοθάνατοι στο κάτεργο της Κέρκυρας μόλις είχαν πάρει το δείπνο τους. Ο Νίκος Γόδας είχε καλή διάθεση. Πήγε στο κελί του, έψησε μάλιστα και έναν τούρκικο καφέ, άναψε τσιγάρο, έφερε το πρόσωπό του στο μικρό φινιστρίνι της σιδερένιας πόρτας του και άρχισε να σιγοτραγουδάει για να τον ακούνε οι συγκρατούμενοί του: «Απόψε γύρισα νωρίς, στην καμαρούλα μας μην απορείς…».

 

Από τα διπλανά κελιά οι σύντροφοί του τον επευφημούσαν με σιγανή φωνή και κάποιοι δειλά τον χειροκροτούσαν. Ξαφνικά στην πτέρυγα έπεσε σιωπή. Ακούστηκαν τα βαριά βήματα από μια ομάδα δεσμοφυλάκων και χωροφυλάκων που περπατούσαν στον άδειο διάδρομο. Τα βήματα πλησίαζαν και δημιουργούσαν ηχώ. Σταμάτησαν μπροστά από το κελί του παίκτη του Ολυμπιακού και ξεκλείδωσαν. Οι σύντροφοί του κατάλαβαν ότι πλέον είχαν έρθει τα στερνά του. «Γεια σου Νικόλα» φώναζαν και χτυπούσαν με τις μεταλλικές τσάσκες τους τα κάγκελα των πορτών τους.

 

 

Η πόρτα άνοιξε βαριά με έναν ανατριχιαστικό ήχο. Μέσα στο κελί του Γόδα βρίσκονταν και άλλοι δυο συγκρατούμενοί του. Ήξεραν όλοι πως οι χωροφύλακες είχαν έρθει για να πάρουν κάποιον, αλλά δεν ήξεραν ποιον. Μόνο ο Γόδας κάθισε ψύχραιμος στο κρεβάτι του με το πανωφόρι του ριγμένο στους ώμους του και συνέχισε να καπνίζει. Ένιωθε ότι ήρθαν για εκείνον. 

 

Ο επικεφαλής χωροφύλακας τον κοίταξε κατευθείαν και του είπε: «Νίκο, ήρθε κάποιος από τους παράγοντες του Ολυμπιακού και σε θέλουνε στο γραφείο του διευθυντή».

Ο Γόδας χαμογέλασε: «Μα εξήγησα στον κ. Διευθυντή ότι δεν τον χρειάζομαι».

Ο χωροφύλακας συνέχισε: «Σε θέλει όμως αυτός».

Ο Γόδας κοίταξε τους υπόλοιπους χωροφύλακες. Είχαν όλοι χαμηλωμένο το κεφάλι και κανείς δεν τον κοίταζε. Αμέσως κατάλαβε: «Είσαστε ψεύτες, βρε! Ντροπή σας! Μου παίζετε ένα άτιμο παιχνίδι. Πέστε μου καθαρά, πάω για εκτέλεση, ναι ή όχι;».

 

Ο επικεφαλής χωροφύλακας δεν βρήκε το θάρρος να πει την αλήθεια: «Όχι, στ’ ορκίζομαι, στο γραφείο σε θέλουν». Ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, που είχε καταπλήξει τους πάντες με το ταλέντο του, την ταχύτητα και τη δύναμή του στο γήπεδο, ο άνδρας από το Αϊβαλί που είχε τιμήσει τη φανέλα του Ολυμπιακού, ο άνθρωπος που κυνήγησε λυσσασμένα τους προδότες Έλληνες και τους χαφιέδες του Μπλόκου της Κοκκινιάς, χαμογέλασε πικρά: «Τους όρκους σας τους ξέρω. Σταθείτε, λοιπόν, να ντυθώ κι έρχομαι».

 

Ξεντύθηκε, και για τελευταία φορά έβαλε κατάσαρκα το λευκό παντελονάκι και την ερυθρόλευκη φανέλα που τα είχε κρυμμένα στη βαλίτσα. Από πάνω φόρεσε το παλτό του με τον γιακά όρθιο. 

 

 

Η πομπή του θανάτου περνούσε από τα κελιά. Οι κρατούμενοι έκλαιγαν. Κάποιοι από αυτούς έσπαγαν την παγερή σιωπή: «Βάστα γερά, Νικόλα, αδερφέ μας», «Καλή αντάμωση, Νίκο».

 

Με την ερυθρόλευκη φανέλα ο Νίκος Γόδας συνοδευόμενος από χωροφύλακες, οδηγείτο στο απόσπασμα. Στη μέση της ακτίνας των μελλοθανάτων σταμάτησε. Κοίταξε γύρω του. Κοίταξε ψηλά στα άλλα κελιά. Τότε αποχαιρέτησε και εκείνος τους συντρόφους του: «Σύντροφοι, χαίρομαι που σαν αθλητής θα κόψω αύριο το πρωί το νήμα, χαρίζοντας σε όλους τους φιλάθλους την ωραιότερη νίκη της ζωής μου. Νενικήκαμεν. Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του Σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου».

 

Τρία χρόνια πριν 

 

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Έκτακτο Στρατοδικείο

 

Η δικαστική αίθουσα ήταν κατάμεστη. «Συγγενείς» των θυμάτων, μαυροφορεμένες γυναίκες με μαντίλες, πατέρες που κοίταζαν το πάτωμα και άναβαν το ένα τσιγάρο μετά το άλλο, αδέρφια που περίμεναν να λιντσάρουν τους κατηγορουμένους. Ηλεκτρισμός. Οι στρατοδίκες πίστευαν ότι θα είχαν ένα εύκολο έργο.

 

Η πλαϊνή πόρτα άνοιξε και οι 25 κατηγορούμενοι, δεμένοι με χειροπέδες, ο ένας πίσω από τον άλλον, προχώρησαν προς το εδώλιο. Δεν είχαν το κεφάλι σκυμμένο όπως θα περίμενε κάποιος. Κοίταζαν τον κόσμο με γεμάτο βλέμμα, δίχως προκλήσεις. 

 

 

Οι συγγενείς ξέσπασαν και κάποιοι άρχισαν να πλησιάζουν επικίνδυνα: «Δολοφόνοι», «Κατσαπλιάδες», «Κουμμούνια, θα πεθάνετε», «Αλήτες», «Θάνατος». Η δύναμη της χωροφυλακής και οι στρατιώτες μέσα στην αίθουσα δήθεν συγκρατούσαν το οργισμένο πλήθος, αλλά το άφησαν σε κοντινή απόσταση από τους κατηγορουμένους. Μπορούσε άνετα να τους προπηλακίζει και να τους φτύνει. Σε λίγες στιγμές θα ξεκινούσε άλλη μια δίκη – παρωδία, από τις πολλές που έστηνε το καθεστώς για να στείλει στην εξορία και στον θάνατο εκείνους που πολέμησαν τον κατακτητή. Μάρτυρες κατηγορίας φυσικά δεν ήταν άλλοι παρά πρώην συνεργάτες των Ες Ες και πρωταγωνιστές της σφαγής του Μπλόκου της Κοκκινιάς, που τότε κατέδιδαν Έλληνες στους Γερμανούς και τώρα, με τον μανδύα της εθνικοφροσύνης, έλυναν και έδεναν. 

 

 

Οι κατηγορούμενοι αντιμετώπιζαν την ποινή του θανάτου. Το κατηγορητήριο ανέφερε ότι στο Άσυλο Αλητοπαίδων Κοκκινιάς, οι κομμουνιστές κατέσφαξαν 400 αθώους πολίτες κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών. Οι εξαγριωμένοι «συγγενείς» των θυμάτων ζητούσαν εκδίκηση. Το ίδιο και ο Τύπος της εθνικής παρατάξεως που με πηχυαίους τίτλους μιλούσε για «θανόντες εθνικόφρονες, θύματα του ΕΛΑΣ στο λεγόμενο “Άσυλο Αλητοπαίδων”». Οι στρατοδίκες είχαν βγάλει από πριν την απόφασή τους. Οι «συγγενείς» περίμεναν να την ακούσουν πώς και πώς. «Το σφαγείο των Δεκεμβριανών», «Η νέα Ούλεν», «Οι κομμουνιστές έσφαζαν ακόμη και παιδιά με στομωμένα κονσερβοκούτια και πετούσαν τα θύματά τους σε ομαδικούς τάφους». 

 

 

Οι μάρτυρες κατηγορίας αναφέρονταν σε ομαδικούς τάφους στη βορινή πλευρά του Ασύλου με 70 πτώματα. Σε παραπλήσιο πηγάδι γεμάτο πτώματα αγνώστου αριθμού. Σε μια σπηλιά στο Σχιστό με 27 πτώματα χωροφυλάκων και συνολικά μέχρι και 107 πτώματα. Οι εφημερίδες χαρακτήρισαν τη χαράδρα στο Σχιστό ως «Κόκκινη Χαράδρα, η οποία δέχθηκε εκατοντάδες θανόντες».

 

Τι κι αν, όπως αποδείχτηκε, τα περισσότερα πτώματα και τα περισσότερα πειστήρια από πτώματα ανήκαν σε ΕΛΑΣίτες. Τι κι αν μεγάλος αριθμός θυμάτων ανήκε σε φονευθέντες από τους Γερμανούς λίγο πριν από την αποχώρησή τους, καθώς στο Άσυλο στρατοπέδευε γερμανική μονάδα. Ψιλά γράμματα. Τι κι αν παρουσιάστηκαν στοιχεία από την υπεράσπιση ότι χειρουργοί είχαν διαταχθεί από την Ασφάλεια να κόβουν μαστούς από γυναικεία πτώματα και να δημιουργούν κακώσεις σε άλλα πτώματα, ώστε οι ιατροδικαστές να συντάσσουν εκθέσεις αποδίδοντας ευθύνες στους ΕΛΑΣίτες. 

 

 

Τίποτε δεν συγκίνησε τα αυτιά των στρατοδικών. Ακόμη και όταν παρουσιάστηκε γυναίκα που κατέθεσε πως έχασε τον άνδρα της από καρδιά και τον είχε στο νεκροτομείο. Την επομένη που πήγε να τον πάρει για να τον θάψει, οι χωροφύλακες της έδειξαν έναν κουβά με κομμένα τα μέλη του και το κεφάλι του και της είπαν πως το έκαναν οι κομμουνιστές: «Μα χθες ήταν αρτιμελής. Τι μου λέτε; Ο άνδρας μου πέθανε από καρδιά». Οι στρατοδίκες απαντούσαν: «Δεν μας ενδιαφέρουν, μάρτυς, τα οικογενειακά σας. Επί του θέματος να μας μιλήσετε». Και η χήρα απάντησε: «Μα για το θέμα σας μιλάω. Ο άνδρας μου δεν φονεύτηκε στο Άσυλο όπως λέτε. Πέθανε από καρδιά. Δεν μένουμε στην Κοκκινιά»… Ψιλά γράμματα. 

 

Ακόμη και όταν η υπεράσπιση έφερε τα ντοκουμέντα από το ληξιαρχείο που αποτύπωναν την αλήθεια, δεν ίδρωσε κανενός το αυτί. Οι στρατοδίκες στο έργο τους και οι «συγγενείς» στο δικό τους. Τι έγραφαν τα ντοκουμέντα; Οι ληξιαρχικές εγγραφές θανάτων αναφέρουν: Στο χρονικό διάστημα από 18.11.1944 έως 26.1.1945 εγγράφηκαν 29 θάνατοι με αιτιολογία την εκτέλεση από τους στασιαστές (ΕΛΑΣιτες). Επρόκειτο για άνδρες, εκ των οποίων οι 20 ανήκαν στη Χωροφυλακή και εξ αυτών οι 13 είχαν τόπο κατοικίας τον Πειραιά ή την Αθήνα, δηλαδή δεν ήταν Κοκκινιώτες. Τα επίσημα έγγραφα μιλούσαν για νεκρούς κατά τις μάχες των Δεκεμβριανών. Όσο για τα εκατοντάδες φρικτά βασανισμένα και παραμορφωμένα πτώματα, εκείνα ανήκαν ακόμη και σε καρδιοπαθείς που πέθαναν σε άλλες περιοχές. Ψιλά γράμματα…

 

Η «σκληρή κομμουνιστική» Κοκκινιά έπρεπε να διαλυθεί. «Η Μόσχα της Αττικής» έπρεπε να πάψει να υπάρχει. Στους κατηγορουμένους έπρεπε να δοθεί ένα καλό μάθημα. Και ένας από αυτούς, ο Νίκος Γόδας, έπρεπε παραδειγματικά να τιμωρηθεί. Ή να αποκηρύξει… Για τον λόγο αυτόν του είχαν φορτώσει στον φάκελό του την κατηγορία της δολοφονίας…70 ανδρών της Χωροφυλακής!!!

 

Οι μάρτυρες κατηγορίας δεν ξεπερνούσαν τους 75, ενώ οι μάρτυρες υπεράσπισης ήταν περισσότεροι από 100. Η στημένη κωμωδία έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν κλήθηκαν να καταθέσουν ως μάρτυρες κατηγορίας τρεις άνθρωποι που όλος ο Πειραιάς ήθελε να λιντσάρει. 

 

Θεόδωρος Σαραντάρης: Πράκτορας της Ειδικής Ασφάλειας. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί τον έστειλαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Από εκεί που μια Πρωτομαγιά ξεκίνησαν 200 πατριώτες για να εκτελεστούν στην Καισαριανή από τους ναζί. Φυσικά δεν τον έστειλαν «ως» κρατούμενο, αλλά «σαν» κρατούμενο. Ο Σαραντάρης έδινε πληροφορίες στους Γερμανούς για όλους τους κρατουμένους. Λίγο αργότερα ο Σαραντάρης, με τα μηχανοκίνητα του Μπουραντά και μεγάλες μονάδες των Ες Ες, περικύκλωσαν την Κοκκινιά και δολοφόνησαν εν ψυχρώ Έλληνες πατριώτες. 

 

 

Λουκάς και Δημήτρης Κασιδιάρης: Αδέλφια από τα Μανιάτικα του Πειραιά. Ο ένας ήταν πρεσαδόρος και ο άλλος οδηγός. Τα αδέλφια Κασιδιάρη ήταν από τους πρωταιτίους του Μπλόκου της Κοκκινιάς. Δίχως να φορούν κουκούλα και ενώ οι Γερμανοί είχαν γονατιστούς όλους τους άνδρες της περιοχής, τα αδέλφια Κασιδιάρη περνούσαν ανάμεσά τους και έδειχναν με το δάχτυλο στους Γερμανούς ποιοι έκαναν αντίσταση. Οι Γερμανοί, δίχως δεύτερη κουβέντα, τους σήκωναν όρθιους, τους έστηναν στον τοίχο και τους δολοφονούσαν. 

 

 

O Λουκάς και ο Δημήτρης Κασιδιάρης ανήκαν στην Ειδική Ασφάλεια, που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς επί Κατοχής. Δεν πολέμησαν για την απελευθέρωση, δεν έχυσαν το αίμα τους για την ελευθερία όπως χιλιάδες άλλοι άνθρωποι. Προτίμησαν να συνεργαστούν με τους ναζί και να προδίδουν.

 

Από τα πρακτικά της δίκης προκύπτει πως όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας, άνηκαν είτε στα Τάγματα Ασφαλείας είτε στην Ειδική Ασφάλεια είτε ήταν χωροφύλακες, ενωμοτάρχες, μοίραρχοι κ.ο.κ. Όπως, για παράδειγμα, και ο μάρτυρας κατηγορίας Γεώργιος Σγούρος, που ως αρχηγός του Β’ Τάγματος Ασφαλείας οργάνωσε το Μπλόκο στην Κοκκινιά τον Αύγουστο του 1944. Στον καταιγισμό ερωτήσεων από την υπεράσπιση ο ταγματασφαλίτης αρκέστηκε να πει πως «σε αυτό το Μπλόκο (της Κοκκινιάς) μερίμνησε για να σωθεί κόσμος». 

 

Και οι μέρες περνούσαν και οι κατηγορίες έπεφταν στο κενό η μια μετά την άλλη, αλλά «οι στασιαστές έπρεπε να παταχθούν». Και κάποιο ξημέρωμα στις 4.30 το πρωί οι στρατοδίκες έβγαλαν την απόφασή τους. Έντεκα από τους κατηγορουμένους «εις θάνατον», εννέα σε ισόβια και πέντε απαλλάχθηκαν. Ανάμεσα στους 11, ήταν και ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Νίκος Γόδας. 

 

Ο Νίκος Γόδας, το 1944, πολέμησε τους Γερμανούς και τους Έλληνες συνεργάτες τους, επικεφαλής του επίλεκτου 5ου λόχου του ΕΛΑΣ, στη μάχη της 7ης Μαρτίου στην Κοκκινιά. Επίσης έλαβε μέρος σε μάχες στον Πειραιά και στο Πέραμα, όπως και στην κρίσιμη επιχείρηση για την προστασία της Ηλεκτρικής Εταιρείας (Power, η σημερινή ΔΕΗ Κερατσινίου) από γερμανικό σαμποτάζ, κατά την εκκένωση της Αθήνας και του Πειραιά από τις κατοχικές δυνάμεις. Κάποιοι είπαν πως, κατά τη διάρκεια της «μάχης της Ηλεκτρικής» με τους Γερμανούς, ο Γόδας βρέθηκε στα πολυβολεία του όρους Αιγάλεω και από ’κεί κατέρριψε ένα γερμανικό αεροσκάφος. 

 

 

Φήμες που οργίαζαν, έλεγαν πως πολλοί άνθρωποι, απλοί ολυμπιακοί που καμία σχέση δεν είχαν με τα πολιτικά, επισκέφτηκαν τον Μιχάλη Μανούσκο, Πειραιώτη μεγαλοβιομήχανο με εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και τότε πρόεδρο του Ολυμπιακού, και ζήτησαν να μεσολαβήσει για να μην εκτελεστεί ο Γόδας. Ο Μανούσκος, ο οποίος ήταν και δήμαρχος του Πειραιά, ενώ το 1951 υποψήφιος βουλευτής με τον συνδυασμό του Παπάγου «Ελληνικός Συναγερμός», φέρεται να απάντησε για τον Γόδα: «Όπως έστρωσε να κοιμηθεί».

 

Ο θάνατος δεν τρόμαξε τον Γόδα. Ποτέ του δεν τον φοβήθηκε. Ο ίδιος ενώ ήξερε τη μοίρα του αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας. Έμεινε πιστός στις ιδέες του. Κάποια στιγμή σε μια μάχη με τους Άγγλους γύρω και μέσα στο νεκροταφείο της Ανάστασης, ο ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ Σταμάτης Σκούρτης άκουσε τον λοχαγό του, Νίκο Γόδα, καθώς οι σφαίρες σφύριζαν δίπλα του, να αυτοσαρκάζεται, να γελά και να λέει: «Ωραία θα ’ναι να σκοτωθούμε εδώ, δεν θα χρειασθούμε και τάφο».

 

Ο Νίκος Γόδας, εκτός από τον Ολυμπιακό, λάτρευε και τα ρεμπέτικα ως γνήσιος Ίωνας και Πειραιώτης. Μετά την εκτέλεσή του, επεστράφησαν στην οικογένειά του τα ρούχα και το ρολόι του. 

«Τα ρούχα, το ρολόι μου, θα στα γυρίσω πίσω, γιατί μες στο Γεντί-Κουλέ τα νιάτα μου θ’ αφήσω» λέει ένα ζεϊμπέκικο του Τσιτσάνη, που ο Γόδας σιγοτραγουδούσε στο κελί του. 

Ο Σταμάτης Σκούρτης και ο Σπύρος Ανδρεάδης, οι δυο μελλοθάνατοι μαζί με τον Γόδα, σώθηκαν ύστερα από παρέμβαση του ΟΗΕ το 1949. 

 

* Πληροφορίες από το ντοκιμαντέρ του Χρήστου Γόδα για τον θείο του, Νίκο

** Πληροφορίες και πρακτικά της δίκης από τον ιστοτοπο:redagainstthemachine.gr  

***Το σκίτσο του Νίκου Γόδα είναι από του Κωνσταντίνου Ρουγγέρη από τον «Οδηγητή»

**** ΣΣ: Η φωτογραφία αρχής, με τον ταγματασφαλίτη δεν απεικονίζει τον Λουκά ή τον Δημήτρη Κασιδιάρη από τη Λάγια Λακωνίας. Κάθε ομοιότητα με το επίθετο επαφίεται στην κρίση και τη λογική του αναγνώστη 

 

Πηγή: pontiki.gr – Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1962 στις 30-03-2017

ΔΝΤ: Δεν «βλέπει» συμφωνία αύριο – Χρειάζεται περισσότερη

ΔΝΤ: Δεν «βλέπει» συμφωνία αύριο – Χρειάζεται περισσότερη δουλειά

Μειωμένες προσδοκίες για επίτευξη συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο στο αυριανό Eurogroup έχει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο εκπρόσωπος του κατά την προγραμματισμένη ενημέρωση των δημοσιογράφων στην Ουάσιγκτον.
Ερωτηθείς για το αν θεωρεί πιθανή μία θετική έκβαση στην αυριανή συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στη Μάλτα ο Τζέρι Ράις αρνήθηκε να εικάσει για το πότε θα επιτευχθεί συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, κατά τις διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες σημειώθηκε πρόοδος ωστόσο «παραμένουν σε εκκρεμότητα σημαντικά ζητήματα”, τα οποία αρνήθηκε να διευκρινίσει.
«Ελπίζουμε η αποστολή του ΔΝΤ να επιστρέψει σύντομα στην Αθήνα, όμως θα επαναλάβω ότι και πάλι χρειάζεται περισσότερη δουλειά”, δήλωσε.
«Δεν θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις”, είπε και επικαλέστηκε τις δηλώσεις που έκανε τη Δευτέρα η Κριστίν Λαγκάρντ. «Θέλουμε να δούμε πρόοδο στο πακέτο των μεταρρυθμίσεων και αξιόπιστη ελάφρυνση χρέους. Η θέση αυτή δεν έχει αλλάξει”.
Ερωτηθείς για το αν το ΔΝΤ βλέπει δημοσιονομικό κενό για το 2018 ο κ. Ράις είπε ότι δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει και επανέλαβε ότι δεν θέλει να μπει σε λεπτομέρειες αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις.
Σε άλλο σημείο της ενημέωσης, ο κ. Ράις δήλωσε ότι «πρέπει να δούμε τις μεταρρυθμίσεις για να δούμε ποια θα είναι η αντίστοιχη ελάφρυνση χρέους” και επανέλαβε ότι για να γίνει εισήγηση στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ περί συμμετοχής στο ελληνικό πρόγραμμα, «θα πρέπει να πληρούνται οι δύο αυτοί πυλώνες, αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις και δέσμευση στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους”

«Ναι» σε περικοπές συντάξεων από το 2019

«Ναι» σε περικοπές συντάξεων από το 2019

ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Περικοπές των συντάξεων από το 2019 αποδέχθηκε η κυβέρνηση, μετά την προχθεσινή σύσκεψη στις Βρυξέλλες με τους θεσμούς, αλλά ο δρόμος για το κλείσιμο της συμφωνίας παραμένει γεμάτος «αγκάθια», όπως φάνηκε από το γεγονός ότι χθες δεν πραγματοποιήθηκε τελικά η προγραμματισμένη τηλεδιάσκεψη με τους θεσμούς.

Συγκεκριμένα, η πρόταση την οποία συζήτησαν αργά το βράδυ της Τρίτης οι Ελληνες υπουργοί με τους επικεφαλής των θεσμών, προβλέπει μέτρα ύψους 1% του ΑΕΠ στο ασφαλιστικό το 2019 και ύψους 1% του ΑΕΠ το 2020 στον φορολογικό τομέα. Ωστόσο, σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει όλες οι πλευρές ότι με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
«Το βασικό ζητούμενο», λέει η πηγή, «είναι να εξασφαλισθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2019. Προς το παρόν δεν είναι ξεκάθαρο ότι αυτό θα συμβεί». Η ίδια πηγή αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να ανοίξουν ξανά όλα τα κεφάλαια της διαπραγμάτευσης, λέγοντας ότι βρίσκεται σε πολύ ευαίσθητο σημείο και ότι «μπορεί εύκολα να εκτροχιαστεί».

Ειδικότερα, πληροφορίες αναφέρουν ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν έχει δώσει το τελικό «πράσινο φως» και διατηρεί στο τραπέζι το ενδεχόμενο να ζητήσει την επιβολή των μέτρων ακόμα νωρίτερα, για το 2018 αντί του 2019, καθώς αμφισβητεί την επίτευξη του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% το 2018.  Εναλλακτικά, το ΔΝΤ μπορεί να ζητήσει το σύνολο των μέτρων, 2% του ΑΕΠ, το 2019. Αλλωστε, η προχθεσινή πρόταση περιέχει ρήτρα, σύμφωνα με την οποία, σε περίπτωση που ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ δεν επιτευχθεί, τα μέτρα στο σύνολό τους (1% του ΑΕΠ ασφαλιστικό και 1% του ΑΕΠ φορολογικό) θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2019.

Περικοπή αφορολογήτου

Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα ανέφεραν, εξάλλου, χθες ότι ενδέχεται οι περικοπές των συντάξεων να μην αποδίδουν 1% του ΑΕΠ το 2019. Σε αυτή την περίπτωση θα συμπληρωθούν με περικοπές στο αφορολόγητο. Ετσι, αν αποδίδουν π.χ. 0,9% του ΑΕΠ, ίσως χρειαστεί να γίνει και μια πρώτη περικοπή αφορολογήτου κατά 0,1% του ΑΕΠ την ίδια χρονιά. Κατά την κυβερνητική εκδοχή, πάντως, θα ληφθούν μέτρα 1% του ΑΕΠ (κυρίως από την περικοπή των συντάξεων) και αντίμετρα 1% του ΑΕΠ το 2019 και αντίστοιχα μέτρα 1% του ΑΕΠ (μείωση του αφορολογήτου) και αντίμετρα 1% του ΑΕΠ το 2020. Αυτά, διευκρινίζεται, υπό την προϋπόθεση της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ (χωρίς τα μέτρα). Κάτι που η κυβέρνηση θεωρεί δεδομένο, αλλά το ΔΝΤ όχι. Το 3,5% έχει κατ’ αρχήν συμφωνηθεί για 3 χρόνια, υποστηρίζει η κυβερνητική πηγή.

Ανοικτό και μείζον παραμένει το θέμα του μηχανισμού, με βάση τον οποίο θα διαμορφωθούν οι προβλέψεις για το πρωτογενές πλεόνασμα 2019 (και το 2020) και άρα θα ληφθούν αντίστοιχα μέτρα. Σύμφωνα με την κυβερνητική πηγή, το φθινόπωρο του 2018 θα διατυπωθεί η πρόβλεψη για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2019, αλλά εμπλέκονται 5 φορείς που πρέπει να συναποφασίσουν (ΔΝΤ, ESM, Κομισιόν, ΕΚΤ και Ελλάδα) και δεν είναι σαφές πώς θα γίνει αυτό. Το ΔΝΤ επιμένει ότι η Αθήνα θα επιτύχει το 2018 πρωτογενές πλεόνασμα μόλις 2% του ΑΕΠ σε αντίθεση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που επιμένουν ότι ο στόχος του 3,5% του ΑΕΠ θα επιτευχθεί.

Το πρόβλημα των διαφορετικών προβλέψεων μεταξύ του ΔΝΤ και της Ευρώπης δεν είναι καινούργιο. Τον περασμένο Μάιο για να γεφυρωθούν οι διαφορές ανάμεσα στις προβλέψεις είχε αποφασιστεί να ισχύσει ο δημοσιονομικός κόφτης, ώστε σε περίπτωση που ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% δεν επιτευχθεί, τότε να γίνουν αυτόματα οριζόντιες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Το πρόβλημα του Βερολίνου έγκειται –σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή– στο γεγονός ότι ο «κόφτης» δεν θα τεθεί σε λειτουργία το 2018 αλλά μερικούς μήνες αργότερα, την άνοιξη του 2019, όταν ανακοινώνονται τα επίσημα αποτελέσματα της Εurostat, επικυρώνοντας το μέγεθος του πλεονάσματος για το 2018. 

Οι λύσεις για το παραπάνω πρόβλημα που έχει προκύψει είναι περιορισμένες. Είτε η Αθήνα θέτει σε εφαρμογή τα μέτρα το 2018 αντί για το 2019 με πολύ μεγάλο πολιτικό κόστος, είτε το ΔΝΤ αναθεωρεί τις προβλέψεις του προς τα πάνω (κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν), ή δεν γίνεται τίποτα προς το παρόν και αποδεικνύεται ότι το παραπάνω κώλυμα ήταν μία διαπραγματευτική τακτική του ΔΝΤ και του Βερολίνου για να αποκομίσουν μία συμφωνία που θα περάσει σίγουρα από τη γερμανική Βουλή και το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου. Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί σήμερα στη συνάντηση μεταξύ του κ. Σόιμπλε και του προέδρου του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, ενώ θα κυριαρχήσει στη συνεδρίαση του Εurogroup στη Μάλτα αύριο. Στόχος του Eurogroup είναι να αποφασιστεί η επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα άμεσα, ώστε να επιτευχθεί συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο. 

Έντυπη

ΔΝΤ: Υπάρχει πρόοδος, αλλά και σημαντικές εκκρεμότητες

ΠΟΛΙΤΙΚΗ 18:45

ΔΝΤ: Υπάρχει πρόοδος, αλλά και σημαντικές εκκρεμότητες

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Πρόοδο στις διαπραγματεύσεις αλλά και σημαντικά ζητήματα που ακόμη παραμένουν ανοιχτά για να κλείσει η αξιολόγηση, διαπιστώνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Όπως δήλωσε σήμερα ο εκπρόσωπος του Ταμείου Tζέρι Ράις στο πλαίσιο της τακτικής ενημέρωσης, οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες είχαν ως αποτέλεσμα να σημειωθεί πρόοδος, ωστόσο υπάρχουν σημαντικά ζητήματα (τα οποία δεν προσδιόρισε) τα οποία παραμένουν ανοιχτά.

Ο ίδιος απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη για το πότε οι διαπραγματεύσεις θα καταλήξουν στη λεγόμενη τεχνική συμφωνία (staff level agreement).

Αναφορικά με το πρόγραμμα, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ επανέλαβε τη θέση της γενικής διευθύντριας του Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ -η οποία σημειωτέον την ερχόμενη Δευτέρα θα παραστεί σε εκδήλωση στο Βερολίνο προσκεκλημένη της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ- ότι θα πρέπει να στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Ο πρώτος αφορά τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε αξιόπιστο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Η συμφωνία για το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει -όπως είπε- να προηγηθεί του δεύτερου πυλώνα ο οποίος αφορά τη δέσμευση για την ελάφρυνση του Χρέους. Ο ίδιος δεν αναφέρθηκε περαιτέρω αν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα για τις συζητήσεις που αφορούν τη διαδικασία του Δημοσίου Χρέους.

Σε ερώτηση σχετικά με δημοσιεύματα που φέρουν το ΔΝΤ να βλέπει δημοσιονομικό κενό για το 2018 και να ζητά πρόσθετα μέτρα για το επόμενο έτος ο Τζ. Ράις δεν επιβεβαίωσε τις σχετικές πληροφορίες. Ερωτηθείς για το ποιος ευθύνεται για τις καθυστερήσεις και το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις για το ελληνικό πρόγραμμα, αρκέστηκε να αναφέρει ότι όλοι εργάζονται για να υπάρξει ένα πρόγραμμα που θα στηρίζει την ανάπτυξη και την απασχόληση. Όλοι εμπλέκονται με καλή πρόθεση.

Τέλος, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ ανέφερε ότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε επαφές με την Κριστίν Λαγκάρντ.

(Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Τι λένε οι τελευταίες δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα στην Τουρκία: Το «ΝΑΙ» επικρατεί οριακά

ΤΟΥΡΚΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΓΙΑΤΙ Ο Ρ.Τ.ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΥΠΕΡΠΡΟΕΔΡΟΣ

Τι λένε οι τελευταίες δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα στην Τουρκία: Το «ΝΑΙ» επικρατεί οριακά

του Θεόφραστου Ανδρεόπουλου

Oι δημοσκοπήσεις από την Τουρκία δείχνουν να επιβεβαιώνουν την εκτίμησή μας ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρ.Τ.Ερντογάν θα κερδίσει έστω και οριακά το δημοψήφισμα με βάση το οποίο θα συγκεντρώσει πάνω του όλες τις υπερεξουσίες αποκτώντας περισσότερες ακόμη και από εκείνες του Αμερικανού και του Ρώσου προέδρου.

 

Για παράδειγμα ούτε ό ένας μπορεί να διαλύσει το αμερικανικό Κογκρέσο ούτε ο άλλος τη ρωσική Δούμα, ο Ρ.Τ.Ερντογάν όμως θα μπορεί.

 

Oι τελευταίες τρεις δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν έφθασαν το γραφείο του πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ και κομίζουν ευχάριστα νέα για το ΑΚΡ

 

Σύμφωνα με αυτές τα «Ναι» για το Προεδρικό Σύστημα, που το τελευταίο διάστημα έχουν αυξητικές τάσεις, φαίνεται να προηγούνται των «Όχι».

 

Πολλοί στο ΑΚΡ πιστεύουν ότι η ηπιότερη προσέγγιση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν τις τελευταίες μέρες, στην εκστρατεία για το ναι, έχει θετική απήχηση στο λαό.

 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των τριών δημοσκοπήσεων, οι αναποφάσιστοι έχουν μειωθεί στο 17%.

 

Ένα ποσοστό από αυτούς δεν θα πάει καθόλου στις κάλπες. Παρότι πρόκειται για δημοψήφισμα το ποσοστό συμμετοχής φαίνεται αυξημένο για τα δεδομένα της Τουρκίας. Σύμφωνα με αυτές τις δημοσκοπήσεις υπολογίζεται πως θα είναι πάνω από 80 %.

 

Τρεις από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις αξιολογήθηκαν στη συγκέντρωση της κεντρικής επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

 

Σύμφωνα με αυτές, το προβάδισμα του «Ναι» είναι σαφές αλλά δεν έχει ακόμη ξεφύγει. Με την προβολή των αναποφάσιστων το κατώτερο ποσοστό του «Ναι» είναι στα 53,8% και το μεγαλύτερο στο 54,5%. Με τις ίδιες προϋποθέσεις το «Όχι» κυμαίνεται από 45,5% έως 46,2%.

 

Φαίνεται λοιπόν ότι ο Τούρκος πρόεδρος δημιουργώντας εξωτερικούς εχθρούς (Ελλάδα, Ολλανδία, Γερμανία, ΗΠΑ κ.λ.π) κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του την τουρκική κοινωνία.

 

Πρέπει να γίνει κατανοητό το γιατί ο Ρ.Τ.Ερντογάν θέλει να γίνει υπερπρόεδρος. Είναι πολύ απλό μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου συνειδητοποίησε ότι την πτώση του την ήθελαν ακόμα και κάποιοι μέσα στο ΑΚΡ.

 

Δεν εμπιστεύεται να υπάρχει μέρος της εξουσίας στα χέρια ενός Τούρκου πρωθυπουργού. Φήμες στην Τουρκία αναφέρουν ότι οι πρώην πρωθυπουργοί Α.Γκιουλ και Α.Νταβούτογλου που σιωπηλά ΔΕΝ στηρίζουν το «evet» (ΝΑΙ) ήταν γνώστες του επικείμενου πραξικοπήματος.

 

Πολλοί μάλιστα ανφέρουν ότι ο Α.Νταβούτογλου καθαιρέθηκε από την πρωθυπουργική θέση επειδή πλέον δεν χώραγαν δύο ισχυρά «εγώ» στο ΑΚΡ.

 

Μετά το πραξικόπημα ο Ρ.Τ.Ερντογάν συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούν να συνυπάρχουν δύο επικεφαλής του τουρκικού πολιτικού συστήματος και κατάλαβε ότι οι ΕΔ πρέπει να ελέγχονται από ένα μόνο άτομο.