Προχθές, ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος, ο Springer, κυκλοφόρησε ένα ασυνήθιστο βιβλίο. Θέμα, οι μαζικές αντιδράσεις και διαμαρτυρίες που ξεσπάνε παγκοσμίως στο άνοιγμα του 21ου αιώνα (World Protests: A Study of Key Protest Issues in the 21st Century). Γράφτηκε με στόχο να ακούσουν, να καταλάβουν και να δράσουν αναλόγως οι ανά τον κόσμο πολιτικές ηγεσίες. Στο βιβλίο αναλύονται 2.809 εκδηλώσεις μαζικής διαμαρτυρίας τη 15ετία 2006-2020 σε 101 χώρες, όπου ζει το 93% του ανθρώπινου πληθυσμού.
Γενικό συμπέρασμα: οι μαζικές διαμαρτυρίες έχουν πυκνώσει, με κυρίαρχα αιτήματα πραγματική δημοκρατία, εργασία, κοινωνικό κράτος, κοινωνική προστασία, πολιτικά δικαιώματα, δικαιοσύνη, όχι στη διαφθορά. Πού ξεσπούν οι διαμαρτυρίες; Οι περισσότερες σε χώρες μέσου εισοδήματος (οι 1.327), υψηλού εισοδήματος (οι 1.122) και μόνο λίγες (121) στις φτωχότερες χώρες. Επίσης, 239 από αυτές εκδηλώθηκαν, όχι στα όρια μιας χώρας αλλά σε πεδίο ευρύτερης περιφέρειας.
Ποιοι συμμετέχουν σε αυτές; Πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια, που το προφίλ τους διαφέρει από αυτό των παραδοσιακά διαμαρτυρομένων ακτιβιστών, συνδικαλιστών κ.λπ. Αντιθέτως, συμμετέχει μαζικά η μεσαία τάξη: η αλληλεγγύη που έδειχνε στις οικονομικές ελίτ έχει διαβρωθεί, πλέον δεν τις εμπιστεύεται, γιατί πείθεται ότι το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο δεν δουλεύει και για την ίδια, παρά μόνο για τον μεγάλο πλούτο.
Πόσο σοβαρά είναι, άραγε, τα πράγματα; Πάρα πολύ –υποστηρίζουν οι συντάκτες των αναλύσεων. «Υπήρξαν περίοδοι στην Ιστορία που μεγάλες μάζες ανθρώπων επαναστάτησαν απαιτώντας αλλαγή, όπως το 1848, το 1917 και το 1968», αναφέρουν. Σήμερα –καταλήγουν– βιώνουμε άλλη μια περίοδο μεγάλης δυσφορίας και καταγράφονται μερικές από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας που έχουν παρατηρηθεί στην παγκόσμια Ιστορία…
Αποκαθηλώνονται κυρίαρχα δόγματα, αλλάζουν προτεραιότητες, αξίες και ιδέες.
Η αλήθεια είναι ότι πολλές αλλαγές ωριμάζουν στον σύγχρονο κόσμο. Λες και η ανάγκη αποκαθηλώνει κυρίαρχα δόγματα που ταλανίζουν εδώ και μισόν αιώνα την ανθρωπότητα, αλλάζουν προτεραιότητες, αξίες και ιδέες.
Πριν από λίγες ημέρες, ο γνωστός και έγκυρος αμερικανικός οργανισμός Pew Research Center, έδωσε στη δημοσιότητα τα πορίσματα μιας μεγάλης έρευνας κοινής γνώμης που έκανε σε 17 δυτικές χώρες – η Ελλάδα μία εξ αυτών. Γενικό συμπέρασμα: Citizens in Advanced Economies Want Significant Changes to Their Political Systems – οι πολίτες των αναπτυγμένων χωρών θέλουν σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα.
Κατά μέσο όρο, το 56% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας του πρέπει να υποστεί μεγάλες αλλαγές ή να μεταρρυθμιστεί πλήρως. Αυτή τη γνώμη εξέφρασαν, μάλιστα, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων σε Ιταλία, Ισπανία, ΗΠΑ, Νότιο Κορέα, Γαλλία, Βέλγιο, Ιαπωνία, Ελλάδα. Σε αρκετές από τις 17 χώρες καταγράφηκε έντονη επιθυμία μεταρρύθμισης και του οικονομικού συστήματος. Σε τρεις από αυτές –Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα– οι οκτώ στους δέκα είπαν ότι το οικονομικό σύστημα της χώρας τους χρειάζεται μεγάλες αλλαγές σε όλη τη γραμμή του.
Καταγράφηκαν επιπλέον και δύο γενικότερες, σημαντικές παρατηρήσεις: μία, ότι ειδικά η δημοκρατία δεν λειτουργεί καλά – η Ελλάδα εμφανίζεται στη χειρότερη θέση μεταξύ των 17. Κι άλλη μία, ότι η ικανοποίηση από το κυρίαρχο σύστημα είναι μικρή, ενώ η δυσφορία έντονη. Σε έξι χώρες –ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία και Ιαπωνία– περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες τάχθηκαν υπέρ μεγάλων αλλαγών ή, ακόμη, υπέρ ολικής μεταρρύθμισης πολιτικού και οικονομικού συστήματος.
Ισως όλα αυτά είναι μικρές ενδείξεις μιας μεγάλης καμπής στην Ιστορία. Που ήδη άρχισε.
