AP PHOTO
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Το βαρυσήμαντο αμερικανικό νομοσχέδιο που αλλάζει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή μας, δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Στην πραγματικότητα, είχε γίνει πολλή προετοιμασία, με σημείο-κλειδί την παρουσία του Μάικ Πομπέο στην τριμερή Ισραήλ - Ελλάδας - Κύπρου τον περασμένο μήνα ● Πρόκειται για ένα αυστηρότατο μήνυμα των ΗΠΑ απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εδώ και καιρό προκαλεί την Ουάσινγκτον, κλείνοντας το μάτι στη Ρωσία.
Η κατάθεση, πριν από μερικές μέρες, στην αμερικανική γερουσία του νομοσχεδίου «Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019» (Σχέδιο για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο) και η εξαιρετικά πιθανή ψήφισή του αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή μας.
Το νομοσχέδιο που ήταν δικομματική πρόταση, καθώς κατατέθηκε από κοινού από έναν γερουσιαστή των Δημοκρατικών (Μπομπ Μενέντες) κι έναν των Ρεπουμπλικανών (Μαρκ Ρούμπιο), έρχεται να ενισχύσει τον αμερικανικό ρόλο στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, σε μια περίοδο που οι σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας βρίσκονται στο ναδίρ, ενώ παράλληλα στόχος του είναι να αναχαιτίσει τη ρωσική επιρροή, την οποία φαίνεται να επιζητεί διακαώς σε αυτή τη φάση ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η παρουσία του Μάικ Πομπέο στην τριμερή σύνοδο Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας φαίνεται πως έπαιξε βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της κίνησης των ΗΠΑ
AP PHOTO
Η αλήθεια είναι ότι το νομοσχέδιο δεν ήρθε έτσι, στα ξαφνικά. Υπάρχει σχετική προεργασία εδώ και χρόνια, το βασικό περίγραμμα υφίσταται εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον και, απλώς, αυτό που χρειαζόταν ήταν το ποια μορφή θα έπαιρνε. Με ποιον τρόπο δηλαδή και με ποια αφορμή οι ΗΠΑ θα έκαναν το επόμενο βήμα.
Η μορφή του φαίνεται πως «κλείδωσε» πριν από έναν μήνα, κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνάντησης των ηγετών Ισραήλ - Ελλάδας - Κύπρου, με τη συμμετοχή του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο.
Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της ανατολικής Μεσογείου και ειδικά των «οικοπέδων» της Κύπρου, σε συνδυασμό με την επικείμενη κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med ήταν ένας πολύ καλός λόγος για να δώσουν τα χέρια τα εμπλεκόμενα μέρη, με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Ηταν επίσης ένας καλός λόγος, ώστε οι ΗΠΑ να αναλάβουν τον ρόλο της «εγγυήτριας» δύναμης για την ασφάλεια στην περιοχή, από τη στιγμή που στο ενεργειακό κομμάτι εμπλέκεται πλέον και η Exxon Mobil, μια πολυεθνική που έχει επενδύσει ήδη πολλά χρήματα στην ανατολική Μεσόγειο.
Η ενεργή ανάμειξη των Αμερικανών φαίνεται και από τις δηλώσεις που είχε κάνει πριν από έναν μήνα ο Μάικ Πομπέο, όσο και από το ίδιο το νομοσχέδιο όπου αναφέρεται ρητά ότι οι ΗΠΑ θα προστατέψουν το έργο του αγωγού από κάθε ξένη τρομοκρατική απειλή (στο νομοσχέδιο αναγράφεται ξεκάθαρα η λιβανέζικη οργάνωση Χεζμπολάχ) και «από άλλους παράγοντες».
Στο αμερικανικό νομοσχέδιο ορίζεται η υποχρέωση του εκάστοτε υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ να ενημερώνει το Κογκρέσο για κάθε παραβίαση στην κυπριακή ΑΟΖ. Πρόκειται για «τυράκι», καθώς κανείς δεν πιστεύει ότι οι ΗΠΑ δεν γνωρίζουν ήδη ό,τι συμβαίνει στη ΝΑ Μεσόγειο...
AP Photo / Petros Karadjias
Αυτή η τελευταία φράση φαίνεται πως είναι σαφής προειδοποίηση προς την Τουρκία, η οποία θέλει να έχει ενεργή συμμετοχή και μερίδιο στο έργο. Αποδεδειγμένα, οι προκλητικές δηλώσεις και κινήσεις αναφορικά με την κυπριακή ΑΟΖ εμφανίζονται σχεδόν σε καθημερινή βάση στα τουρκικά και ελληνοκυπριακά ΜΜΕ.
Το τρίγωνο ΗΠΑ - Τουρκία - Ρωσία
Μια από τις ρήσεις που φέρεται να έχει πει η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πως «δεν μπορείς να στέκεσαι στη μέση του δρόμου γιατί κινδυνεύεις να σε χτυπήσουν και από τις δύο πλευρές». Η φράση αυτή ταιριάζει γάντι αυτή την περίοδο στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος φαίνεται να προσπαθεί να ισορροπήσει σε δύο βάρκες: αυτή των ΗΠΑ και αυτή της Ρωσίας.
Το τελευταίο διάστημα, οι σχέσεις έχουν οξυνθεί, με αφορμή το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Τουρκίας, η οποία από τη μια θέλει να αποκτήσει 100 μαχητικά αεροσκάφη τελευταίας τεχνολογίας F-35 από τις ΗΠΑ και να είναι μια από τις χώρες που συμμετέχουν και στην αλυσίδα παραγωγής τους και από την άλλη, φαίνεται πως οι συζητήσεις της με τη Ρωσία για την απόκτηση του υπερσύγχρονου αντιπυραυλικού συστήματος S-400 (σύστημα που έχει την ικανότητα να καταρρίπτει σκάφη σαν τα F-35), αν δεν έχουν ολοκληρωθεί, βρίσκονται στην τελική ευθεία.
«Η συμφωνία σχετικά με τους S-400 έχει ολοκληρωθεί, είμαστε σήμερα στη φάση παράδοσης. Το χρονοδιάγραμμα των παραδόσεων είναι σε εξέλιξη και θα παραδοθούν με βάση αυτό», δήλωσε ο Ερντογάν σε ομάδα δημοσιογράφων στο προεδρικό αεροπλάνο, κατά την επιστροφή του στην Τουρκία, έπειτα από συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, πριν από μερικές μέρες.
Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι τέτοιες δηλώσεις εξαγριώνουν την αμερικανική πλευρά. Γι’ αυτό άλλωστε και πριν από μερικές μέρες δημοσιεύθηκε στους New York Times άρθρο 4 γερουσιαστών (μεταξύ των οποίων και ο Μενέντες), όπου απηύθυναν σαφή προειδοποίηση στην Τουρκία, ειδικά στο κομμάτι που αφορούσε τα F-35, στέλνοντας ουσιαστικά ένα τελεσίγραφο. «Η Τουρκία θα πάρει είτε τα F-35 είτε τους S-400, δεν μπορεί να πάρει και τα δύο». Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι συστοιχίες πυραύλων S-400 έχουν εγκατασταθεί ήδη στη Συρία, στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχει ο Βλαντίμιρ Πούτιν στον Σύρο πρόεδρο Ασαντ.
Την ίδια ώρα, τις επόμενες μέρες μεταβαίνει στην Αγκυρα ο νέος πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία. Εν προκειμένω δεν πρόκειται για κάποιον τυχαίο διπλωμάτη. Ο Ντέιβιντ Σάτερφιλντ, που αποτελεί επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ήταν έως πρότινος υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για τις Υποθέσεις της Εγγύς Ανατολής.
Θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς ως άνθρωπο των «ειδικών αποστολών», καθώς στην καριέρα του, που χρονολογείται από τη δεκαετία του ‘80, έχει περάσει από βασικές χώρες-σταθμό για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή (από τη Βόρεια Αφρική έως τη Μέση Ανατολή). Παράλληλα, έχει διατελέσει πρέσβης των ΗΠΑ στο Ιράκ, στον Λίβανο, ήταν σύμβουλος της πρώην Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών, Κοντολίζα Ράις, έχει διατελέσει σύνδεσμος των ΗΠΑ στην Αίγυπτο κ.α.
«Πηγαίνω στην Αγκυρα σε μια περίπλοκη και δύσκολη στιγμή», είπε με νόημα ενώπιον της επιτροπής της Γερουσίας που είναι υπεύθυνη να εγκρίνει τον διορισμό του. Επανέλαβε δηλαδή τη θέση που είχε διατυπώσει ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, στο πλαίσιο της Συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον.
«Η Τουρκία πρέπει να επιλέξει: θέλει να παραμείνει ένας κρίσιμος εταίρος στην πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην ιστορία ή θέλει να διακινδυνεύσει την ασφάλεια αυτής της εταιρικής σχέσης, κάνοντας απερίσκεπτες επιλογές που υπονομεύουν τη συμμαχία μας;».
Μάλιστα, δεσμεύτηκε ότι από τη νέα του θέση θα ασκήσει πίεση στην Τουρκία, για να κάνει «τη σωστή στρατηγική επιλογή», ενώ δεν παρέλειψε να εκφράσει τη δέσμευσή του ότι θα εργαστεί για την απελευθέρωση όλων των Αμερικανών πολιτών που εξακολουθούν να κρατούνται στην Τουρκία.
Οπως υπενθύμισε, ορισμένες από τις ενδεχόμενες συνέπειες περιλαμβάνουν την ακύρωση της μεταφοράς και την απομάκρυνση από το πρόγραμμα παραγωγής των F-35, αλλά και ακόμα γενικότερες κυρώσεις στο πλαίσιο του Νόμου Περί Αντιμετώπισης των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA). Τέλος, επισήμανε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν ιδιαίτερα προβληματισμένες για την «κατάσταση της τουρκικής Δημοκρατίας», ενώ για τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη τόνισε ότι η Ουάσινγκτον θα συνεχίσει να παρακολουθεί προσεχτικά την εξέλιξη της διαδικασίας.
Ο αμερικανικός πονοκέφαλος, όμως, δεν εξαντλείται μόνο στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, η οποία δείχνει σαφείς διαθέσεις να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή. Το άλλο ανοιχτό μέτωπο είναι αυτό με την Αίγυπτο. Να σημειωθεί εδώ πως και η Αίγυπτος έχει βολιδοσκοπηθεί να συμμετάσχει στην κατασκευή του East Med.
Τις προηγούμενες μέρες, επισκέφτηκε την Ουάσινγκτον ο πρόεδρος της χώρας Αλ Σίσι, στον οποίο εκφράστηκε η αμερικανική δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι η Αίγυπτος συζητά με τη Ρωσία την απόκτηση μαχητικών τελευταίας γενιάς Σουχόι 35 (Su-35), τα οποία, σύμφωνα με τους Ρώσους, είναι ικανά να «γονατίσουν» τόσο τα F-35 όσο και τα F-22.
Ελλάδα και Κύπρος
Μέσα σε αυτό το γαϊτανάκι της διεθνούς διπλωματίας στέκονται η χώρα μας και η Κύπρος. Το βασικό ερώτημα είναι τι μπορεί να αποκομίσει η ελληνική πλευρά από το αυξημένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή μας. Σε πρώτη φάση και με τα έως τώρα δεδομένα, η συμμαχία Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου φαίνεται πως αποτελεί το «αντίβαρο» στη ρωσική επιρροή που αυξάνεται μαθηματικά στην περιοχή.
Το γεγονός ότι στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Γερουσία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η υποχρέωση του εκάστοτε Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών να ενημερώνει το Κογκρέσο για τις παραβιάσεις στο Αιγαίο και την Κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και το ότι προβλέπει την άρση του εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων στην Κύπρο, είναι μάλλον το τυράκι.
Κι αυτό, γιατί κανείς δεν πιστεύει ότι οι Αμερικανοί δεν γνωρίζουν από πρώτο χέρι πώς και πότε γίνονται παραβιάσεις και επειδή η κυπριακή αγορά δυνητικά δεν είναι παρά μια παρωνυχίδα στο κομμάτι των πωλήσεων οπλικών συστημάτων των ΗΠΑ. Συνεπώς, το διακύβευμα είναι άλλο.
Ο έγκυρος ξένος ιστότοπος Modern Diplomacy, σχολιάζοντας τις γενικότερες εξελίξεις στην περιοχή μας και με αφορμή το ενεργειακό - οικονομικό κομμάτι, χρησιμοποίησε μια αραβική παροιμία, για να αναδείξει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ. Η παροιμία αυτή λέει: «τρία πράγματα δεν γυρίζουν πίσω: μια λέξη που ειπώθηκε, ένα βέλος που έφυγε και μια εγκαταλελειμμένη ευκαιρία». Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να αφήσουν την ευκαιρία να πάει χαμένη.
Υπενθυμίζεται, τέλος, ότι το εν λόγω νομοσχέδιο είχε την απόλυτη στήριξη του σχετικά νεοσύστατου ελληνοαμερικανικού λόμπι, που το προώθησε σε συνεργασία με το αμερικανοεβραϊκό λόμπι των ΗΠΑ. Στα βασικά του σημεία περιλαμβάνει:
● Αρση του εμπάργκο για την πώληση αμερικανικών όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία
● Ενεργή συμμετοχή των ΗΠΑ στην ενεργειακή διπλωματία της περιοχής
● Αύξηση της χρηματοδότησης του προγράμματος «Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» (IMET) και επανεισαγωγή της στρατιωτικής βοήθειας για την Ελλάδα μέσω του προγράμματος για τη «Χρηματοδότηση Ξένων Ενόπλων Δυνάμεων» (FMF)
● Επαναδιατύπωση περιορισμών στη μεταφορά των μαχητικών F-35 στην Τουρκία, καθώς και παρακολούθηση της χρήσης αμερικανικών όπλων από την Τουρκία εναντίον των συμμάχων και των εταίρων της Ουάσινγκτον
● Παρακολούθηση της ρωσικής δραστηριότητας στην περιοχή. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται ειδική αναφορά στον ρόλο των αμερικανικών βάσεων στη Σούδα και τη Λάρισα.
Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Βαγγέλης Αποστολάκης, χαρακτήρισε «θετική» την κίνηση αυτή, ενώ από την πλευρά του ο τομεάρχης Εξωτερικών της Ν.Δ., Γιώργος Κουμουτσάκος, είπε ότι το σχέδιο νόμου «αντικατοπτρίζει νέα γεωπολιτικά δεδομένα στην ανατολική Μεσόγειο που δημιουργούνται λόγω και της σταθερής απόκλισης της Τουρκίας από τη Δύση. Οι εξελίξεις στην Ουάσινγκτον ανοίγουν για τη χώρα μας παράθυρο ευκαιρίας: να αναβαθμίσει τη θέση και τον ρόλο της στην κρίσιμη αυτή περιοχή»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου