Ο Ντόναλντ Τραμπ απασφάλισε… και την Τρίτη έθεσε σε ισχύ το πρώτο «κύμα» των αμερικανικών
κυρώσεων εις βάρος του Ιράν. Ωστόσο, οι επιπτώσεις της συγκεκριμένης απόφασης δεν περιορίζονται αποκλειστικά στις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις.
Αντίθετα, επηρεάζουν όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Τεχεράνη ή συνεργάζονται μ' αυτήν. Και φυσικά, η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.
Η χώρα μας, μέσω των δύο εταιρειών διύλισης, την
Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. (ΕΛΠΕ) και τη Motor Oil., αποτελεί έναν εκ των κυριότερων εμπορικών εταίρων του Ιράν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εισάγοντας φορτία αργού, τα οποία ισοδυναμούν με το 25% των συνολικών πετρελαϊκών εισαγωγών.
Η έκθεση, επομένως, της Ελλάδας στο Ιράν είναι μεγάλη. Και οι κυρώσεις του Λευκού Οίκου θέτουν μία σειρά εν δυνάμει κινδύνων για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Τα ερωτήματα που προκύπτουν πολλαπλά και χρήζουν άμεσης απάντησης.
Τι προτίθεται να πράξει η Ελλάδα προκειμένου να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση; Από ποιες χώρες θα «καλυφθεί» το κενό του ιρανικού αργού; Υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης ελλείψεων; Και κυρίως, τι θα γίνει με την τιμή του πετρελαίου και της βενζίνης;
Stop στις εισαγωγές από το Ιράν
«Αυτή τη στιγμή οι παραλαβές ιρανικού αργού έχουν σταματήσει» διαμηνύει στέλεχος των ΕΛΠΕ, μιλώντας στο Sputnik. Ο λόγος; Οι κυρώσεις των ΗΠΑ εις βάρος του Ιράν. «Δεν υπάρχει η δυνατότητα αποπληρωμής των συμβολαίων λόγω των κυρώσεων στις τραπεζικές συναλλαγές με τις ιρανικές τράπεζες» εξηγεί χαρακτηριστικά.
Οι αμερικανικές κυρώσεις, όπως σπεύδει να αναλύσει, αποτελούν μία «δαμόκλειο σπάθη», καθώς μπλοκάρουν τις τραπεζικές πληρωμές. «Έτσι, από τη στιγμή που δεν μας επιτρέπουν να πληρώσουμε, το Ιράν δεν μπορεί να μας αποστείλει νέα πετρελαϊκά φορτία» επισημαίνει.
H αναστολή της εκτέλεσης των συμβολαίων μεταξύ των δύο πλευρών ξεκίνησε τον περασμένο Μάιο, όταν και οι ΗΠΑ προανήγγειλαν την επιβολή περιοριστικών μέτρων εις βάρος της Τεχεράνης. «Αμέσως ξεκινήσαμε να διερευνούμε τις εναλλακτικές επιλογές που έχουμε» συμπληρώνει η ίδια πηγή.
Στο 30% οι εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν πριν τις κυρώσεις
Διαχρονικά, Ελλάδα και Ιράν διατηρούσαν υψηλούς εμπορικού δεσμούς, καθώς οι δύο εταιρείες διύλισης της χώρας (ΕΛΠΕ-Μotor Oil) εισήγαγαν σημαντικές ποσότητες αργού από την ασιατική χώρα. Μάλιστα, επρόκειτο για ποσότητες, οι οποίες αντιστοιχούσαν έως και στο 30% των συνολικών εισαγωγών πετρελαίου.
Το 2011 ωστόσο, η κατάσταση άλλαξε άρδην, καθώς οι διεθνείς κυρώσεις, με αφορμή το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ανέκοψαν τις ροές του ιρανικού αργού προς την Ελλάδα. Το 2015, όμως, κατόπιν εντατικών διαβουλεύσεων, αποφασίστηκε η άρση των κυρώσεων, με αντάλλαγμα τον περιορισμό του προγράμματος της Τεχεράνης για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Η έλευση του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο μετέβαλε εκ νέου την κατάσταση. Έτσι, τον Μάιο του 2018, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία και την επαναφορά των κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης. Το πρώτο «κύμα» των νέων μέτρων τέθηκε σε ισχύ την Τρίτη (7/8), ενώ οι πιέσεις προς την ασιατική χώρα αναμένεται να κορυφωθούν έως τον Νοέμβριο του 2018.
Μεγάλη η έκθεση των ΕΛΠΕ, μικρότερη της Motor Oil
Κατά τη διάρκεια του 2017, οι δύο ελληνικές εταιρείες κατόρθωσαν να αυξήσουν σημαντικά τις εισαγωγές αργού από το Ιράν, δίνοντας συνέχεια στις προ του 2011 διμερείς εμπορικές σχέσεις.
ΕΛΠΕ και Motor Oil κατάφεραν να εξασφαλίσουν ευνοϊκά συμβόλαια από την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία του Ιράν, τη NIOC, με το μερίδιο του ιρανικού αργού στις ελληνικές εισαγωγές να υπερβαίνει το 25%.
© AP PHOTO / CARLOS BARRIA
Μάλιστα, τον Ιανουάριο του 2016, τα ΕΛΠΕ ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή εταιρεία, η οποία προχώρησε στη σύναψη ειδικής συμφωνίας τόσο για την εισαγωγή νέων πετρελαϊκών φορτίων, όσο και για την αποπληρωμή των παλαιότερων οφειλών της ελληνικής εταιρείας, οι οποίες είχαν προκύψει από την επιβολή των διεθνών κυρώσεων του 2011.
Με βάση τα στοιχεία της εταιρείας, κατά τη διάρκεια του 2017, οι εισαγωγές αργού από το Ιράν προσέγγισαν το 20%. «Μόλις σε έναν χρόνο καταφέραμε να αγγίξουμε τις ποσότητες της περιόδου προ του 2011» σχολιάζει χαρακτηριστικά πηγή από το περιβάλλον της εταιρείας.
Στην προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων αργού —βέβαια, σαφώς μικρότερου μεγέθους σε σχέση με τα ΕΛΠΕ- προχώρησε και η Motor Oil. Συγκεκριμένα, μιλώντας στο Sputnik, στέλεχος της εταιρείας κάνει λόγο για ιρανικές εισαγωγές, οι οποίοι ισοδυναμούσαν περίπου με το 10% των συνολικών εισαγωγών αργού.
Από ποιες χώρες εισάγουμε πετρέλαιο
Συνολικά, όπως μαρτυρούν τα στοιχεία των ΕΛΠΕ, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, οι κυριότερες εισαγωγές πετρελαίου προήλθαν από τις παρακάτω χώρες:
— Ιράν και Ιράκ 22%
— Ρωσία 10%
— Καζακστάν 10%
— Λιβύη 9%
— Σαουδική Αραβία 5%
— Αίγυπτος 4%
— Ανεξάρτητοι traders 13%
Πώς θα καλυφθεί το ιρανικό «κενό»
«Μπορεί οι κυρώσεις να τέθηκαν σε ισχύ την Τρίτη, αλλά είχαμε εγκαίρως προνοήσει, προκειμένου να μην υπάρξουν προβλήματα» διαβεβαιώνει το στέλεχος των ΕΛΠΕ. «Κινηθήκαμε εγκαίρως, δείξαμε ευελιξία και καταφέραμε να διασφαλίσουμε τα αναγκαία αποθέματα» σπεύδει να συμπληρώσει.
Κατά τον ίδιο, έως το τέλος του 2018 έχει εξασφαλιστεί η ομαλή πετρελαϊκή ροή, μέσω κυρίως της αύξησης των εισαγωγών από τις ήδη συνεργαζόμενες χώρες.
Ως επί το πλείστον, όπως αποκαλύπτει στο Sputnik, η αναπλήρωση των ιρανικών ποσοτήτων υλοποιείται μέσω της Ρωσίας, του Ιράκ και του Καζακστάν. «Πρόκειται για χώρες, ιδίως στην περίπτωση της Ρωσίας, από τις οποίες διαχρονικά λαμβάναμε μεγάλες ποσότητες αργού» εξηγεί, παράλληλα.
Την ίδια ώρα, ένα μικρό μέρος του ιρανικού αργού «καλύπτεται» ήδη και μέσω της έκθεσης σε νέες αγορές.
Τι θα συμβεί με την τιμή της βενζίνης
Η έγκαιρη και επαρκής αναπλήρωση των ιρανικών εισαγωγών, μέσω έτερων πετρελαιο-παραγωγικών χωρών, αμβλύνει σε σημαντικό βαθμό τις ανησυχίες για την πορεία της τιμής του πετρελαίου και της βενζίνης στην Ελλάδα. «Η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη» σπεύδει να καθησυχάσει στέλεχος των ΕΛΠΕ, ενώ την ίδια άποψη συμμερίζεται και το υπουργείο Οικονομίας.
«Είναι θετικό το γεγονός ότι η αποχώρηση του Ιράν από την παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά και η διακοπή των εισαγωγών προς την Ελλάδα, δεν συνοδεύονται από μία εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων» εξηγεί αναλυτικά πηγή από τη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία της χώρας.
Και συμπληρώνει: «Μπορεί η τιμή των συμβολαίων αργού να είναι σε υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με πέρυσι, αλλά παραμένει σε διαχειρίσιμα επίπεδα, καθώς δεν έχουν παρατηρηθεί ακραίες διακυμάνσεις».
Σήμερα, η τιμή των συμβολαίων πετρελαίου WTI ανέρχεται στα 68,82 δολάρια ανά βαρέλι, ενώ η τιμή των συμβολαίων πετρελαίου Brent διαμορφώνεται σε 74,45 δολάρια ανά βαρέλι. H τιμή της βενζίνης, παράλληλα, στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης, διαπραγματεύεται στα επίπεδα των 2,08 δολαρίων ανά γαλόνι.
Μαξιλάρι… σωτηρίας από Σ. Αραβία και Ρωσία
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, οι οποίοι μιλούν στο Sputnik, οι αμερικανικές κυρώσεις έχουν ως στόχο τον αποκλεισμό περίπου 1 εκατομμυρίων βαρελιών/ημέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συνολικές εξαγωγές αργού από την ασιατική χώρα ανέρχονται σε περίπου 2,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως, εκ των οποίων τα 200.000 καταλήγουν στις χώρες της νότιας Ευρώπης.
Ωστόσο, η δέσμευση τόσο της Σαουδικής Αραβίας όσο και της Ρωσίας για αύξηση της εγχώριας παραγωγής έχει συμβάλει στην ουσιώδη άμβλυνση των ανησυχιών για τα επίπεδα επάρκειας της παγκόσμιας αγοράς, γεγονός το οποίο «συγκρατεί» τις τιμές του πετρελαίου.
Βέβαια, οι ίδιοι παράγοντες δεν παύουν να ανησυχούν για την αστάθεια της αγοράς, καθώς η κατάσταση σε μία σειρά πετρελαιο-παραγωγικών χωρών, όπως η Λιβύη, το Ιράκ, η Νιγηρία και η Βενεζουέλα, είναι ευμετάβλητη, θέτοντας εν αμφιβόλω τη επ' άπειρον διατήρηση των υπαρχόντων επιπέδων παραγωγής.
Η κατάσταση, ως εκ τούτου, παραμένει κρίσιμη, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ φιλοδοξούν να κλιμακώσουν τις πιέσεις προς το Ιράν έως τον Νοέμβριο, επιβάλλοντας νέες κυρώσεις, με ιδιαίτερη στόχευση στον ενεργειακό κλάδο.
Αύξηση 0,06 ευρώ στην τιμή της βενζίνης
Η συγκεκριμένη ανησυχία, όπως καθίσταται εύλογο, έχει «μεταφραστεί» και σε μία μικρή αύξηση της τιμής του πετρελαίου και της βενζίνης, η οποία καταλήγει και στην «τσέπη» του Έλληνα καταναλωτή.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδος, Μιχάλη Κιούση, η αύξηση της τιμής της αμόλυβδης σε σχέση με τον Μάιο του 2018, κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 0,06 ευρώ ανά λίτρο.
Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομίας, η μέση τιμή της αμόλυβδης 95 οκτανίων διαμορφωνόταν στο 1,644 ευρώ/λίτρο στις 8 Αυγούστου, ενώ στις 3 Αυγούστου ανερχόταν στο 1,643 ευρώ και στις 4 Μαΐου στο 1,587 ευρώ.
«Τα καύσιμα έχουν ακριβύνει διεθνώς, καθώς η τιμή του αργού στις αγορές εμπορευμάτων έχει αυξηθεί τώρα τελευταία» εξηγεί ο κ. Κιούσης, μιλώντας στο Sputnik, ενώ ειδική μνεία κάνει και στις αρνητικές επιπτώσεις από την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου. Σημειώνεται ότι το ευρωπαϊκό νόμισμα από τo 1,23 δολάριo τον περασμένο Μάρτιο, έχει διολισθήσει σήμερα στο επίπεδο του 1,15 δολάριο.
Στη διεθνή τιμή του πετρελαίου αποδίδει την αύξηση της βενζίνης στην Ελλάδα και ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ), ο οποίος εστιάζει παράλληλα, στην αύξηση του κόστους μεταφοράς προς τα νησιά.
Όπως εξηγεί χαρακτηριστικά, μέχρι το 2015 υπήρχε ειδικός κρατικός λογαριασμός, ο οποίος τροφοδοτείτο από μία εισφορά στην τιμή της αντλίας και επιδοτούσε τις μεταφορές στα νησιά. «Η εισφορά παρέμεινε, αλλά η επιδότηση κόπηκε» σχολιάζει ο ΣΕΕΠΕ.
Θα υπάρξουν πρόστιμα εκ μέρους του Ιράν;
Η διακοπή της ισχύος των ενεργειακών συμβολαίων με το Ιράν, ευτυχώς για την Ελλάδα, προς το παρόν δεν έχει προκαλέσει την επιβολή κυρώσεων ή προστίμων εκ μέρους της Τεχεράνης. «Δεν υπάρχει περίπτωση επιβολής προστίμου και κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει» διαβεβαιώνει το στέλεχος των ΕΛΠΕ.
Και προσθέτει: «Δεν προκύπτει υπαιτιότητα των ΕΛΠΕ ή της Ελλάδας, καθώς οι συμφωνίες εφαρμόζονται και βρίσκονται σε ισχύ, όταν και εφόσον υπάρχει ομαλότητα. Αυτή τη στιγμή, δυστυχώς, δεν υπάρχει ομαλότητα και επομένως, οι συμφωνίες δεν γίνεται να τηρηθούν. Δεν ευθυνόμαστε εμείς και αυτό το γνωρίζουν στην Τεχεράνη».
Η στάση της Ε.Ε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένως αντιταχθεί στις αμερικανικές κυρώσεις, απευθύνοντας διαρκείς εκκλήσεις προς την Ουάσιγκτον για την τήρηση της διεθνούς συμφωνίας. Η ίδια διαβεβαιώνει ότι θα συνεχίσει να τηρεί στο ακέραιο της συμφωνία της διεθνούς κοινότητας, ανταποκρινόμενη στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της Τεχεράνης.
Στο πλαίσιο αυτό, τη Δευτέρα (6/8) ανακοίνωσε μία
δέσμη μέτρων για την προστασία όσων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων επιλέξουν να συνεχίσουν τη συνεργασία με το Ιράν, αψηφώντας τις αμερικανικές κυρώσεις.
Συγκεκριμένα:
— Δεσμεύεται για την αποζημίωση σε όσα φυσικά ή νομικά πρόστιμα επιβληθούν πρόστιμα από διεθνή και αμερικανικά δικαστήρια
— Απαγορεύει στις ευρωπαϊκές εταιρείες να συμμορφωθούν με τις αρνητικές δικαστικές αποφάσεις, εκτός αν τίθενται σε κίνδυνο τα συμφέροντά τους
Στα 11,2 δισ. ευρώ οι συνολικές εισαγωγές πετρελαίου
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Τράπεζας της Ελλάδος, κατά τη διάρκεια του 2017, οι
συνολικές εισαγωγές αργού κυμάνθηκαν στα 11,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για ποσότητες αργού, οι οποίες διυλίζονται και τυγχάνουν της αναγκαίας επεξεργασίας στις εγκαταστάσεις των δύο πετρελαϊκών εταιρειών της Ελλάδας, των ΕΛΠΕ και της Motor Oil.
Την ίδια ώρα, οι εξαγωγές αργού διαμορφώθηκαν στα 7,829 δισεκατομμύρια ευρώ, με το έλλειμμα εισαγωγών-εξαγωγών να καθορίζεται σε περίπου 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Ταυτόχρονα, κατά το α' τρίμηνο του 2018, οι εισαγωγές ανήλθαν σε 3,370 δισεκατομμύρια ευρώ, οι εξαγωγές σε 2,291 δισεκατομμύρια ευρώ και το έλλειμμα σε περίπου 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι φόβοι για τις εμπορικές σχέσεις Αθήνας-Τεχεράνης
Μετά την άρση των κυρώσεων το 2015, ως απόρροια της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας — Ιράκ παρουσίασαν ραγδαία αύξηση. Μάλιστα, η ελληνική αγορά συνέβαλε τα μέγιστα στις ενίσχυση των ιρανικών εξαγωγών προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελώντας τον έκτο μεγαλύτερο Ευρωπαίο εισαγωγέα, με μερίδιο 6,6%.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, κατά τη διάρκεια του 2017, ο τζίρος του
διμερούς εμπορίου άγγιξε τα 1,23 δισ. ευρώ, καταγράφοντας άλμα της τάξης του 92% σε σχέση με το 2016. Άλλωστε, δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ήταν από τους πρώτους ηγέτες της Ε.Ε. που επισκέφτηκαν τον Ιρανό πρόεδρο, Χασάν Ροχανί, στη Τεχεράνη.
Πλέον, μετά την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων και δεδομένων των απειλών του Ντόναλντ Τραμπ προς τις ευρωπαϊκές εταιρείες, οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Τεχεράνης αναμένεται να παρουσιάσουν αξιοσημείωτη εξασθένηση, όπως και παραδέχεται ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Οικονομίας. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, καθώς πρόκειται για μία κατάσταση που δεν αφορά εμάς και το Ιράν, αλλά τις ΗΠΑ και το Ιράν» τονίζει χαρακτηριστικά.
