Με μία μαρτυρία-ιστορικό ντοκουμέντο ο τότε Σμηναγός (Ι) και μετέπειτα Αξιωματικός Επιχειρήσεων της 345 Μοίρας Νικόλαος Τσακίρης, των Α-7Η Corsair, σε μια συνέντευξη που πραγματικά κόβει την ανάσα με το ανεπιτήδευτο ύφος της και κυρίως το συγκλονιστικό περιεχόμενό της, περιγράφει πώς τη νύχτα των Ιμίων της 31ης Ιανουαρίου 1996, ακριβώς 20 χρόνια πριν τα πληρώματα της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού είχαν μπει στα κόκπιτ των μαχητικών κρούσης Α-7Η Corsair με ετοιμότητα απογείωσης 2 λεπτών και αποστολή την βύθιση του τουρκικού Στόλου
Τα αεροσκάφη επιχειρούσαν από την 115 Πτέρυγα Μάχης και η συνέντευξη δόθηκε στον Γιώργο Λαμπράκη, ενώ οι περισσότερες φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Ν.Τσακίρη.
Η περιγραφή κόβει την ανάσα και δείχνει το σημείο το οποίο είχε προχωρήσει η πολεμική προπαρασκευή και η επιχειρησιακή ετοιμότητα προς εκτέλεση της αποστολής βύθισης του τουρκικού στόλου με βόμβες ελεύθερης πτώσης σε πτήση λίγων μέτρων επάνω από τα κύματα του Αιγαίου.
Και αποκαλύπτεται ότι ήδη οι ιπτάμενοι της 345ΜΒ, χωρίς τα σήματα και τα διακριτικά από τις φόρμες πτήσης τους, αλλά με πιστόλια, όπως προβλέπεται στις κανονικές πολεμικές αποστολές βρίσκονταν στα κόκπιτ τους έτοιμοι να απογειωθούν εντός 60'' και να σπείρουν σε λίγα λεπτά μετά την απογείωσή τους, τον όλεθρο στον τουρκικό Στόλο.
Ο -τότε- Αξιωματικός Επιχειρήσεων της 345 Μοίρας Επισμηναγός (Ι) Νικόλαος Τσακίρης.
Στο κείμενο υπάρχουν αποσπάσματα από την γραπτή μαρτυρία του Αντιπτεράρχου ε.α. και τότε Διοικητή της 345ΜΒ Γεώργιου Κωτσίδη, ο οποίος με έναν έντονο και γλαφυρό τρόπο περιγράφει στο σχετικό αρχικό ρεπορτάζ του defenceline, εκείνες τις κρίσιμες ώρες
Οι ιπτάμενοι της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού την εποχή της κρίσης των Ιμίων.
-Πριν από 19 ακριβώς χρόνια, την 31η Ιανουαρίου 1996, Ελλάδα και Τουρκία έφτασαν μια ανάσα από την πολεμική αναμέτρηση. Πότε αρχίσατε να καταλαβαίνετε ότι αυτή δεν θα ήταν μία συνηθισμένη κρίση;
Νίκος Τσακίρης: Μία εβδομάδα νωρίτερα, είχε αρχίσει να κλιμακώνεται σταδιακά η ένταση. Υπήρχαν μετασταθμεύσεις αεροσκαφών, κινήσεις πλοίων του στόλου, ενώ για περίπου μία εβδομάδα υπήρχε αυξημένη ετοιμότητα, ήμασταν συνεχώς στη Μοίρα και κοιμόμασταν μέσα στην Μονάδα. Πάντα υπήρχε ένα αριθμός αεροπλάνων σε επιφυλακή, φορτωμένα με βόμβες και απλά άλλαζε η στοχοποίηση.
Την τελευταία ημέρα, στις 31 Ιανουαρίου 1996, η 345 Μοίρα Βομβαρδισμού είχε ως αποστολή να προσβάλει τις τουρκικές αποβατικές δυνάμεις. Ήταν ένας σχηματισμός δέκα αεροπλάνων Α-7H Corsair, όπου με τη συνοδεία μαχητικών F-16 που θα πηγαίναμε να χτυπήσουμε την αποβατική δύναμη.
- Που είχαν συγκεντρωθεί αυτές οι δυνάμεις;
ΝΤ: Βρισκόταν στα Ίμια και στην θαλάσσια περιοχή γύρω από τις βραχονησίδες. Αυτό που άλλαζε συνεχώς ήταν οι θέσεις των πλοίων και η προσπάθειά μας να τα ξεχωρίσουμε από τα δικά μας πλοία που βρίσκονταν στην ίδια περιοχή.
Εδώ βέβαια υπήρχε ένα τακτικό σφάλμα, το ότι δηλαδή μαζεύτηκαν πάρα πολλές ναυτικές δυνάμεις σε έναν πολύ μικρό θαλάσσιο χώρο, γεγονός που δημιουργούσε πρόβλημα....
Πλεονέκτημα υπήρχε όταν ο τουρκικός στόλος κατέβαινε από τα Δαρδανέλια και σε όλη την φάση της διαδρομής του προς την περιοχή της κρίσης. Αν δινόταν εντολή ανά πάσα στιγμή θα τον βύθιζαν όλο, γιατί τα ελληνικά πλοία και κυρίως οι τορπιλάκατοι και οι πυραυλάκατοι ήταν αγκιστρωμένες σε μικρούς κόλπους όπου χωρίς να εκπέμπουν, παρακολουθούσαν τις τουρκικές κινήσεις και ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να ρίξουν.
Εμείς λοιπόν, αφού είχαν συγκεντρωθεί όλες αυτές οι δυνάμεις, είχαμε ως ημερήσια αποστολή να χτυπήσουμε τις δυνάμεις αυτές με δέκα συνολικά αεροπλάνα και ταυτόχρονα ήταν σε ετοιμότητα έξι ακόμα βομβαρδιστικά για νυχτερινή προσβολή στόχων που θα μας δίνονταν.
Θυμάμαι αξέχαστα πως πήγα σπίτι έκανα ένα μπάνιο και μετά ξάπλωσα να ξεκουραστώ. Μετά όμως από μισή ώρα, περίπου 11 το βράδυ, 11 και μισή, χτύπησε το τηλέφωνο όπου ένας Ανθυποσμηναγός με μια φωνή γεμάτη ένταση μας ειδοποίησε να μεταβούμε άμεσα στη Μονάδα.
Φεύγω λοιπόν - όπως και όλοι οι υπόλοιποι συνάδελφοί μου - μπαίνω στη μονάδα, μόλις παρκάρω το αυτοκίνητο και ανοίγω την πόρτα ανατρίχιασα ακούγοντας τον ήχο των κινητήρων των αεροπλάνων! Νόμιζα ότι ήδη είχε δοθεί εντολή για απογείωση των βομβαρδιστικών!
Εδώ πρέπει να αναφέρω πως στα αεροπλάνα αυτά πιλότοι ήταν 5 "πιτσιρικάδες" και ένας έμπειρος πιλότος της Μοίρας, αυτοί δηλαδή που είχαν μπει στο πρόγραμμα των νυχτερινών πτήσεων που σας περιέγραψα νωρίτερα, γιατί ήταν κάτι το οποίο δεν περιμέναμε να συμβεί!
Ιπτάμενοι της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού έτοιμοι για να αναλάβουν αποστολές. Δεξιά ο Ν.Τσακίρης
Για το κρίσιμο αυτό σημείο, ο -τότε- διοικητής της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού Αντισμήναρχος (Ι) Γιώργος Κωτσίδης γράφει χαρακτηριστικά: "Οι πρώτοι που ανταποκρίθηκαν στο σχέδιο ανάκλησης τις βραδινές ώρες της 30ης Ιανουαρίου 1996 ήταν από τους νεαρότερους της Πολεμικής μας Μοίρας και με πλήρη συναίσθηση και ενθουσιασμό για τη δυσκολία της αποστολής, μετά από την απαραίτητη ενημέρωση, προωθήθηκαν στα αεροπλάνα, που σε εξαιρετικά σύντομο χρόνο προετοίμασαν και φόρτωσαν οι τεχνικοί με τους οπλουργούς και τους στρατεύσιμους της Μοίρας".
Φωτογραφία - ντοκουμέντο: Οι ιπτάμενοι της 345ΜΒ στον χώρο της Μοίρας, χωρίς σήματα και διακριτικά στις φόρμες τους, λίγο πριν πάρουν θέση στα κόκπιτ και εξορμήσουν κατά του τουρκικού Στόλου. Τα πρόσωπά τους δείχνουν την χαλαρότητα και το εξαιρετικά υψηλό ηθικό τους, έστω και αν οι απώλειες αναμένονταν βαριές!
- Οπότε είχαν μπει ως πληρώματα των αεροσκαφών οι νεαρότεροι χειριστές και στη δεκάδα των πρωινών αποστολών οι εμπειρότεροι της Μοίρας;
ΝΤ: Ακριβώς, ήταν 5 νεαροί συνάδελφοι, με επικεφαλής έναν έμπειρό ιπτάμενο της Μοίρας! Οπότε μόλις μπαίνουμε εμείς στη Μοίρα, βλέπουμε τους έξι συναδέλφους να είναι ντυμένοι και να φεύγουν για τα αεροπλάνα καθώς υπήρχαν μετασταθμεύσεις προς τα δυτικά αεροδρόμια της Τουρκίας, οπότε από το ελληνικό Κέντρο Επιχειρήσεων θεώρησαν ότι κάτι πάει να γίνει και ότι τα τουρκικά αεροπλάνα θα επιχειρούσαν να χτυπήσουν Βόλο, τη Λάρισα κτλ, οπότε ότι υπήρχε τότε σε ετοιμότητα ήθελαν να το απογειώσουν!
Αφού πήγαν στα αεροπλάνα, ενημερωνόμαστε οι μεγαλύτεροι για την αποστολή με σκοπό να αλλάξουμε τους μικρότερους – γιατί όταν πας να πολεμήσεις απαιτείται εμπειρία –ώστε η πιθανότητα να επιτευχθεί η αποστολή και να γυρίσουν πίσω τα πληρώματα να ήταν μεγαλύτερη...
Στο σημείο αυτό θέλω να πω για το συνολικό κλίμα που υπήρχε στη Μοίρα. Το κλίμα ήταν τέτοιο που ... τσακωνόμασταν στην κυριολεξία για το ποιος θα μείνει το βράδυ στη Μονάδα, ώστε να είναι ετοιμότητα και να απογειωθεί με τα βομβαρδιστικά!
Ο Νίκος Τσακίρης στο κόκπιτ του βομβαρδιστικού A-7 Corsair της 345ΜΒ.
Ο Διοικητής της 345 ΜΒ περιγράφει τις συγκλονιστικές εκείνες στιγμές: "Μέσα στην ασταμάτητη βροχή, πηγαίνοντας με τα πόδια από το ένα καταφύγιο αεροπλάνων στο άλλο - γιατί όλα τα μέσα επιστρατεύτηκαν στην προετοιμασία τους - προσπαθούσα να εμψυχώσω τους ιπταμένους που ήταν μέσα σε αυτά δεμένοι, έτοιμοι για εκκίνηση.
Θα μου μείνει όμως αξέχαστη η εικόνα της ενθουσιώδους ανταπόκρισης όλων στην κίνηση, όλα καλά ″ΟΚ″ του δεξιού αντίχειρα.
Δεν γνωρίζω αν εκείνη τη στιγμή εγώ τους εμψύχωνα ή εκείνοι εμένα.
Επιστρέφοντας στη Μοίρα ήδη είχε συγκεντρωθεί το σύνολο των ιπταμένων, οι οποίοι με συγκλόνισαν αυτοπροτεινόμενοι με αυτοθυσία και αλτρουισμό να ... αντικαταστήσουν τους άπειρους νεαρούς και τους παντρεμένους συναδέλφους μας!".
Φωτογραφία - ντοκουμέντο! Οι χειριστές της "εξάδας" που από τη 01:00 έως τις 06:30 το πρωί της 31ης Ιανουαρίου 1996 ήταν δεμένοι στα αεροπλάνα τους, έτοιμοι να απογειωθούν μέσα σε 2 λεπτά, για να χτυπήσουν τις τουρκικές δυνάμεις.
Λόγω των τρομερά άσχημων καιρικών συνθηκών είχε αποφασιστεί τα A-7H Corsair να προσβάλουν τους Τούρκους σε δύο τριάδες με διαχωρισμό σε χρόνο και ύψος.
Στην πρώτη τριάδα, αρχηγός ήταν ο Γεώργιος Παντελής (πρώτος από αριστερά) και στην δεύτερη τριάδα αρχηγός ήταν ο Παναγιώτης Πατσαβούδης (τρίτος από δεξιά).
Η ιστορική φωτογραφία έχει ληφθεί στο SOR της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού στις 06:30 τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου, την στιγμή της επιστροφής των χειριστών από τα αεροσκάφη!
Φωτογραφία - ντοκουμέντο: Οι ιπτάμενοι της 345ΜΒ σχεδιάζουν την αποστολή εναντίον του τουρκικού στόλου!
- Πως είχε σχεδιαστεί αυτή η κρίσιμη αποστολή;
NT: Στον σχηματισμό ήταν δέκα συνολικά αεροπλάνα, από τα οποία τα οκτώ θα χτυπούσαν τις αποβατικές δυνάμεις και τα δύο θα έκαναν καταστολή της τουρκικής φρεγάτας.
Ο σχεδιασμός ήταν ότι όπως προσεγγίζει η δεκάδα, έξω από την εμβέλεια των όπλων της φρεγάτας που ήταν για να προστατεύει την αποβατική δύναμη.
Όπως θα κατευθυνόμασταν προς τους στόχους, τα πρώτα τέσσερα Α-7Η θα πήγαιναν περιμετρικά από τη μία πλευρά και τα άλλα τέσσερα περιμετρικά από την άλλη πλευρά στα 8 μίλια.
Τα δύο τελευταία βομβαρδιστικά θα προσέγγισαν το στόχο τους αλλά μέσα από τα 8 μίλια, εκμεταλλευόμενοι μία αδυναμία του συστήματος ελέγχου πυρός των βλημάτων SeaSparrow της φρεγάτας.
Τα αεροπλάνα δεν θα πετούσαν ευθεία για πάνω από 8 δευτερόλεπτα, που σημαίνει ότι πετάμε ευθεία 8 δευτερόλεπτα, στρέφουμε περιμετρικά 90 μοίρες έτσι ώστε το ραντάρ να μας βλέπει τελείως - όταν είμαστε κινούμενοι περιμετρικά η δική μας ταχύτητα που υπολογίζει το ραντάρ είναι μηδέν - γιατί βλέπει το αεροπλάνο και κινείται ακτινικά για δέκα δευτερόλεπτα, οπότε οποιοσδήποτε εγκλωβισμός "σπάει" και στη συνέχεια θα βάζαμε πορεία προς τη φρεγάτα για άλλα 8 δευτερόλεπτα!
Αυτή η διαδικασία θα γινόταν μέχρι να προσεγγίσουμε το τουρκικό πλοίο με σκοπ!ό να την προσβάλουμε και από τη στιγμή που θα κάναμε την καταστολή θα έμπαιναν περιμετρικά στο στόλο τα υπόλοιπα οκτώ Α-7Η Corsair με σκοπό να βομβαρδίσουν τις υπόλοιπες δυνάμεις
- Εσείς είσαστε στο ζευγάρι των αεροσκαφών που επρόκειτο να χτυπήσει την τουρκική φρεγάτα;
NΤ: Στο σχεδιασμό που έγινε, αρχηγός ήταν ο Βουκελάτος, δεύτερος μεγαλύτερος ήταν ο Μπορολιάς, οπότε ετέθη ένα θέμα... Στο τελευταίο ζευγάρι τους λέω θα μπω εγώ και στην ουσία επέλεξα το ζευγάρι μου. Τελευταίο ζευγάρι ήμουν εγώ με τον Ροντίρη, έναν καταπληκτικό αεροπόρο.
Όταν κάναμε briefing στην περίοδο της ειρήνης και της εκπαίδευσης, πάντα όλοι ήθελαν σ' ένα σχηματισμό δέκα βομβαρδιστικών να είναι το τελευταίο ζευγάρι.
Εκεί πάντα "τσακωνόμασταν" για το ποιος θα μπει, γιατί οποιαδήποτε άσκηση κι αν είχαμε με πακέτα COMAO και έναν μεγάλο σχηματισμό με αεροσκάφη Α-7, τότε οι αναχαιτιστές που ερχόταν να μας αναχαιτίσουν ξεκινούσαν πάντα από πίσω οπότε οι πίσω είχαν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να εμπλακούν κτλ, οπότε υπήρχε πάντα ένταση για το ποιος θα πετάξει το τελευταίο ζευγάρι!
Στα Ίμια λοιπόν, αφού τέλειωσε το briefing και απευθυνόμενος σε όλους όσοι πέταγαν, τους είπα πως "όταν περάσει η κρίση μην ακούσω κανέναν να διεκδικήσει το τελευταίο ζευγάρι, είναι ... τελειωμένος" (γέλια).
Θέλοντας να πω ότι αυτό που θα κάναμε ήταν πολύ δύσκολο. Δεν μπορώ να πω, υπήρχαν προσφορές αλλά όχι πολλές. Τελικά το τελευταίο ζευγάρι ήμουν εγώ με τον Ροντίρη...
- Στη συνέχεια πήρατε τον ατομικό οπλισμό, όπως προβλέπεται σε πραγματικές αποστολές, ενημερώθηκαν τα πληρώματα για τα σημεία διαφυγής αν έπεφταν με αλεξίπτωτο πάνω από το εχθρικό έδαφος;
ΝΤ: Ε, ναι... Από τη στιγμή που πηγαίναμε να πετάξουμε σε πολεμική αποστολή ο καθένας είχε ένα ατομικό πιστόλι. Υπήρχε φυσικά και ο σχεδιασμός διαφυγής ανάλογα με τον στόχο και την περιοχή όπου θα πετούσε ο κάθε ιπτάμενος. Υπάρχουν πάντα συγκεκριμένα σημεία και διαδικασίες, για τις οποίες ο κάθε ιπτάμενος ενημερώνεται πριν πάει να πετάξει...
- Πως φορτώθηκαν τα όπλα εκείνη την ημέρα; Με τι όπλα θα γινόταν η προσβολή των τουρκικών πλοίων;
ΝΤ: Οι φορτώσεις των αεροσκαφών γίνονταν ανάλογα με τον στόχο που είχαν τα βομβαρδιστικά. Για την συγκεκριμένη αποστολή προσβολής των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων η δεκάδα των A-7H Corsair ήταν φορτωμένη με πέντε βόμβες Μk-82 ή Mk-83 και μια δεξαμενή καυσίμου.
- Ένας κρίσιμος παράγοντας ήταν εκείνο τη μέρα και ο καιρός. Τι συνθήκες επικρατούσαν;
ΝΤ: Εκείνη τη μέρα είχε σύννεφα από τα 500 μέχρι τα 33.000 πόδια. Πετούσαν τα F-4E Phantom και τα Mirage 2000 τα οποία ήταν συνεχώς μέσα στον καιρό. Με αυτές τις συνθήκες φυσικά δεν υπήρχε οπτική επαφή.
Ο Νίκος Τσακίρης μπροστά από ένα οπλισμένο βομβαρδιστικό της Μοίρας.
Για το ηθικό του προσωπικού και το κλίμα στην 345ΜΒ εκείνες τις στιγμές, ο Διοικητής της Μοίρας γράφει: "Ειλικρινά, το μεγαλείο της αυταπάρνησης, του ενθουσιασμού, του επαγγελματισμού και του πατριωτισμού που ζήσαμε σαν μια ψυχή, μια οικογένεια, μια γροθιά θα μου μείνει βαθιά χαραγμένο στο νου και την καρδιά μου!
Αν δεν ήμουν τότε βέβαιος για το ποιος εμψύχωνε ποιον τις δραματικές εκείνες στιγμές, σήμερα δηλώνω με πλήρη επίγνωση την μεγάλη μου περηφάνια για το θάρρος και τη συναδελφικότητα των Ιπταμένων, αλλά και όλου του προσωπικού της Μοίρας.
Όλοι, με αυτοθυσία και πίστη στην αποστολή της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού ως πιστοί και φιλότιμοι στρατιώτες, σε μία περίοδο ιδιαίτερης κρίσης των αξιών, απλά νιώσαμε πως κάναμε το καθήκον μας και δεν ζητήσαμε ποτέ ούτε να συμψηφίσουμε, ούτε να εξαργυρώσουμε ότι ζήσαμε εκείνες τις δραματικές ώρες".
- Πως έζησαν αυτή τη κρίση οι δικοί σας άνθρωποι, η οικογένειά σας;
ΝΤ: Το ηθικό του προσωπικού της Μοίρας ήταν στο ύψιστο επίπεδο και αυτό οφείλεται κυρίως στον επαγγελματισμό και την εκπαίδευση. Όλο το προσωπικό ήταν ετοιμοπόλεμο επί της ουσίας.
Την προηγούμενη μέρα με είχε πάρει τηλέφωνο από το χωριό ο πατέρας μου ο συγχωρεμένος, και έκλαιγε. Γιατί ήταν σίγουρος... Του λέω, "πατέρα αυτή είναι η δουλειά μας, απλά αυτή τη στιγμή αν κληθούμε θα πρέπει να την κάνουμε!
Το βράδυ της 30ης Ιανουαρίου, ο πατέρας μου είχε μιλήσει με την γυναίκα μου που τότε ήταν στον μήνα της για να γεννήσει τον γιο μας, ο οποίος τελικά γεννήθηκε 27 Φεβρουαρίου 1996!
Όταν λοιπόν γύρισα στο σπίτι -όπως είπαμε και νωρίτερα η κρίση εκείνη τη στιγμή φαίνονταν να αποκλιμακώνεται - έκανα ένα μπάνιο και ξάπλωσα.
Όταν με πήραν τηλέφωνο να επιστρέψω εσπευσμένα στη Μονάδα, προσπάθησα να φύγω από το σπίτι όσο πιο ήρεμα μπορούσα.
Με ρώτησε τι έγινε, της λέω τίποτα, μας φώναξαν για ετοιμότητα, δεν είναι τίποτα. Οπότε, το μόνο που έκανα ήταν να τη φιλήσω και να φιλήσω τον μικρό μου γιο που ήταν ακόμα στην κοιλιά της και να φύγω...
Eτσι απλά...
