Μία ακόμη νίκη πέτυχε ο Ντόναλντ Τραμπ με την καταρχήν συμφωνία με την Ουκρανία για τις σπάνιες γαίες, την ώρα που ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ελπίζει ότι η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε καλυτέρευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, δεδομένης της πρόσφατης επαναπροσέγγισης της Ουάσινγκτον με τη Μόσχα στο Ριάντ, αλλά και της επικείμενης συνάντησης του Πούτιν με τον πλανητάρχη. 

Η συμφωνία επετεύχθη, ύστερα από την απόφαση των ΗΠΑ να υπαναχωρήσουν από τις απαιτήσεις για δικαίωμα 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήτοι 475 δισ. ευρώ σε πιθανά έσοδα από την εκμετάλλευση των πόρων.

Η απαίτηση αυτή του Αμερικανού προέδρου είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση τόσο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος την απέρριψε, αλλά και άλλων Ευρωπαίων ηγετώνΟι λεπτομέρειες για οποιαδήποτε συμφωνία πιθανότατα θα συζητηθούν σε συναντήσεις μεταξύ Αμερικανών και Ουκρανών αξιωματούχων, ενώ Τραμπ και Ζελένσκι αναμένεται να συζητήσουν το θέμα κατά το τετ α τετ που θα έχουν.

Πληροφορίες, ωστόσο θέλουν το Κίεβο να θέλει να κλείσει τη συμφωνία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα με το ουκρανικό κοινοβούλιο να συνέρχεται την Τετάρτη (26/2) προκειμένου να συστήσει στον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να υπογράψει το κείμενο.

Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους πράσινο φως έχει ήδη δοθεί από τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Οικονομίας και Εξωτερικών οι οποίοι διατύπωσαν ήδη την πρόταση να ταξιδέψει ο Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο το επόμενο διάστημα για μια τελετή υπογραφής με τον Τραμπ, οποίος θέλει να μειώσει την εξάρτηση από την Κίνα σε αυτόν το τομέα. Πληροφορίες θέλουν μάλιστα τον πρόεδρο της Ουκρανίας να μεταβαίνει στην Ουάσινγκτον την Παρασκευή (28/2).

«Αυτή θα είναι μια ευκαιρία για τον πρόεδρο να συζητήσει ποια είναι η ευρύτερη εικόνα. Και στη συνέχεια, μετά από αυτό, θα μπορέσουμε να σκεφτούμε τα επόμενα βήματα», δήλωσε ένας αξιωματούχος.

Η τελική εκδοχή της συμφωνίας, με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου που είδαν οι Financial Times, προβλέπει τη δημιουργία ενός ταμείου, στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των σχετικών υποδομών. Το ταμείο θα επενδύει χρήματα σε έργα εντός της Ουκρανίας.

Ασαφές παραμένει τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας θα απαιτούσαν οι εταιρείες για να διακινδυνεύσουν να εργαστούν στην Ουκρανία, ακόμη και σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός. Και κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τι είδους συμφωνίες χρηματοδότησης θα βασίζονταν στις συμβάσεις μεταξύ της Ουκρανίας και των αμερικανικών εταιρειών. Επίσης τέτοια έργα θα χρειαστούν χρόνια για να αναπτυχθούν και απαιτούν σημαντικές επενδύσεις.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός δρόμου που θα είναι μακρύς, αλλά το πρώτο βήμα έγινε και δημιουργεί νέα δεδομένα στην προσπάθεια να λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία μετά από τρία χρόνια.

Επίσης γεγονός είναι ότι ο Τραμπ κατάφερε να έχει διαύλους επικοινωνίας τόσο με τη Μόσχα, όσο και με το Κίεβο με τις συναντήσεις του με Πούτιν και Ζελένσκι να αναμένονται με με μεγάλο ενδιαφέρον, την ώρα που οι Ευρωπαίοι για μία ακόμη φορά αποδεικνύονται απλοί παρατηρητές των εξελίξεων.

Γιατί οι ΗΠΑ θέλουν τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας

Στην Ουκρανία υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σε κρίσιμα ορυκτά της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του λιθίου και του τιτανίου, μεγάλο μέρος των οποίων είναι ανεκμετάλλευτο.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γεωλογίας, η Ουκρανία διαθέτει στοιχεία σπάνιων γαιών όπως το λανθάνιο και το δημήτριο, που χρησιμοποιούνται σε τηλεοράσεις και φωτισμό.

Επίσης το νεοδύμιο που χρησιμοποιείται σε ανεμογεννήτριες και μπαταρίες EV, αλλά και το έρβιο και το ύττριο, των οποίων οι εφαρμογές κυμαίνονται από πυρηνική ενέργεια έως τα λέιζερ. Έρευνα που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., σύμφωνα με τον Independent δείχνει επίσης ότι η Ουκρανία διαθέτει αποθέματα σκανδίου.

Ο Ζελένσκι προσπαθεί εδώ και χρόνια να αναπτύξει αυτούς τους πόρους, που εκτιμάται ότι έχουν αξία άνω των 12 τρισεκατομμυρίων λιρών ήτοι 14,50 τρισ. ευρώ περίπου, με βάση τα στοιχεία από το Forbes Ukraine.

Το 2021, πρόσφερε σε εξωτερικούς επενδυτές φορολογικές ελαφρύνσεις και επενδυτικά δικαιώματα για να βοηθήσει στην εξόρυξη αυτών των ορυκτών. Αυτές οι προσπάθειες ανεστάλησαν όταν ξεκίνησε ο πόλεμος.

Τα ορυκτά είναι ζωτικής σημασίας για τα ηλεκτρικά οχήματα και άλλες προσπάθειες καθαρής ενέργειας, καθώς και για την αμυντική παραγωγή.

Το Foreign Policy διαπίστωσε ότι η Ουκρανία κατείχε «εμπορικά σημαντικά κοιτάσματα 117 από τα 120 πιο χρησιμοποιούμενα βιομηχανικά ορυκτά σε περισσότερα από 8.700 κοιτάσματα που εξετάστηκαν».

Σε αυτό περιλαμβάνονται μισό εκατομμύριο τόνοι λιθίου, κανένας από τους οποίους δεν έχει αξιοποιηθεί. Αυτό καθιστά την Ουκρανία τον μεγαλύτερο πόρο λιθίου στην Ευρώπη.

Τα αποθέματα γραφίτη της Ουκρανίας, βασικό συστατικό στις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων και στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, αντιπροσωπεύουν το 20% των παγκόσμιων πόρων. Τα κοιτάσματα βρίσκονται στο κέντρο και στα δυτικά της χώρας.

Ο πόλεμος ανέτρεψε τα σχέδια της ουκρανικής κυβέρνησης για εκμετάλλευση αυτών των πόρων ενώ συνέπεια αυτού πάνω από έξι τρισεκατομμύρια λίρες, ήτοι 7,2 τρισ. ευρώ των ορυκτών πόρων της Ουκρανίας, που είναι περίπου το 53 τοις εκατό του συνόλου της χώρας, περιέχονται στις τέσσερις περιοχές που προσάρτησε ο Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2022. Πρόκειται τις Λουχάνσκ, Ντόνετσκ, Ζαπορίζια και το Χερσώνα, αν και η Χερσώνα έχει μικρή αξία από την άποψη των ορυκτών.

Η χερσόνησος της Κριμαίας, που προσαρτήθηκε και καταλήφθηκε από τις δυνάμεις του Πούτιν το 2014, διαθέτει τέλος ορυκτά αξίας περίπου 165 δισεκατομμυρίων λιρών περίπου 200 δισ. ευρώ.