Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη, με το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να καθοδηγείται από τη νεοφιλελεύθερη οικονομική ελίτ. Εξήντα χρόνια από τη Συνθήκη της Ρώμης, το όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναδείχθηκε μέσα από τις φασιστικές φυλακές, έχει πλέον προδοθεί.
Η Ευρώπη παραμένει μεν μια πλούσια ήπειρος, ωστόσο ο πληθυσμός της διαρκώς φτωχαίνει. Οι πολιτικές λιτότητας, που αποτέλεσαν το κυρίαρχο οικονομικό δόγμα της Ένωσης από το 2007 και μετά, έχουν αποτύχει πλήρως, εντείνοντας τις ανισότητες. Τα αδύναμα κοινωνικά στρώματα έγιναν ακόμη πιο αδύναμα, ενώ το μικρό ποσοστό των πλουσίων έγινε ακόμη πλουσιότερο, με το δημόσιο χρέος των κρατών-μελών να μην επιλύεται, και την δυσαρέσκεια και απογοήτευση των Ευρωπαίων πολιτών να αυξάνεται.
Σε μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων, από εθνικές εκλογές μέχρι δημοψηφίσματα, οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, που επί μισό και πλέον αιώνα διαφύλαξαν τη δημοκρατική ανάπτυξη στην Ευρώπη, σταδιακά καταρρέουν. Αυτή η κατάρρευση οδηγεί στην άνοδο ενός ακραίου λαϊκισμού που δεν προσφέρει μια πραγματική εναλλακτική, αλλά τροφοδοτεί περαιτέρω τη δικαιολογημένη οργή των πολιτών.
Η Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Προέδρου Γιούνκερ αποτελεί μια ακόμη απογοήτευση. Επιδιώκει την εκ νέου νοηματοδότηση του Μανιφέστου του Βεντοτένε από τον Αλτιέρο Σπινέλι και τον Ερνέστο Ρόσι για τη δημιουργία της ΕΕ, αλλά αδυνατεί να διαγνώσει την ουσία των σημερινών προκλήσεων, χωρίς να προσφέρει τίποτα καινούργιο. Τα πέντε, τεχνικής φύσης, πιθανά σενάρια που παρουσιάζονται εγκλωβίζουν τους πολίτες στο δίλημμα «περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη», αποδεικνύοντας πως ο ρόλος της Επιτροπής υποβαθμίζεται και καταλήγει καθαρά διαχειριστικός, αποτελώντας την «γραμματεία» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ως μέλη της Προοδευτικής Συμμαχίας υποστηρίζουμε πως υπάρχει ένα εναλλακτικό σενάριο. Η ΕΕ δεν μπορεί να προχωρήσει όταν ασχολείται μόνο με οικονομικές παραμέτρους ή με το ενιαίο νόμισμα. Απαιτείται μια Νέα Συμφωνία μεταξύ των πολιτών στη βάση των ιδρυτικών αρχών της Ένωσης: της κοινωνικής δικαιοσύνης, τη ελευθερίας των ανθρώπων και της αλληλεγγύης. Οι αρχές αυτές αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει μέλλον η ΕΕ.
Μπορεί να μοιάζει ουτοπική η ιδέα της Ευρώπης των πολιτών, ωστόσο είναι η μοναδική ρεαλιστική προοπτική ανάμεσα σε δύο «αυτοκτονικές» επιλογές. Από τη μία πλευρά έχουμε την πρόταση ης Κομισιόν, τη διατήρηση του status quo με μερικές τεχνικές προσαρμογές, που θα επιταχύνουν τη διαδικασία αποσύνθεσης που ξεκίνησε με το Brexit. Από την άλλη πλευρά, έχουμε την πρόταση των λαϊκιστικών δυνάμεων, μια επικίνδυνη δηλαδή επιστροφή στους εθνικισμούς του 20ου αιώνα.
Για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πρότζεκτ, οι προοδευτικές δυνάμεις χρειάζεται να αναπτύξουν ένα φιλόδοξο όραμα που προχωρά πέρα από το διακυβερνητικό σύστημα πολιτικής διαχείρισης, που δημιουργεί μια νέα μέθοδο κοινοτικής πολιτικής. Αυτό σημαίνει συγκεκριμένες, πρακτικές προτάσεις που θα ανατρέπουν την ιδέα της Ευρώπης, όπως κατασκευάστηκε από την ιδεολογική ηγεμονία των φιλελεύθερων προγραμμάτων. Οι προτάσεις αυτές αφορούν στις επενδύσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τον εκδημοκρατισμό των ευρωπαϊκών θεσμών και των Συνθηκών, συγκεκριμένες πολιτικές στο προσφυγικό, κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος χρημάτων, απομάκρυνση από τις πολιτικές λιτότητας και τη μετάβαση σε ένα «πράσινο μοντέλο», καθώς και σε μια νέα συμφωνία που θα αναδεικνύει τα κοινωνικά δικαιώματα, την εκπαίδευση και το κοινό όραμα για βιώσιμη ανάπτυξη.
Η εναλλακτική αυτή πρόταση είναι αποτέλεσμα συνεργειών διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων, από την Οικολογία, την Αριστερά και τους Σοσιαλιστές. Πολλές από τις ιδέες της ευρωπαϊκής Αριστεράς θεωρήθηκαν στο παρελθόν ουτοπικές, και όμως εφαρμόστηκαν.
Αυτό συνέβη ιστορικά όταν οι προοδευτικές δυνάμεις κατάφεραν να θέσουν στον πυρήνα του οράματός τους τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Σήμερα οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν χρειάζονται τείχη και γραφειοκρατικούς φράκτες που προστατεύουν το «σύστημα», αλλά δίκτυα κοινών αξιών που εξυπηρετούν τις συλλογικές διεκδικήσεις. Χωρίς αυτές, η Ευρώπη κινδυνεύει με αποδόμηση στην αμέσως επόμενη κρίση που θα προκύψει.
* Το άρθρο αυτό συνυπογράφουν εννέα ευρωβουλευτές από τρεις διαφορετικές πολιτικές ομάδες της «Προοδευτικής Συμμαχίας». Και οι εννέα ευρωβουλευτές είναι από τον ευρωπαϊκό Νότο (από την Ελλάδα ο Δ. Παπαδημούλης). Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται ταυτοχρόνως σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και στην Ελλάδα αποκλειστικά από το ΑΠΕ -ΜΠΕ.
Οι συνυπογράφοντες ευρωβουλευτές είναι: Δημήτρης Παπαδημούλης (Αντιπρόεδρος Ευρωκοινοβουλίου, GUE/NGL), Guillaume Balas (Γάλλος, ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών - S&D), Sergio Cofferati (Ιταλός, ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών - S&D), Eva Joly (Γαλλία - ομάδα Πρασίνων - Greens/EFA), Curzio Maltese (Ιταλός - ομάδα της Ενωμένης Αριστεράς - GUE/NGL), Florent Marcellesi (Ισπανός - ομάδα Πρασίνων - Greens/EFA), Emmanuel Maurel (Γάλλος - ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών - S&D), Georgi Pirinski (Βούλγαρος - ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών - S&D), Ernest Urtasun (Ισπανός - ομάδα Πρασίνων - Greens/EFA).
