Αναδρομικά: Αυτή είναι η εισήγηση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου [αναλυτικοί πίνακες με τα ποσά]

Χρόνος Ανάγνωσης: 9 Λεπτά

Αναδρομικά - Συντάξεις

Κώστας Κατίκος

21/04/2024

|

 15:36

Αναδρομικά: «Πράσινο φως» για πληρωμές αναδρομικών στους συνταξιούχους από τις περικοπές Δώρων και από μειώσεις επικουρικών συντάξεων φαίνεται να ανάβει από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ), καθώς, όπως προκύπτει από την εισήγηση του Δικαστηρίου, την οποία αποκαλύπτει ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, δεν αμφισβητούνται οι αποφάσεις που έκριναν τις εν λόγω περικοπές αντισυνταγματικές.

Ακόμη, όμως, και αν τελικά οι δικαστές διαφωνήσουν με την εισήγηση και κρίνουν εκ του μηδενός αν οι μειώσεις ήταν αντισυνταγματικές ή όχι, αυτό που θα κριθεί είναι μόνον τα Δώρα στις συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και σε μια αρνητική για τους συνταξιούχους έκβαση της υπόθεσης, τα Δώρα θα φύγουν από το τραπέζι των διεκδικήσεων αλλά δεν θα επηρεαστούν τα υπόλοιπα αναδρομικά που αφορούν στην επιστροφή των μειώσεων 11 μηνών για τις επικουρικές συντάξεις.

Αν, όμως, γίνει αποδεκτή στο σύνολό της η εισήγηση του ΑΕΔ, τότε, αφενός, θα επαναβεβαιωθεί η αντισυνταγματικότητα της κατάργησης των Δώρων και, αφετέρου, εκτός από την επιστροφή των αναδρομικών από τα κομμένα Δώρα για ένα 11μηνο, μπορεί να ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για τη μόνιμη επαναφορά τους στις συντάξεις.

Το χρονικό

Το θέμα των αναδρομικών έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο από τον Αρειο Πάγο, ο οποίος ήρθε σε διαφωνία με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (2287-8/2015) όσον αφορά στα Δώρα επικουρικών συντάξεων των συνταξιούχων της Τραπέζης της Ελλάδος, κρίνοντας ότι η κατάργησή τους είναι συνταγματική, με το σκεπτικό ότι παρά την αφαίρεση των Δώρων οι εν λόγω συνταξιούχοι παίρνουν περισσότερα από τους συνταξιούχους των άλλων Ταμείων και δεν τίθεται σε διακινδύνευση η αξιοπρεπής διαβίωσή τους.

ADVERTISEMENT

Οι δύο αποφάσεις είναι διαφορετικές, αναφέρει η εισήγηση του ΑΕΔ, αφενός, γιατί το ΣτΕ έκρινε την αντισυνταγματικότητα των περικοπών σε κύριες και επικουρικές συντάξεις και Δώρα ενώ είχαν προηγηθεί και άλλες μειώσεις επί των ίδιων συντάξεων και, αφετέρου, διότι το Ταμείο της Τραπέζης της Ελλάδος είχε εξαιρεθεί από δύο μειώσεις που είχαν επιβληθεί στους συνταξιούχους με τους νόμους 4024/2011 και 4051/12.

Εν προκειμένω, οι επικουρικές των συνταξιούχων της ΤτΕ δεν είχαν τις μειώσεις επικουρικών από τον νόμο 4024/2011 που ήταν κατά 30% από τα 150 ευρώ σύνταξης και πάνω στους συνταξιούχους του ΙΚΑ και κατά 15% από το πρώτο ευρώ στους συνταξιούχους από Ταμεία ΔΕΚΟ-Τραπεζών, ενώ δεν είχαν και τις μειώσεις επικουρικών με τον νόμο 4051/2012 σε ποσοστά 10%, 15% και 20% από τα 200 ευρώ και πάνω. Ως εκ τούτου, αναφέρει η εισήγηση του ΑΕΔ, θα πρέπει να ερευνηθεί: 

1 Αν το Μετοχικό Ταμείο Υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος δύναται να θεωρηθεί φορέας επικουρικής ασφάλισης ίδιος με εκείνους για τους οποίους το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές. 

2 Οτι τα δύο δικαστήρια (ΣτΕ και Αρειος Πάγος) έκριναν μεν τις ίδιες περικοπές αλλά σε συνδυασμό με άλλες διατάξεις αφού το ΣτΕ συνεκτίμησε ως βασικό στοιχείο τις προγενέστερες περικοπές και μειώσεις επί των συντάξεων, ορισμένες, όμως, από τις οποίες δεν αφορούσαν και δεν έγιναν στις επικουρικές συντάξεις των συνταξιούχων της Τραπέζης της Ελλάδος.

Λίγες πιθανότητες

Το μυστικό για λαμπερό πάτωμα που τα συνεργεία καθαρισμού δεν θέλουν να μάθεις!360 Μοίρες Περιστρεφόμενη Ρυθμιζόμενη Σφουγγαρίστρα

Βρες iPhone 15 Pro -60€ στην iStorm!iStorm, Apple Premium Partner

Στην περίπτωση που θεωρηθεί ότι οι δύο αποφάσεις αφορούν στο ίδιο ζήτημα (δηλαδή, περικοπές Δώρων από ομοειδή Ταμεία σε συνέχεια προηγούμενων μειώσεων), τότε το μόνο που θα εξεταστεί από το ΑΕΔ είναι αν η κατάργηση των Δώρων από τις επικουρικές συντάξεις είναι σύμφωνη ή όχι με το Σύνταγμα. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή, που συγκεντρώνει λίγες πιθανότητες, δεν θα θιγούν τα αναδρομικά 11μήνου από τις μειώσεις των επικουρικών συντάξεων.

Η απόφαση του ΑΕΔ αναμένεται τους προσεχείς μήνες (έως το φθινόπωρο). Σε περίπτωση που η πλειονότητα των δικαστών συμφωνήσει με την εισήγηση, τότε αμφότερες οι αποφάσεις θα μείνουν σε ισχύ, που σημαίνει ότι περικοπές των Δώρων των επικουρικών συντάξεων στον ιδιωτικό τομέα θα παραμείνουν αντίθετες προς το Σύνταγμα κατά τις αποφάσεις του ΣτΕ, ενώ θα είναι συνταγματική η περικοπή των Δώρων στις επικουρικές συντάξεις των συνταξιούχων της Τραπέζης της Ελλάδoς.

Αναδρομικά: Σκέψεις για πληρωμές  με νομοθετική ρύθμιση

Αναδρομικά σε όλους ή μόνον σε όσους έχουν κάνει προσφυγές είναι το δίλημμα στο οποίο καλείται να απαντήσει η κυβέρνηση, μετά την απόφαση του ΑΕΔ που, όπως όλα δείχνουν, ακόμη και χωρίς τα Δώρα, δεν θα επηρεάσει τις επιστροφές μειώσεων 11μήνου που διεκδικούν στα δικαστήρια 370.000 συνταξιούχοι.

Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι όσοι έχουν προσφύγει με αγωγές στα δικαστήρια θα πάρουν τα αναδρομικά που διεκδικούν με βάση τις αποφάσεις των δικαστηρίων.

Με προσφυγές είναι 370.000 συνταξιούχοι. Υπάρχουν όμως άλλοι 900.000 συνταξιούχοι με τις ίδιες περικοπές αλλά χωρίς αγωγές. Σε αυτούς ο νόμος δεν αναγνωρίζει τίποτε γιατί οι αγωγές έπρεπε να είχαν ασκηθεί έως τον Ιούλιο του 2020 και όσοι έχασαν την προθεσμία δεν μπορούν να το πράξουν εκ των υστέρων.

Για όσους δεν έκαναν αγωγές υπάρχει δίλημμα στην κυβέρνηση αν θα συμπεριληφθούν σε μια συνολική λύση πληρωμών στα διεκδικούμενα αναδρομικά.

Δύο σενάρια

Σε κάθε περίπτωση μετά την απόφαση του ΑΕΔ η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάσει το σενάριο πληρωμών με νομοθετική ρύθμιση για να σταματήσει η ταλαιπωρία των συνταξιούχων.

Δυο είναι τα σενάρια που θα εξεταστούν:

1. Να πληρωθούν τα αναδρομικά στους 370.000 συνταξιούχους που έχουν καταθέσει αγωγές.
2. Να πληρωθούν αναδρομικά με ένα εφάπαξ ποσό της τάξης των 600 έως 800 ευρώ και οι 900.000 συνταξιούχοι που δεν έχουν κάνει προσφυγή για να τα διεκδικήσουν.

Ο λογαριασμός για τις πληρωμές των αναδρομικών ετοιμάζεται στο υπουργείο Εργασίας. Το ποσό των αναδρομικών για επικουρικές και Δώρα μόνο για τους 370.000 συνταξιούχους με προσφυγές δεν ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ. Αν μπουν και τα Δώρα των κύριων συντάξεων για τους 370.000 συνταξιούχους, τότε ο λογαριασμός ανεβαίνει στα 750 εκατ. ευρώ. Αν η κυβέρνηση αποφασίσει ότι θα πρέπει να επιστραφούν οι περικοπές και σε όσους δεν άσκησαν προσφυγή, τότε ο λογαριασμός ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ και μπορεί να πληρωθεί μόνο σε δόσεις.

Στο σενάριο αυτό το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται σχέδιο που περιλαμβάνει τις εξής ενέργειες:

1. Να εξακριβωθεί πόσοι συνταξιούχοι έχουν εκκρεμείς δίκες με αγωγές έως τον Ιούλιο του 2020.
2. Να υπολογιστεί το ποσό -κατ’ εκτίμηση- των αναδρομικών που δικαιούνται.
3. Να βρεθεί η νομοθετική λύση για τον τερματισμό των δικών και την επιστροφή των αναδρομικών στους συνταξιούχους.

Σύμφωνα με τους πίνακες του «Ε.Τ» της Κυριακής τα αναδρομικά από επικουρικές και Δώρα επικουρικής σύνταξης ανάλογα με το ταμείο στο οποίο ανήκουν οι συνταξιούχοι διαμορφώνονται ενδεικτικά ως εξής:

• Για συνταξιούχους ΙΚΑ αναδρομικά από 410 ευρώ έως 2.372 ευρώ.
• Για συνταξιούχους από ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών αναδρομικά από 1.111 ευρώ έως 4.004 ευρώ.
• Για συνταξιούχους Δημοσίου αναδρομικά από 727 ευρώ έως 2.820 ευρώ.
• Για συνταξιούχους λοιπών επικουρικών ταμείων (Δικηγόρων, Εμποροϋπαλλήλων, Αρτοποιών κ.ά.) αναδρομικά από 668 ευρώ έως 2.399 ευρώ.
• Για συνταξιούχους ΝΑΤ αναδρομικά μόνο για τη μείωση επικουρικής από τον νόμο 4093 και τα Δώρα επικουρικής από 503 ευρώ έως 1.985 ευρώ.

ΤΑ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ 11 ΜΗΝΩΝ ΓΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ-ΔΩΡΑ ΑΝΑ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΙΣ 13 ΜΑΪΟΥ 2016

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΙΚΑ

Επικουρική σύνταξη προ φόρου	ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ
	Από μείωση νόμου 4051	Από μείωση νόμου 4093	Από Δώρα	Τελικό ποσό πληρωμής
294	1.069	642	661	2.372
262	899	360	589	1.848
235	807	323	528	1.658
229	787	315	515	1.616
212	728	291	477	1.496
201	690	276	452	1.418
191	438	124	429	992
184	422	119	413	954
181	415	118	406	939
176	254	114	394	762
160	230	104	358	692
142	0	92	318	410

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΤΑΜΕΙΩΝ ΔΕΚΟ-ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Επικουρική σύνταξη προ φόρου	ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ
	Από μείωση νόμου 4051	Από μείωση νόμου 4093	Από Δώρα	Τελικό ποσό πληρωμής
504	1.832	1.099	1.073	4.004
436	1.584	950	979	3.514
399	1.447	868	896	3.211
386	1.402	841	867	3.110
361	1.311	786	811	2.908
326	1.119	448	732	2.299
308	1.119	671	692	2.483
288	989	395	647	2.031
235	855	513	528	1.896
224	767	307	502	1.575
205	495	281	459	1.235
184	446	252	413	1.111

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΤΕΑΔΥ)

Επικουρική σύνταξη προ φόρου	ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ
	Από μείωση νόμου 4051	Από μείωση νόμου 4093	Από Δώρα	Τελικό ποσό πληρωμής
350	1.271	763	786	2.820
323	1.174	704	726	2.604
296	1.076	646	665	2.387
279	1.013	608	626	2.248
233	845	507	522	1.874
224	769	308	503	1.579
204	700	280	458	1.438
199	482	273	447	1.202
187	452	256	419	1.128
175	422	239	392	1.053
181	262	118	407	787
168	242	109	376	727

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ (*)

Επικουρική σύνταξη προ φόρου		ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ
		Από μείωση νόμου 4051	Από μείωση νόμου 4093	Από Δώρα	Τελικό ποσό πληρωμής
341	1.168		467	764	2.399
317	1.086		435	711	2.232
296	1076		646	665	2.387
286	1039		624	643	2.306
269	976		586	603	2.165
259	939		563	580	2.083
251	911		547	563	2.021
241	874		524	540	1.938
235	807		323	528	1.658
215	738		295	483	1.517
205	503		281	459	1.242
154	222		100	345	668

*Δικηγόρων, Εμποροϋπαλλήλων, Αρτοποιών

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΝΑΤ

Επικουρική σύνταξη προ φόρου	ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ
	Από μείωση νόμου 4093	Από Δώρα	Τελικό ποσό πληρωμής
449	978	1.007	1.985
381	830	855	1.685
310	675	696	1.371
286	624	643	1.267
262	572	589	1.160
252	345	565	910
237	325	533	858
223	306	500	806
215	295	482	777
200	274	449	723
185	254	415	669
174	113	390	503

ΕΑΣ

Αναδρομικά έως 6.486 ευρώ για τις συντάξεις του Δημοσίου

Ανεξάρτητα από την απόφαση, σε εκκρεμότητα είναι και αναδρομικά του Δημοσίου για την ΕΑΣ που επίσης κρίθηκε αντισυνταγματική από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Αν προστεθεί και η ΕΑΣ στα χρωστούμενα αναδρομικά, τότε οι δικαιούχοι αυξάνονται με επιπλέον 350.000 συνταξιούχους από το Δημόσιο και ο λογαριασμός ανεβαίνει κατά 400 εκατ. ευρώ.

Τα αναδρομικά από την ΕΑΣ αφορούν τους παλαιούς συνταξιούχους του Δημοσίου που αποχώρησαν πριν απ’ την έναρξη του νόμου Κατρούγκαλου, δηλαδή πριν απ’ τις 13/5/2016 και καλύπτουν το διάστημα Φεβρουαρίου 2017-Δεκεμβρίου 2018, δηλαδή 23 μήνες.

Για αυτούς τους μήνες το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε ότι η ΕΑΣ είναι αντισυνταγματική και οι κρατήσεις πρέπει να επιστραφούν σε όλους τους συνταξιούχους του Δημοσίου.

Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που είχαν καταθέσει προσφυγές για να τους επιστραφεί η ΕΑΣ πριν βγει η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (πριν απ’ τον Φεβρουάριο του 2017), όπως και όσοι προσέφυγαν εντός τριετίας μετά την απόφαση, θα πάρουν τα αναδρομικά τους για μία 5ετία και για μία 2ετία αντίστοιχα, ανεξάρτητα από το τι θα πει το Ανώτατο Δικαστήριο.

Οσοι δεν έχουν κάνει προσφυγή θα περιμένουν λύση από την κυβέρνηση, διαφορετικά θα υπάρχουν συνταξιούχοι δυο ταχυτήτων.

Από το 2019 και μετά, η ΕΑΣ κρίθηκε συνταγματική για τους παλαιούς συνταξιούχους σύμφωνα με την 1975/2021 απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι χρηματοδοτεί τον κουμπαρά του ασφαλιστικού (το λεγόμενο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών-ΑΚΑΓΕ).

Τα ποσά

Σύμφωνα με τον σχετικό πίνακα που δημοσιεύει ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, οι συνταξιούχοι του Δημοσίου ανάλογα με το ποσό της κύριας σύνταξης ή το άθροισμα κύριων συνάξεων που εισπράττουν δικαιούνται αναδρομικά από την ΕΑΣ τα εξής ποσά:

• Συνταξιούχος με αρχική μικτή κύρια σύνταξη (ή άθροισμα κύριων συντάξεων) 2.815 ευρώ και σημερινή σύνταξη 1.718 ευρώ, προ φόρου δικαιούται επιστροφή κρατήσεων 6.486 ευρώ από την ΕΑΣ για 23 μήνες.
• Συνταξιούχος με αρχική μικτή κύρια σύνταξη (ή άθροισμα κύριων συντάξεων) 2.625 ευρώ και 1.692 ευρώ σήμερα προ φόρου δικαιούται επιστροφή κρατήσεων 6.049 ευρώ από την ΕΑΣ για 23 μήνες.
• Συνταξιούχος με αρχική μικτή κύρια σύνταξη (ή άθροισμα κύριων συντάξεων) 1.730 ευρώ και 1.279 ευρώ σήμερα προ φόρου δικαιούται επιστροφή κρατήσεων 2.392 ευρώ από την ΕΑΣ για 23 μήνες.
• Συνταξιούχος με αρχική μικτή κύρια σύνταξη (ή άθροισμα κύριων συντάξεων) 1.535 ευρώ που σήμερα παίρνει 1.197 ευρώ προ φόρου δικαιούται επιστροφή κρατήσεων 1.058 ευρώ από την ΕΑΣ για 23 μήνες.

ΤΑ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ ΓΙΑ ΠΑΛΙΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΑΣ

Αρχική κύρια σύνταξη (1)	Σύνταξη σήμερα (2)	Μηνιαία κράτηση ΕΑΣ	Αναδρομικά 23 μηνών
2.815	1.718	282	6.486
2.720	1.692	272	6.256
2.625	1.692	263	6.049
2.530	1.588	228	5.244
2.500	1.573	225	5.175
2.435	1.540	219	5.037
2.340	1.491	211	4.853
2.245	1.468	157	3.611
2.150	1.418	151	3.473
2.055	1.368	144	3.312
1.990	1.346	119	2.737
1.925	1.311	116	2.668
1.860	1.277	112	2.576
1.795	1.316	108	2.484
1.730	1.279	104	2.392
1.665	1.273	50	1.150
1.600	1.235	48	1.104
1.535	1.197	46	1.058
1.470	1.160	44	1.012
1.425	1.144	25	575

1. Μικτό ποσό πριν από τις περικοπές των μνημονίων.
2. Σύνταξη πριν από τον φόρο μαζί με προσωπική διαφορά.

ΟΙ ΔΥΟ ΕΡΓΑΤΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ

Στον «Ε.Τ.» ο Δ. Μπούρλος και ο Λ. Αποστολίδης που πήραν μέρος στη δίκη

Δ. Μπούρλος

Δυο έγκριτοι δικηγόροι-εργατολόγοι, ο Δημήτρης Μπούρλος και ο Λουκάς Αποστολίδης, άσκησαν παρέμβαση υπέρ των συνταξιούχων στο ΑΕΔ και μιλούν αποκλειστικά για το τι περιμένουν από το Ανώτατο Δικαστήριο στον «Ε.Τ.» της Κυριακής.

«Ελπίζουμε και πρέπει η απόφαση του ΑΕΔ να είναι σταθμός για την κοινωνική ασφάλιση στη χώρα μας», δηλώνει ο Δ. Μπούρλος και προσθέτει ότι περιμένει η απόφαση να «δημιουργήσει ένα τείχος προστασίας του πυρήνα των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, που όπως δείχνουν τα πράγματα, θα συρρικνωθούν στο μέλλον».

«Το ΑΕΔ καλείται να άρει την αμφισβήτηση που δημιουργήθηκε, κατόπιν των αντίθετων αποφάσεων του ΣτΕ και του Αρείου Πάγου», αναφέρει στη δήλωσή του ο Λ. Αποστολίδης και τονίζει τα εξής:

Λ. Αποστολίδης

«Επί της παρέμβασης που ασκήσαμε προβάλαμε ότι η κατάργηση των δώρων εορτών και αδείας είναι αντισυνταγματική. Το θέμα της έλλειψης εκπόνησης αναλογιστικής μελέτης, ειδικής και τεκμηριωμένης, που να δικαιολογεί τη λήψη των εν λόγω μέτρων, αναδείχτηκε σε όλη του την έκταση από το ΣτΕ, ενώ ως προς το ζήτημα τούτο καμία μνεία δεν έχει διαλάβει ο Αρειος Πάγος.

Ευελπιστούμε το ΑΕΔ να άρει την αμφισβήτηση υπέρ των συνταξιούχων. Είναι επιτακτική ανάγκη να εκδοθεί απόφαση το συντομότερο δυνατό, διότι οι συνταξιούχοι δεν μπορούν να περιμένουν άλλο την ικανοποίηση των αξιώσεών τους, η εκδίκαση των οποίων συνεχώς αναστέλλεται λόγω εκκρεμών σχετικών με τις αξιώσεις τους δικών. Επιτέλους, η Πολιτεία θα πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να εφαρμόσει την απόφαση του ΣτΕ, σε όλη της την έκταση».

Αυξητική η τάση του παγκόσμιου δημόσιου χρέους - Εκρηκτικά ελλείμματα σε ΗΠΑ-Κίνα, αποκλιμάκωση χρέους στην Ελλάδα

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ /Κυριακή 21 Απριλίου 2024, 12:04:19 / Τελευταία Ενημέρωση: 12:06 / Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ανησυχητικές εξελίξεις και προοπτικές για το παγκόσμιο δημόσιο χρέος καταγράφει η τελευταία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (crisis monitor), σημειώνοντας ότι θα έχουν ευρύτερο αντίκτυπο στην πορεία της οικονομίας.

Την εκτίναξη του δημόσιου χρέους το 2020 λόγω των μαζικών μέτρων στήριξης που υιοθετήθηκαν διεθνώς διαδέχθηκε μία σταδιακή μείωση την επόμενη διετία, η οποία ωστόσο ανακόπηκε το 2023 και είναι αβέβαιο αν θα συνεχισθεί το 2024 που γίνονται εκλογές σε δεκάδες χώρες που έχουν συνολικά πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Από την εμπειρία του παρελθόντος, άλλωστε, προκύπτει ότι το έλλειμμα είναι μεγαλύτερο κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες στα προεκλογικά έτη, όπως αναφέρει το Ταμείο.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 4,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ εφέτος και η δημοσιονομική προσαρμογή τα επόμενα χρόνια να είναι περιορισμένη, ώστε το 2029 να ανέρχεται στο 4,3% ή περίπου 0,7 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο σε σχέση με το 2019.

Η συνέπεια αυτής της αργής προσαρμογής θα είναι να συνεχιστεί η αύξηση του δημόσιου χρέους, το οποίο θα πλησιάσει το 100% του ΑΕΠ το 2029 από 93% το 2023, όταν ήταν ήδη υψηλότερο κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το προ της πανδημίας επίπεδο.

Η ανακοπή της δημοσιονομικής προσαρμογής το 2023 αντανακλά την αργή απόσυρση των μέτρων στήριξης για την ενεργειακή κρίση και τα κίνητρα βιομηχανικής πολιτικής - επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές - που ακολουθούν μεγάλες χώρες και κυρίως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι τον χορό της αύξησης του παγκόσμιου χρέους σέρνουν οι δύο αυτές μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, οι οποίες δημιουργούν και μεγάλους κινδύνους για άλλες χώρες.

Στις ΗΠΑ, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε πέρυσι στο 122,1% του ΑΕΠ από 120% το 2022 καθώς το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερδιπλασιάστηκε στο 8,8% από 4,1% το ίδιο διάστημα, αν και η ανάπτυξη της οικονομίας ήταν πάνω από 2%. Με το έλλειμμα να προβλέπεται - αν δεν αλλάξει η δημοσιονομική πολιτική στην Αμερική - ότι θα παραμείνει μεσοπρόθεσμα πάνω από το 6%, το αμερικανικό χρέος αναμένεται να φτάσει στο 133,9% του ΑΕΠ.

Κάνοντας μία σύγκριση, μπορούμε να πούμε ότι ενώ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας προβλέπεται, σύμφωνα με το ΔΝΤ, να μειωθεί κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2029 στο 138,8% του ΑΕΠ, το αμερικανικό χρέος αναμένεται να αυξηθεί το ίδιο έτος κοντά στο επίπεδο αυτό και, χωρίς δραστικά μέτρα, σχεδόν θα διπλασιαστεί το 2053.

Η εκρηκτική αυτή προοπτική είναι εξ άλλου που έχει οδηγήσει αναλυτές να αμφιβάλλουν για το κατά πόσο οι ΗΠΑ θα μπορούν να αυξάνουν διαρκώς το χρέος τους ή αν αυτό σε κάποιο χρόνο θα καταστεί μη βιώσιμο και οι επενδυτές - σε μεγάλο βαθμό είναι ξένοι - που χρηματοδοτούν τα ελλείμματα της χώρας θα αρνηθούν να συνεχίσουν να το κάνουν, οδηγώντας σε μία κρίση την οικονομία της.

Για το χρέος της Κίνας, αν και είναι χαμηλότερο από αυτό των ΗΠΑ, η δυναμική του είναι επίσης εκρηκτική, καθώς πέρυσι αυξήθηκε στο 83,6% του ΑΕΠ από 77,1% το 2022 και το 2029 αναμένεται να φθάσει στο 110,1%.

Γιατί, όμως, η ανοδική δυναμική του χρέους της Αμερικής και της Κίνας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά άλλες χώρες; Το ΔΝΤ αναφέρει δύο τρόπους, μέσα από τους οποίους θα υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, τα υψηλά ελλείμματα και χρέος αυξάνουν τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων τους, οι οποίες τον περασμένο Οκτώβριο σκαρφάλωσαν στο 5% για τους 10ετείς τίτλους για να υποχωρήσουν στη συνέχεια, αλλά κινούνται και σήμερα πάνω από το 4,5%. Δεδομένου του τεράστιου μεγέθους της αγοράς των αμερικανικών ομολόγων, πιέσεις θα ασκηθούν και στα ομόλογα τρίτων χωρών. Στην Ευρωζώνη, για παράδειγμα, οι αποδόσεις των ομολόγων είναι μεν χαμηλότερες από αυτές στις ΗΠΑ, αλλά ακολουθούν τη διακύμανση των αμερικανικών.

Στην Κίνα, μία μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της θα επηρέαζε το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια ανάπτυξη, ιδιαίτερα για τις χώρες με ισχυρές εμπορικές και επενδυτικές διασυνδέσεις με αυτή.

'Ακης Χαραλαμπίδης

«Εργα και ημέραι» της χούντας που έκαναν… μετάσταση στην εποχή μας

 

 Καταστάσεις, επιλογές και νόμοι που «γεφυρώνουν» τον χακί «πρωτονεοφιλελευθερισμό» του 1967-1974 με τα τελευταία χρονιά ή και τους τελευταίους μήνες

 ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ «ΕΦ.ΣΥΝ.» 21.04.24 12:00

Διονύσης Ελευθεράτος*

• Α+
• Α-

• Facebook
• Twitter
• E-mail
• Copy link
• Print

Εξι «déjà vu» για την ακρίβεια, τον «πληθωρισμό της απληστίας», τον κατώτατο μισθό και την κατάργηση του οκταώρου, τα εργατικά δυστυχήματα και την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ.

Εναν ενδιαφέροντα χαρακτηρισμό έδωσε κάποτε στην οικονομική «ρότα» της χούντας ο καθηγητής Ηλίας Νικολόπουλος: «Πρωτονεοφιλελεύθερη πολιτική, προηγούμενη, έτσι, της δικτατορίας του Πινοσέτ στη Χιλή, η οποία εφήρμοσε πρώτη, σε συστηματική βάση, αμιγώς νεοφιλελεύθερη πολιτική».

Θεωρητικά, μια «πρωτονεοφιλελεύθερη» γραμμή για την οικονομία και την κοινωνία, εφαρμοσμένη πριν από 50 έως 57 χρόνια, δεν θα είχε και πολλές ομοιότητες με όσα ζήσαμε και ζούμε κατά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Κι όμως… Ναι μεν έχουν συντελεστεί από τότε κατακλυσμιαίες αλλαγές (τεχνολογικές, παραγωγικές, επιστημονικές κ.λπ.) αλλά, καθώς τα νεοφιλελεύθερα δόγματα -ανεξαρτήτως εποχών και προφάσεων- διακρίνονται για τη… μουχλιασμένη ανελαστικότητά τους, μπορούμε χωρίς κόπο να δούμε άφθονες τέτοιες ομοιότητες.

Διονύσης Ελευθεράτος. «Λαμόγια στο χακί: Οικονομικά "θαύματα" και θύματα της χούντας». Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Προτάσσουμε λοιπόν έξι «déjà vu», που αφορούν την ακρίβεια, τον «πληθωρισμό της απληστίας», νόμους για τον κατώτατο μισθό και την κατάργηση του εργασιακού οκταώρου, τις αιτίες των κατακόρυφων αυξήσεων στα εργατικά δυστυχήματα, την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ. Ανάμεσα στα όσα θα μπορούσαν επίσης να αναφερθούν, συμπεριλαμβάνονται: Οι δείκτες εισοδηματικής ανισότητας. Η μεγάλη αύξηση του μεριδίου των έμμεσων φόρων στις κρατικές εισπράξεις. Συγκεκριμένοι τύποι οικονομικών σκανδάλων. Αρκετές εξωφρενικές, εξόφθαλμα ασύμφορες (για το Δημόσιο) συμβάσεις. Και πολλά πολλά ακόμη…

Ας δούμε λοιπόν τα 6 «déjà vu» που «προκρίθηκαν».

1. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός

«Η ακρίβεια είναι εισαγόμενη, δεν ευθύνεται η κυβέρνηση». Αυτό διατείνονται ανελλιπώς τα τελευταία χρόνια κυβερνητικά στελέχη, αδυνατώντας όμως ν’ απαντήσουν πειστικά σ’ ένα ερώτημα: Εάν η ακρίβεια οφείλεται μόνο σε διεθνείς παραμέτρους, γιατί κινείται στην Ελλάδα σε επίπεδα υψηλότερα εκείνων που καταγράφονται «έξω»; Το ερώτημα το καθιστά εύλογο η αναμφισβήτητη συνολική εικόνα -απόρροια συγκρίσεων- των τελευταίων ετών (και μηνών). Ανάλογη, όμως, ήταν η εικόνα και το 1973-74.

Με τα «πρωτοβρόχια» της διεθνούς πετρελαϊκής κρίσης του 1973, δηλαδή προτού καταφτάσει εδώ η «κυρίως μπόρα», το κατ’ ευφημισμόν «οικονομικό θαύμα» της δικτατορίας άρχισε να λιώνει σαν κερί. Μία από τις βασικές εκφάνσεις της αποσύνθεσής του, η θηριώδης αύξηση του πληθωρισμού, έγινε αισθητή ακόμη νωρίτερα.

Συγκεκριμένα: Η διεθνής πετρελαϊκή κρίση ξέσπασε τον Οκτώβριο του ’73, ως απόρροια του πολέμου του Γιόμ Κιπούρ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που κάλυπταν την περίοδο από τον Οκτώβριο του ’72 έως τον Οκτώβριο του ’73, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είχε αυξηθεί κατά 23,2%.

Ηταν μακράν ο υψηλότερος ανάμεσα σε όλες της χώρες του Οργανισμού, 2,7 φορές μεγαλύτερος από τον μέσο όρο (8,5%). Και το κυριότερο: Οπως σημείωνε και ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» (3/1/1974) παρουσιάζοντας τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η γενική αύξηση του 23,2% «προήλθε κυρίως εκ της ανόδου των τιμών διατροφής κατά 31%». Οι ομοιότητες με τα σημερινά είναι μάλλον προφανείς. Για την Ιστορία: Την άνοιξη του 1974 ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 30% και, για το ίδιο έτος συνολικά, «κάθισε» στο 26,9%.

Ταυτόχρονα, το 1974 χαρακτηρίστηκε από ύφεση, κάτι πρωτοφανές για τα μεταπολεμικά χρονικά. Και μάλιστα ύφεση μεγάλη (-6,4%). Η χούντα «παρέδωσε» μια οικονομία που βολόδερνε στον στασιμοπληθωρισμό και στην επιδείνωση των περισσότερων εκ των βασικών οικονομικών δεικτών.

Σοβαροί μελετητές της «εθνοσωτήριας» οικονομίας (Σόλων Γρηγοριάδης, Δημήτρης Χαραλάμπης, Βασίλης Καφίρης κ.ά.) έχουν εξηγήσει αναλυτικά γιατί δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική ο ισχυρισμός που αποδίδει αυτή την εξέλιξη αποκλειστικά σε εξωγενείς λόγους. Ειδικά ως προς το ειδικό βάρος του παράγοντα «ακρίβεια καυσίμων», ορισμένες παρατηρήσεις ακυρώνουν την εύκολη δικαιολογία. Λ.χ. από τον Ιανουάριο του 1971 ώς τον Ιανουάριο του 1972 ανατιμήθηκαν κατά μέσο όρο 13-14% όλα τα βασικά είδη διατροφής (πλην του ψωμιού), καθώς και ρούχα-υποδήματα. Στην ίδια περίοδο οι τιμές του πετρελαίου είχαν πέσει, ελαφρά.

2. Ο πληθωρισμός κερδών

Από την απαρχή της εποχής των μνημονίων (2010-11), συχνά συζητείται η ικανότητα μεγάλων επιχειρήσεων να σημειώνουν ζηλευτές κερδοφορίες, εν μέσω δυσχερέστατων συνθηκών για την κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια αποτελεί αντικείμενο συζήτησης η σχέση αυτής της «καπατσοσύνης» με τις μεγάλες αυξήσεις τιμών. Εστω και με καθυστέρηση «συστημικοί» παράγοντες, όπως ο κεντρικός τραπεζίτης Γ. Στουρνάρας, παραδέχονται ότι υφίσταται «πληθωρισμός κερδών» (συνήθως τον αποκαλούν «πληθωρισμό της απληστίας»). Φυσικά τέτοιο φαινόμενο δεν θα μπορούσε να ανθήσει, αν δεν υπήρχαν οι αντίστοιχες πολιτικές βουλήσεις και ανοχές. Αυτό ισχύει σήμερα, όπως ίσχυε και το 1973-74.

Το 1973 «έτρεξε» με 15,5% ο πληθωρισμός, που κατά μέσο ετήσιο όρο αυξανόταν κατά 2,8% στο διάστημα 1965-1972 (και 4,3% το ’72). Κατά το 1973 η βιομηχανία αύξησε τα καθαρά κέρδη της κατά το θηριώδες ποσοστό 84,1% (βάσει των ισολογισμών των εταιρειών και των σχετικών ανακοινώσεων της ICAP). Τα αύξησε όμως και στη διάρκεια της πλημμυρίδας στασιμοπληθωρισμού του 1974.

«Θλιβερές σκέψεις» προκαλούν τέτοιες αυξήσεις καθαρών κερδών, έγραψε στην πρώιμη Μεταπολίτευση (21/8/1975) ο διευθυντής του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», Γιάννης Μαρίνος. Κι εξηγούσε:

«Η απάντηση (Σ.τ.Σ στο ερώτημα «γιατί όχι τόσο υψηλά κέρδη;») δόθηκε από το ρεκόρ πληθωρισμού που προκλήθηκε από την αυθαίρετη αυτή κερδοσκοπία, που τελικά συρρίκνωσε τη ζήτηση, έφερε την ύφεση και σήμερα οι βιομήχανοι ανησυχούν και παραπονούνται».

3. Οι κατώτατοι μισθοί

Πριν από 10-14 χρόνια, όταν άρχισαν να στραπατσάρουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων οι νόμοι που θεσπίζονταν προς εφαρμογή των μνημονίων, ένα μέρος της κοινωνικής αγανάκτησης στρεφόταν προς τα ακροδεξιά και νοσταλγούσε μια χούντα… φανταστική. Γιατί φανταστική; Διότι τα σχόλια του τύπου «τώρα χρειαζόταν ένας Παπαδόπουλος ή Ιωαννίδης για να τους σταματήσει» προφανώς βασίζονταν στην άγνοια, στο «θόλωμα» του μυαλού ή και στα δύο.

Οι «συγγένειες» ανάμεσα σε μέτρα και νομοθετήματα ήταν στενές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έπλαθαν καταπληκτικές ομοιότητες. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο νόμος 4172/2013, για τα εργασιακά, εκείνος που απέσπασε από τους «κοινωνικούς εταίρους» τη δικαιοδοσία καθορισμού του κατώτατου μισθού και την εκχώρησε ρητά στην κυβέρνηση (άρθρο 103). Εάν η σχετική διάταξη του ν. 4172/2013 ήταν γραμμένη στην καθαρεύουσα, θα έμοιαζε με copy-paste του χουντικού Ν.Δ. 186 του 1969.

Στη Μεταπολίτευση, το 1975, το ύψος των βασικών μισθών επανήλθε στη σφαίρα της δικαιοδοσίας των «κοινωνικών εταίρων» και των μεταξύ τους διαπραγματεύσεων. Αυτό ίσχυσε επί 38 χρόνια, ανεξαρτήτως του ποιοι, πόσο αποτελεσματικά και πόσο αυθεντικά εκπροσωπούσαν την πλευρά των μισθωτών κάθε φορά, σε κάθε εποχή. Κατόπιν κατέφτασαν τα μνημόνια και ξαναήρθε το… 1969.

Στους «εθνοσωτήρες», λοιπόν, δεν αρκούσαν οι νομοθετικές ρυθμίσεις, με τις οποίες είχαν αφοπλίσει εκ των προτέρων την πλευρά της εργασίας. Ούτε ο ασφυκτικός έλεγχος που ασκούσαν επί των συνδικάτων. Χρειάζονταν και τον 186/1969 που «διέσωζε κάτι από το κύρος των «esmen», τους οποίους είχε διορίσει το καθεστώς στις διοικήσεις των σωματείων: Εφόσον η κυβέρνηση αποφάσιζε, αυτοί θα ήταν «άμοιροι ευθυνών» για ό,τι θα συνέβαινε με τους βασικούς μισθούς.

Και τι συνέβη τελικά; Ας αφήσουμε να το πει ένας «καλός φίλος» του χουντικού καθεστώτος, ο Σύνδεσμος των Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε ο ΣΕΒ το ’73, λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό κάθε περιόδου, η πραγματική, αγοραστική αξία των κατώτατων ημερομισθίων αυξήθηκε κατά 5,1% το 1951-59, κατά 5,9% στη δεκαετία 1960-1969, αλλά ανήλθε μόνο κατά 1,3% στην τριετία 1970-72.

«Η σημαντική πτώσις μεταξύ 1969-72 δεικνύει ουσιώδη μεταβολήν πολιτικής», υπογράμμισε ο ΣΕΒ, προτού αναλύσει πόσο σημαντική ήταν αυτή η μεταβολή για ευρύ φάσμα μισθωτών. Στη μελέτη του παρατέθηκαν άφθονα παραδείγματα που στήριξαν την τελική διαπίστωση: «Αι υπό του νόμου καθοριζόμεναι κατώταται αμοιβαί εξακολουθούν συνεπώς να επηρεάζουν αμέσως τα επίπεδα αμοιβών μεγάλου αριθμού μισθωτών».

Ξεχείλιζε από ειλικρίνεια και... ελευθεροστομία ο ΣΕΒ τότε, δηλαδή όταν εξέλιπε ο «κίνδυνος» να αξιοποιήσουν τα πορίσματα των ερευνών του δυνάμεις φιλεργατικές ή εχθρικές προς τη δικτατορία, με την οποία οι δικές του σχέσεις ήταν αρμονικότατες.

Η οδυνηρή επιβράδυνση της ανόδου της αγοραστικής αξίας των κατώτατων μισθών στην τριετία 1970-72 επενέργησε και στην εξέλιξη του μεταναστευτικού. Η Ελλάδα έγινε η μοναδική χώρα του ευρωπαϊκού Νότου που βίωσε και δεύτερο μεγάλο κύμα εξωτερικής μετανάστευσης. Σε όλες τις άλλες ίσχυσε ο κανόνας του «ενός κύματος», χάρη στα εμβάσματα του οποίου διευκολυνόταν κατόπιν πολύς κόσμος να παραμείνει στη χώρα του. Εδώ, απεναντίας, έπειτα από τη μεγάλη φυγή του 1963-65 ακολούθησε και το «κύμα» του 1968-1971. Το δεύτεροι, μάλιστα, ήταν μεγαλύτερο σε όρους «καθαρής μετανάστευσης» (δηλαδή της διαφοράς ανάμεσα σε όσους έφευγαν και σε εκείνους που παλιννοστούσαν).

Βάσει των στοιχείων της ΕΣΥΕ, μόνο στην τριετία 1969-1971 η «καθαρή μετανάστευση» έφτασε αθροιστικά στα 180.442 άτομα. Συνολικά, έφτασε τα 233.545 άτομα στην περίοδο 1968-1973 (από το 1974 άρχισε να υπερισχύει η παλιννόστηση, κυρίως λόγω περιοριστικών μέτρων που έλαβε η Δ. Γερμανία στις εισροές ξένων εργατών). Τι αντιπροσώπευε ένα τέτοιο μέγεθος, τότε; Το 6,9% του εγχώριου εργατικού δυναμικού του 1968 και το 7,2% του αντίστοιχου για το 1972.

Ολα τούτα φυσικά είναι «ψιλά γράμματα» για τη φιλοχουντική προπαγάνδα που παρουσιάζει περίπου ως μέγα κατόρθωμα τους χαμηλούς δείκτες ανεργίας, τότε. Λες και δεν έπεσαν χαμηλότερα αργότερα (1976-1979) και μάλιστα υπό συνθήκες αύξησης του εργατικού δυναμικού…

4. Η έμμεση κατάργηση του 8ώρου

Είναι νωπές οι αντιπαραθέσεις για το «ξεχείλωμα» του εργάσιμου χρόνου, ειδικά μετά τον «νόμο Χατζηδάκη» (ν. 4808/2021). Στην εποχή μας οι εργασιακές σχέσεις-λάστιχο συνήθως προωθούνται με γενικόλογες επικλήσεις των «νέων συνθηκών». Δεν χρειαζόταν τέτοιες φτηνές και κούφιες δικαιολογίες η χούντα πριν από 54 χρόνια, όταν, με το Ν.Δ. 515 του 1970 στην ουσία καταργούσε το -θεσμοθετημένο διεθνώς- οκτάωρο εργασίας σε μια σειρά επιχειρήσεων.

Το Ν.Δ. 515/70 όριζε τις τρεις ώρες ως μέγιστο χρόνο απασχόλησης, πέραν του εργασιακού οκταώρου. Θέσπιζε όμως και εξαιρέσεις, για κάποιες κατηγορίες «επειγούσης εργασίας»: Επέτρεπε στους εργοδότες να απασχολούν όσες ώρες ήθελαν (!) το προσωπικό τους την πρώτη ημέρα της υπερωριακής εργασίας και μέχρι τέσσερις ώρες για κάθε μία από τις επόμενες τέσσερις ημέρες. Την τελευταία ημέρα του 1973, επί κυριαρχίας του «αόρατου δικτάτορα» Ιωαννίδη, δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ και το Ν.Δ. 264/73, που επέκτεινε διατάξεις του Ν.Δ. 515 σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

5. Ρεκόρ εργατικών δυστυχημάτων

Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν αισθητά στην Ελλάδα τα εργατικά ατυχήματα και ειδικά τα θανατηφόρα (κάτι «ξέρει» και γι’ αυτό ο ν. 4808/2021). Βασικοί λόγοι για αυτό είναι η εντατικοποίηση και διεύρυνση του εργάσιμου χρόνου που αναπόφευκτα επιφέρει, σε πολλές βαριές δουλειές, κόπωση, εξάντληση και χαλάρωση αντανακλαστικών. Πέρσι η Eurostat ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε ποσοστό εργαζομένων που απασχολούνται από 49 και περισσότερες ώρες την εβδομάδα. Το ποσοστό αυτό είναι 13%, σχεδόν το διπλάσιο του μέσου όρου (7%) στην Ε.Ε.

Αντίστοιχο φαινόμενο είχε παρατηρηθεί και επί χούντας και μάλιστα νωρίς νωρίς. Από το 1968. Βάσει των στατιστικών του ΙΚΑ, στην προδικτατορική επταετία 1961-67 έχασαν τη ζωή τους σε εργοστάσια και εργοτάξια 208 άνθρωποι. Στην επταετία 1968-1974 έφτασαν τους 818, δηλαδή σχεδόν τετραπλασιάστηκαν.

Η δραματική αυτή επιδείνωση υπήρξε ασύμβατη προς τους ρυθμούς αύξησης του εργατικού δυναμικού στη βιομηχανία και τις κατασκευές, αλλά και εξαιρετικά απότομη. Από τους 24 νεκρούς του ’66 και τους 27 του ’67, αυτή η μακάβρια στατιστική έκανε άλμα στους 71 θανάτους το ’68, στους 100 το ’69, στους 141 το ’70. Και ώς το 1974 κινήθηκε με μέσο ετήσιο όρο τις 127 απώλειες, προτού πέσει στις 91 (το 1975).

Ανάλογη επιδείνωση σημειώθηκε επί χούντας και στα υπόλοιπα (μη θανατηφόρα) σοβαρά ατυχήματα, όπως στους ακρωτηριασμούς. Διευκρινίζεται ότι οι στατιστικές του ΙΚΑ δεν περιλάμβαναν τους θανάτους στη ναυτιλία - ένα κεφάλαιο πονεμένο και πολύ «θολό».

Δεν είναι καθόλου δύσκολο να ανιχνευθούν οι λόγοι για τους οποίους στην επταετία οι εργασιακοί χώροι «παρήγαν» απώλειες που θύμιζαν μικρογραφίες μαχών στο Βιετνάμ. Εντατικοποίηση με κάθε κόστος, ελλιπή ή ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας, εργατικό δυναμικό στερούμενο εμπειριών (π.χ. πρώην αγρότες) που ριχνόταν αμέσως «στα βαθιά», διότι ήταν προτιμότερο να χαθούν ζωές παρά χρόνος. Το απαιτούσε ο στόχος της «ταχυρύθμου αναπτύξεως», ομού με εκείνον της επίσης ταχείας αύξησης των επιχειρηματικών κερδών.

6. Πρόβες για ιδιωτικά ΑΕΙ

Στις πρόσφατες αντιπαραθέσεις για την κυβερνητική επιλογή να παρακαμφθεί το άρθρο 16 του Συντάγματος, ώστε να λειτουργήσουν στην Ελλάδα ιδιωτικά «πανεπιστήμια», ακούστηκε μεταξύ άλλων και το εξής… χαριτωμένο: ότι η αντίθεση στην ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης συνιστά κάποιο κατάλοιπο της χουντικής περιόδου!

Πρόκειται για χονδροειδή αντιστροφή της πραγματικότητας. Στη συζήτηση που έγινε το 1968 στο χουντικό υπουργικό συμβούλιο για το νέο Σύνταγμα του καθεστώτος, ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ανακοίνωσε το άνοιγμα μιας «Κερκόπορτας», πολύ σημαντικής: «Να αφήσωμεν μόνον την ανωτέραν εκπαίδευσιν ανοικτήν εις την ιδιωτικήν πρωτοβουλίαν και να αφήσωμεν την ανωτάτην, ως έχει, υπ’ ευθύνη του κράτους». Αλλά εκτός από αυτό, άρχισε και η «λείανση του εδάφους» για τα ΑΕΙ. Αρχισε στο Πανεπιστήμιο Πάτρας, στο οποίο ουσιαστικά «κουμάντο» έκανε η Διεθνής Τράπεζα.

Το 1973, οι «εθνοσωτήρες» εκτιμούσαν ότι ήταν πια καιρός να προχωρήσουν σε «κανονική», απροσχημάτιστη ιδιωτικοποίηση. Ανέθεσαν σε «ειδική επιτροπή» του υπουργείου Παιδείας να εκπονήσει σχέδιο. Το διάβασαν οι ιθύνοντες του κεντροδεξιού περιοδικού «Πολιτικά Θέματα» και έφριξαν. Να πώς σχολίασε το περιοδικό την εισήγηση της επιτροπής στις 5/10/1973, τρεις ημέρες προτού ανατεθεί η πρωθυπουργία στον Σπ. Μαρκεζίνη:

«Η εισήγηση προτείνει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων! Προτείνει την κατάργηση της δωρεάν Παιδείας (!) και να παρέχουν τα πανεπιστήμια "επ’ αμοιβή"… εις τας παραγωγικάς επιχειρήσεις.

»Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ, προτείνουν η επιστημονική έρευνα να κατευθύνεται από τη βιομηχανία! Ακόμη, για τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ προτείνεται να ψηφιστεί -από τα πανεπιστήμια ή το ελληνικό κράτος- η βοήθεια παντοίων οργανισμών και ιδρυμάτων της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ελληνικών και διεθνών, ως π.χ. η Carnegie Corporation of New York, Rockfeller Foundation, Ford Foundation κ.ά.».

Αυτά ήταν τα μελλοντικά σχέδια των «εθνοσωτήρων». Κι όμως, εν έτει 2024, τα κυβερνητικά επικοινωνιακά ερείσματα διατείνονται ότι η προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης (πανίσχυρο αίτημα-σήμα κατατεθέν της πρώιμης Μεταπολίτευσης) είναι… χουντικό κατάλοιπο.

Μήπως αναρωτιέστε πόσο θράσος χρειάζεται για να τα λέει κανείς αυτά; Ελάτε τώρα… Περίπου όσο χρειαζόταν τον Οκτώβριο του 2011 και ο Αδωνις Γεωργιάδης, όταν σε κάποια τηλεοπτική του εμφάνιση δήλωνε: «Η οικονομία το 1974 ήταν κούκλα…».

Μακαρέζος: Ολα εις και διά τους ιδιώτας!

Ο «αρχιτέκτονας» της οικονομικής πολιτικής της δικτατορίας (ώς τον Οκτώβριο του 1973), Νικ. Μακαρέζος:

«Το κράτος θα παράσχει πλήρη ενθάρρυνσιν εις την ιδιωτικήν επιχείρησιν, διά της δημιουργίας ευνοϊκού περιβάλλοντος και θετικής υποστηρίξεως αυτής. Το κράτος ουδόλως προτίθεται να αναλάβει επενδύσεις εις τους τομείς τους οποίους η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι ή δύναται να καταστεί επαρκής και αποτελεσματική. Αντιθέτως, προβλέπεται η βαθμιαία περιέλευσις εις τους ιδιώτας ορισμένων επιχειρήσεων, η υπό του κράτους ανάληψις των οποίων κατά το παρελθόν κατέστη αναγκαία, λόγω της μεγίστης σημασίας των διά την οικονομικήν ανάπτυξιν και της ελλείψεως επαρκούς ιδιωτικού ενδιαφέροντος…»

(από το «Πενταετές Σχέδιον Αναπτύξεως 1968-1972»)

*Δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου «Λαμόγια στο χακί: Οικονομικά "θαύματα" και θύματα της χούντας»

Ο Πούτιν είναι απρόβλεπτος, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, προειδοποιεί η χήρα του Ναβάλνι

 

ΚΟΣΜΟΣ /Κυριακή 21 Απριλίου 2024, 08:52:14 / / Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η χήρα του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι προειδοποίησε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι απρόβλεπτος, λέγοντας ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει κάποια στιγμή πυρηνικά όπλα.

«Δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε από αυτόν», δήλωσε η Γιούλια Ναβάλναγια στο γερμανικό πρακτορείο (dpa). «Πιθανόν θα το έκανε».

Η Ναβάλναγια συνέκρινε την ερώτηση αυτή με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λέγοντας ότι η ίδια δεν περίμενε πως ο Πούτιν θα προχωρούσε τότε σε επίθεση, δεδομένων των ισχυρών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών. «Ωστόσο αποφάσισε να το κάνει. Τρομοκρατεί τους ανθρώπους, τους κρατά μέσα στον φόβο. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα κάνει στη συνέχεια ο Πούτιν». Ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Η Ναβάλναγια δήλωσε ακόμα ότι δεν είναι σίγουρη πως ο Πούτιν έχει πραγματικά μια «ισχυρή στρατηγική».

Η ίδια σχολίασε επίσης τις πρόσφατες συλλήψεις αρκετών ύποπτων Ρώσων κατασκόπων στην Ευρώπη, λέγοντας ότι αποτελούν μία ακόμα ένδειξη ότι ο Πούτιν εδώ και καιρό διεξάγει πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης, χρησιμοποιώντας όλα τα απαραίτητα μέσα.

«Ο Πούτιν δεν ξεκίνησε μόλις τώρα, το κάνει αυτό από την αρχή. Ξεκινά πολέμους, σκοτώνει τους αντιπάλους του», δήλωσε η Ναβάλναγια, προσθέτοντας ότι η ύπαρξή τους δεν της προκαλεί έκπληξη. «Ανέκαθεν πίστευα ότι υπάρχουν πολλοί Ρώσοι κατάσκοποι στην Ευρώπη· Ρώσοι κατάσκοποι, είναι προφανές».

ΤΦ