ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 21.11.2019, 11:10

Στρατόπεδα-φυλακές για 25.000 πρόσφυγες στο Ανατολικό Αιγαίο

Δημήτρης Αγγελίδης

Εφιαλτικό το σχέδιο της κυβέρνησης που εξήγγειλαν χθες οι Στ. Πέτσας και Αλ. Στεφανής, οδηγεί σε αναβίωση καταστάσεων τύπου Αμυγδαλέζας. Ενίσχυση των μηχανισμών αποτροπής με πρόσληψη 1.200 συνοροφυλάκων και αγορά εξοπλισμού

Ενα δυστοπικό τοπίο τεράστιων κέντρων κράτησης στα νησιά, με συνθήκες που, αν ποτέ προχωρήσει ο σχεδιασμός, αναμένεται να δημιουργήσουν χειρότερες και μεγαλύτερες Μόριες, που θα θυμίζουν το αλήστου μνήμης κολαστήριο της Παγανής της Λέσβου, προοιωνίζονται τα μέτρα για το προσφυγικό που εξήγγειλαν χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας και ο γνωστός για τις ακροδεξιές αντιλήψεις του υφυπουργός Αμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής, που έχει αναλάβει εσχάτως τον ρόλο του συντονιστή για τη διαχείριση της ροής των προσφύγων.

Σύμφωνα με όσα είπαν οι δύο υπουργοί, το «μεσοπρόθεσμο επιχειρησιακό σχέδιο» θα τεθεί σε εφαρμογή αφού προηγηθεί το φιλόδοξο σχέδιο της μεταφοράς 20.000 προσφύγων από τα νησιά στην ενδοχώρα μέχρι τις αρχές του 2020. Το πολύ πιο φιλόδοξο μεσοπρόθεσμο σχέδιο προβλέπει ότι κλείνουν σταδιακά τα σημερινά Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο και δημιουργούνται νέες κλειστές δομές, που θα χρησιμοποιηθούν σαν προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης και σαν κλειστά ΚΥΤ, χωρητικότητας το καθένα 5 χιλιάδων θέσεων, με δυνατότητα επέκτασης των θέσεων κατά 40%, συνολικά δηλαδή πάνω από 7 χιλιάδες.

Εκτός από τη Σάμο, όπου ήδη έχει ξεκινήσει η κατασκευή της δομής έξω από το Βαθύ, δεν είναι γνωστό πού θα δημιουργηθούν τα κλειστά κέντρα. Η κάτοψη της νέας κλειστής δομής που παρουσίασε σε φωτογραφία ο κύριος Στεφανής έχει σχεδιαστεί πάνω στο ξερονήσι Λέβιθα, το οποίο ανήκει διοικητικά στη Λέρο, δημιουργώντας υπόνοιες ότι η κυβέρνηση στρέφεται σε ακραίες λύσεις, τις οποίες μέχρι στιγμής τολμούσε να προτείνει μόνο το κόμμα του κυρίου Βελόπουλου.

Κλειστές δομές

Επίσης, σύμφωνα με τους δύο υπουργούς, μετατρέπονται τα ΚΥΤ της Κω και της Λέρου σε κλειστές δομές, όπου θα λειτουργήσουν προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης και κλειστά ΚΥΤ, χωρητικότητας αντίστοιχα 2 χιλιάδων θέσεων και χιλίων θέσεων, επίσης με δυνατότητα επέκτασης κατά 40%.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση σχεδιάζει να δημιουργήσει μέσα σε επτά μήνες κέντρα κράτησης-φυλακές συνολικής χωρητικότητας από 18 χιλιάδες θέσεις μέχρι περισσότερες από 25.000 θέσεις στον μικρό γεωγραφικό χώρο του ανατολικού Αιγαίου. Πρόκειται για πρωτοφανές στα ελληνικά χρονικά εγχείρημα, σχεδόν φαραωνικό, που δημιουργεί πολύ σοβαρά ερωτήματα αν και πώς μπορεί να υλοποιηθεί, αλλά και σε τι αποτελέσματα μπορεί να καταλήξει, τόσο μέσα στις δομές όσο και στην ευρύτερη περιοχή, καθώς εμπεριέχει εν σπέρματι τις προϋποθέσεις στρεβλής εφαρμογής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο της κυβέρνησης Σαμαρά, οι θέσεις κράτησης σε όλη την Ελλάδα δεν ξεπερνούσαν τις 7.500, συμπεριλαμβανομένων των κρατητηρίων στα αστυνομικά τμήματα, ενώ στην Αμυγδαλέζα κρατούνταν περίπου 4.500 κρατούμενοι πρόσφυγες και μετανάστες, σε συνθήκες απάνθρωπες και εξευτελιστικές, με τακτές εξεγέρσεις των κρατούμενων και με καταδίκες της Ελλάδας στους διεθνείς οργανισμούς.

Σε συνδυασμό με τον νέο νόμο για τη διεθνή προστασία, που θεωρείται ανεφάρμοστος από το σύνολο των οργανώσεων δικαιωμάτων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο, ενώ και ο ίδιος ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει χαρακτηρίσει «στοίχημα» την εφαρμογή του από την ελληνική διοίκηση, το πώς θα λειτουργήσουν τα κλειστά κέντρα, αν ποτέ δημιουργηθούν και, κυρίως, τι καταστάσεις θα προξενήσουν, προκαλεί την πιο μεγάλη ανησυχία.

Ξενοφοβικές αντιδράσεις

Φαίνεται ότι και τα νέα μέτρα λαμβάνονται σε καθεστώς πανικού για τη συνεχιζόμενη ροή των προσφύγων και μεταναστών και κυρίως για τις ξενοφοβικές αντιδράσεις που προκαλεί, αντιδράσεις που έχουν τραφεί φυσικά από την αντιπροσφυγική ρητορική της Ν.Δ. όταν ήταν στην αντιπολίτευση αλλά και τη σημερινή στάση κορυφαίων υπουργών της κυβέρνησης από την ακροδεξιά της πτέρυγα.

Σε ό,τι αφορά, πάντως, τον κύριο Στεφανή, γνωστό για τα σχέδιά του να δημιουργήσει σε αστικά κέντρα εθνοφυλακές κατά των προσφύγων, δεν προκαλεί καμία εντύπωση ο ανορθολογισμός και η βαθιά ξενοφοβική λογική που διέπει τα νέα μέτρα. Στην περίπτωσή του βρίσκει εφαρμογή η έκφραση που αναφέρεται στην καλλιγραφία και τη μαϊμού.

Αλκιβιάδης Στεφανής, υφυπουργός Άμυνας
EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Προκαλεί όμως αίσθηση ότι ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Στέλιος Πέτσας έχει διολισθήσει σε ακραία ξενοφοβική φρασεολογία, όπως είναι φανερό και από τις χθεσινές δηλώσεις του. «Προχωρούμε στη χωροθέτηση κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων, κι αυτό όχι μόνο γιατί δεν μπορεί να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στη χώρα, αλλά και διότι πρέπει να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε όσους σχεδιάζουν ή σκέφτονται να μπουν παράνομα στη χώρα, την ώρα που ξέρουν πως δεν δικαιούνται άσυλο. Να καταλάβουν, όπως τόνισε κατ’ επανάληψη ο πρωθυπουργός, πως αν δώσουν τα λεφτά τους σε έναν διακινητή για να τους φέρει στην Ελλάδα, στο τέλος θα χάσουν».

Φυσικά, η γενικευμένη κράτηση που σχεδιάζει η κυβέρνηση, όπως βέβαια οι επιχειρήσεις αποτροπής, αφορούν ακριβώς ανθρώπους που ζητούν άσυλο από τη χώρα μας και σε πολύ μεγάλο ποσοστό το δικαιούνται, όπως δείχνουν τα στοιχεία της υπηρεσίας Ασύλου. Αφορούν, με άλλα λόγια, πρόσφυγες που αντιμετωπίζουν στη χώρα τους πόλεμο ή διώξεις, τους οποίους αντιμετωπίζει ανοιχτά πια η κυβέρνηση σαν εχθρικούς εισβολείς («να θωρακιστεί η χώρα από παρόμοιες μελλοντικές απειλές» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Στεφανής), εξ ου και στρέφει εναντίον τους τον στρατό: με στόχο τη «στεγανοποίηση των διόδων» αυτών ακριβώς των ανθρώπων, ο υφυπουργός Αμυνας ανακοίνωσε ότι συγκροτείται Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων, που φαίνεται ότι θα περιλαμβάνει μονάδες από τις ένοπλες δυνάμεις και το Λιμενικό σε κοινό επιχειρησιακό σχέδιο υπό ενιαία διοίκηση.

Θαλάσσια επιτήρηση

Για τον νέο φορέα έχει προγραμματιστεί η πρόσληψη άλλων 400 συνοροφυλάκων στον Εβρο και άλλων 800 στα νησιά. Εχουν διατεθεί επίσης 14 εκατ. ευρώ πιστώσεις για την αγορά των απαιτούμενων υλικών, ενώ η Ενωση Εφοπλιστών παραδίδει τους επόμενους μήνες δέκα σύγχρονα ταχύπλοα στο Λιμενικό, που πληρούν τις επιχειρησιακές προδιαγραφές. Ο υφυπουργός ανακοίνωσε επίσης ότι επισπεύδεται η λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης, που προβλεπόταν να λειτουργήσει πλήρως το 2022, με τελικό στόχο να γίνεται ο εντοπισμός των σκαφών των προσφύγων και η αναχαίτισή τους πριν μπουν στα ελληνικά ύδατα. «H περιπολία στα θαλάσσια σύνορα είναι το νούμερο δύο κόστος, μετά την καθημερινή διαβίωση των μεταναστών σε μια χώρα. Εμείς αυτό θέλουμε να το αλλάξουμε. Θέλουμε να γίνουμε πολύ πιο αποδοτικοί και πολύ πιο αποτελεσματικοί», σημείωσε ο κύριος Στεφανής.

Αλλά βέβαια λεφτά υπάρχουν, και μάλιστα άφθονα, σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις εναντίον προσφύγων και τη δημιουργία κέντρων κράτησης, τα οποία αποδείχτηκαν εξαιρετικά κοστοβόρα και αναποτελεσματικά την περίοδο της διακυβέρνησης Σαμαρά, πολύ πιο ακριβά σε σχέση με τις δομές φιλοξενίας και ένταξης, όπως διαπίστωνε τότε οικονομοτεχνική μελέτη του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Φυσικά αυτά φαίνονται ψιλά γράμματα μπροστά στην ανάγκη της τωρινής κυβέρνησης να διαχειριστεί επικοινωνιακά τις ξενοφοβικές αντιδράσεις που τροφοδοτεί. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του κυρίου Πέτσα σε ερώτηση για το κόστος δημιουργίας των νέων κλειστών κέντρων. «Οι πολιτικές των λεγόμενων “ανοιχτών συνόρων” και του άκριτου καλέσματος ανθρώπων να έρθουν εδώ έχουν αποδοκιμαστεί από τον ελληνικό λαό και στις πρόσφατες εκλογές, αλλά το βλέπετε και σε κάθε μέτρηση. Επομένως, στο ερώτημα πόσα χρήματα θα χρειαστούν γι’ αυτή την υπόθεση, η απάντηση είναι απλή: Οσα χρειαστούν», σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Ανεφάρμοστες μακέτες

Εκτός από τη Σάμο, όπου η νέα δομή αναμένεται να είναι έτοιμη τον χειμώνα, τα νέα κλειστά κέντρα έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης τα τέλη Ιουνίου. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», στον σχεδιασμό και στην κατασκευή τους εμπλέκονται πολιτικοί μηχανικοί που είχαν αναλάβει την κατασκευή των σημερινών ΚΥΤ και άλλων δομών το 2016 και 2017 επί υπουργίας Γιάννη Μουζάλα και Νίκου Τόσκα.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του κυρίου Στεφανή, στα κλειστά κέντρα θα υπάρχουν περιοχές «στις οποίες θα είναι οι γυναίκες, οι μονογονεϊκές οικογένειες με τα παιδιά τους, σε κάποιες άλλες τα παιδιά, σε κάποιες άλλες άρρενες. Και βεβαίως μέσα σε όλα αυτά και κατά εθνότητα». Είναι βέβαια απορίας άξιο πώς και πότε θα δημιουργηθούν αυτά και πώς θα λειτουργήσουν, όταν δεν έχει πετύχει η κυβέρνηση να το κάνει στις παρούσες δομές, ενώ είναι γνωστό ότι και μόνο η δημιουργία ασφαλών ζωνών για ανηλίκους είναι χρονοβόρα και συχνά δυσλειτουργική. Ισως ο κύριος Στεφανής προσβλέπει στη βοήθεια του Μπάτμαν.

Κι ενώ στη μακέτα με τη δομή στο ξερονήσι προβλέπονται γήπεδα, σχολεία, βιολογικός καθαρισμός, τραπεζαρίες για το προσωπικό και «λυτρωτικοί χώροι» (αδιευκρίνιστο αν εννοεί χώρους θρησκευτικής λατρείας ή αναφέρεται στην τοποθέτηση WC), είναι άδηλο με ποιο προσωπικό ιατρών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και διερμηνέων περιμένει να λειτουργήσουν οι νέες τεράστιες δομές, τη στιγμή που σήμερα παρουσιάζονται τεράστιες ελλείψεις τόσο στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης όσο και στις δομές φιλοξενίας της ενδοχώρας.

Κατά τα άλλα, ο κύριος Πέτσας επιχείρησε να χρυσώσει το χάπι στους νησιώτες, ανακοινώνοντας ανταποδοτικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, μεταξύ των οποίων τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ μέχρι το τέλος του 2020, αν και όταν ήταν στην αντιπολίτευση η Ν.Δ. κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν θεσμοθέτησε την πάγια μείωση του ΦΠΑ.

Παραιτήσεις στον Δήμο Αν. Σάμου

Παρά την προσπάθεια του φιλοκυβερνητικού Τύπου να προσδώσει στα νέα μέτρα την αχλή ενός συνεκτικού σχεδίου που θα δώσει λύση στα νησιά και στο πρόβλημα διαχείρισης του προσφυγικού, τονίζοντας με πηχυαίους τίτλους ότι κλείνει η Μόρια, αλλά παραλείποντας ότι στη θέση της θα δημιουργηθούν χειρότερες καταστάσεις, έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται οι σφοδρές αντιδράσεις των δημοτικών αρχών. Οπως έγινε γνωστό χθες το βράδυ, ο δήμαρχος Ανατολικής Σάμου Γιώργος Στάντζος και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισαν να παραιτηθούν, σε ένδειξη αντίδρασης στην απόφαση να δημιουργηθεί κλειστή δομή στο νησί.

«Θέτω την παραίτησή μου αν δεν παρθεί πίσω η απόφαση μετατροπής ενός νησιού σε ανοιχτή φυλακή» τόνισε ο κ. Στάντζος σε έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου χθες το απόγευμα. Ξεκαθάρισε σε έντονο ύφος ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να δεχτεί η δημοτική αρχή τη δημιουργία μιας δομής που θα φιλοξενεί 5.000 και πλέον ανθρώπους σε συνθήκες που απειλούν να μετατρέψουν τη Σάμο σε νησί-ανοιχτή φυλακή.

Παράλληλα κάλεσε τους δημότες να τον στηρίξουν. Χαρακτηριστικό είναι ότι με τη θέση αυτή συντάχθηκε και η μείζων αντιπολίτευση με επικεφαλής τον Νίκο Κατρακάζο.

Αντιδράσεις στις κυβερνητικές εξαγγελίες

EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

«Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης, όνειδος για τον ανθρωπισμό, χωρίς προηγούμενο σε όλη της Ευρώπη, παραβιάζουν όλες τις διεθνείς συνθήκες, ξεπερνώντας ακόμα και τις πρακτικές του Σαλβίνι στην Ιταλία. […] Αλλά η κυβέρνηση υποτιμά βαθιά την αλληλέγγυα Ελλάδα, τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που αρνούνται να γίνουν μέρος μιας σκοταδιστικής πολιτικής. Το μαύρο μέτωπο θα έχει πάντα απέναντί του τον κόσμο της αλληλεγγύης και ο κόσμος αυτός δεν θα μείνει απαθής».
Τομέας Δικαιωμάτων ΣΥΡΙΖΑ – τμήμα Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής
------------------------
«Σύμφωνα με στοιχεία από τις ελληνικές αρχές, πάνω από το 80% όσων φτάνουν στα νησιά του Αιγαίου συνεχίζουν να προέρχονται από χώρες που μαστίζονται από πολέμους, βίαιες συγκρούσεις ή πρακτικές παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στη μεγάλη τους πλειονότητα πιθανόν να έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας, δεν επέλεξαν αλλά αναγκάστηκαν να αφήσουν τον τόπο τους. Οποιοδήποτε μήνυμα αποτροπής επιδιώκει να έχει αποδέκτη έναν τέτοιο πληθυσμό είναι κατ’ αρχήν αμφίβολης αποτελεσματικότητας, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η προοπτική της κράτησης μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για τις ροές, αλλά και έρχεται σε αντίθεση με την υποχρέωση κάθε ευνομούμενου κράτους να προσφέρει πρόσβαση σε άσυλο και προστασία σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη».
Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας, Υπατη Αρμοστεία ΟΗΕ
--------------------------
«Τα μέτρα όχι μόνο δεν ιεραρχούν τις ανάγκες των ανθρώπων, αλλά παραβιάζουν τα δικαιώματά τους, προς όφελος ενός ξενοφοβικού κλίματος που κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο. Πρόκειται για συνέχεια της εξαγγελθείσας πολιτικής με άξονες τον περιορισμό των δικαιωμάτων και τα διαρκή εμπόδια στην πρόσβαση των ανθρώπων στη διαδικασία ασύλου».
Ειρήνη Γαϊτάνου, υπεύθυνη εκστρατειών, Διεθνής Αμνηστία
--------------------------
«Τα κλειστά κέντρα θα επιδεινώσουν τις ήδη οριακές συνθήκες υποδοχής που υπάρχουν στα σημερινά κέντρα, στερώντας την ελευθερία από όσους ζητούν άσυλο και επιδεινώνοντας τα προβλήματα ψυχικής υγείας αυτού του πληθυσμού. Οι χωρητικότητες που εξαγγέλλονται προφανώς θα παραβιαστούν εν όψει των αφίξεων που υπάρχουν. Να σκεφτούμε τι σημαίνει αυτή η υπέρβαση σε συνθήκες ανελευθερίας. Οσον αφορά τις εξαγγελίες για απέλαση, φοβούμαστε ότι η υλοποίησή τους παραβιάζει σοβαρά δικαιώματα όσων ζητούν άσυλο, όπως η πραγματοποίηση της επιστροφής πριν από την εκδίκαση της προσφυγής».
Βασίλης Παπαστεργίου, συντονιστής νομικής υπηρεσίας, ΑΡΣΙΣ