Ακόμη μια παρέμβαση από τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος πυκνώνει τις ομιλίες του με το βλέμμα σε θέματα της επικαιρότητας και διεθνών και εγχώριων εξελίξεων.
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στη Ρώμη, όπου και μίλησε σε εκδήλωση του πανεπιστημίου Sapienza αφιερωμένη στη μνήμη της Μυρσίνης Ζορμπά.
Ο Αλέξης Τσίπρας, ανάμεσα σε άλλα, άφησε σαφείς αιχμές για τις γεωπολιτικές εξελίξεις μετά την εκλογή του τυφώνα Τραμπ στις ΗΠΑ, λέγοντας «τα κράτη μετατρέπονται σε ιδιωτικές εταιρείες των Προέδρων, των πρωθυπουργών ή των ολιγαρχών που τα ελέγχουν. Βλέπουμε τους ευρωπαίους ηγέτες να συμπεριφέρονται ως οι γελωτοποιοί του βασιλιά».
Υπογράμμισε, ακόμη, ότι πρέπει «να απαντήσουμε στην Βαρβαρότητα των Λίγων με τον Πολιτισμό των Πολλών - Με την κουλτούρα της αλληλεγγύης απέναντι στην κουλτούρα της ιδιώτευσης».
Ο πρώην πρωθυπουργός, όπως ήταν αναμενόμενο, μίλησε εκτενώς για την πρώην υπουργό Πολιτισμού που έφυγε από τη ζωή το 2019, επισημαίνοντας ότι «η οπτική της Μυρσίνης για τη δημοκρατία στον πολιτισμό ως μέσο απελευθέρωσης δημιουργικών δυνάμεων, προώθησης της προοδευτικής αλλαγής της κοινωνίας και αναζωογόνησης της δημοκρατίας στο σύνολό της, είναι πιο επίκαιρη σήμερα από ποτέ» και υπογραμμίζοντας «οδηγός μας η ιδέα της Μ.Ζορμπά ότι η δημοκρατία πρέπει να υπάρχει στην καθημερινή μας κουλτούρα».
Η Μυρσίνη γράφει:
Ο πολιτισμός είναι πρώτα και κύρια ζήτημα δημόσιου συμφέροντος, δικαιωμάτων, ελευθερίας, ισότητας και δημοκρατίας – και όλα αυτά τα πράγματα δεν είναι αυτονόητα. Η υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος δεν είναι αυτονόητη. Πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο, με ορισμένους βασικούς στόχους, αλλά και η κατάλληλη μέθοδος, ώστε να μην αποτύχεις παταγωδώς, όπως έχουμε δει να συμβαίνει στο παρελθόν.
Αυτή η πεποίθηση διαμορφώνεται σε όλη της τη ζωή και γίνεται ο οδηγός για κάθε πτυχή της δημόσιας προσφοράς της.
Καθώς προσπαθεί να εφαρμόσει το πολιτιστικό της όραμα, με αφοσίωση, σχεδιασμό, πολιτικές, μεθόδους και δέσμευση. Για μια καλύτερη, πιο ελεύθερη και πιο δημιουργική ζωή για τους πολλούς. Για μια πολιτιστική δημοκρατία που δίνει οξυγόνο και βάθος στην πολιτική και τη δημοκρατία.
Γιατί η δημοκρατία πρέπει να υπάρχει στην καθημερινή μας κουλτούρα.
«Μέσα μου», γράφει η Μυρσίνη, «η ανάγκη για περισσότερη δημοκρατία αποδείχθηκε ίδια με την ανάγκη για περισσότερη πολιτιστική δημοκρατία».
Και αυτή η αναφορά σε αυτό που ήταν «μέσα της», που τη χαρακτήριζε και την έκανε ξεχωριστή για όλους εμάς, διαμορφώθηκε από τη χαρακτηριστική της δίψα για γνώση. Μέσα από την αμφισβήτηση, τη συνεχή αναζήτηση και τη μελέτη.
Αλλά και μέσα από τη δύσκολη, συνεπή πράξη του να ζεις μια ζωή αφιερωμένη στη δικαιοσύνη, στην ελευθερία και στα δικαιώματα των πολλών.
Έτσι, το κοριτσάκι που πάγωνε στις λασπωμένες λακκούβες των Πετραλώνων, ζώντας στη φτώχεια, ενώ έβλεπε τον αριστερό πατέρα της να δουλεύει σκληρά και ένιωθε την κουρασμένη τρυφερότητα της μητέρας της να σημαδεύει τα πρώτα της βήματα, κατάφερε να ζήσει μια πλήρη ζωή με μια ψυχή που ήταν πάντα ανοιχτή και σε εγρήγορση.
Αρνήθηκε να ξεχάσει, όπως άλλοι, από πού ξεκίνησε, και σε κάθε στροφή της ζωής της, έλεγε ένα ηχηρό ναι στη συμμετοχή στην προοδευτική πολιτική, συχνά με κόστος και σοβαρούς κινδύνους.
Εντάχθηκε στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη και στο αντιδικτατορικό κίνημα αντίστασης.
Μετά την επιστροφή της δημοκρατίας εντάχθηκε στο ΚΚΕ εσ.
Και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, στήριξε σταθερά κάθε προσπάθεια για προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Έγινε Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
Ίδρυσε
τις Εκδόσεις Οδυσσέας. Το ιστορικό Εθνικό Κέντρο Βιβλίου με τη στήριξη
και του τότε υπουργού Πολιτισμού Θάνου Μικρούτσικου. Και το Δίκτυο για
τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Κινητοποιήθηκε και στην αγαπημένη της
Ιταλία, πάντα σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας και διαλόγου με τους
προοδευτικούς διανοούμενους και τα ρεύματα της εποχής της, κρατώντας
αποστάσεις από δογματισμούς και ιδεολογικές εμμονές.
Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών με τη Βόρεια Μακεδονία, εντάχθηκε στη δική μας Προοδευτική Συμμαχία και στη συνέχεια έγινε Υπουργός Πολιτισμού στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Εκεί προσπάθησε να μεταφέρει το πολιτιστικό και δημοκρατικό της όραμα σε μια νέα πολιτική πολιτισμού για την Ελλάδα, ώστε να διασφαλίσει ότι όλοι όσοι ήταν αποκλεισμένοι από την πολιτιστική δραστηριότητα, θα γίνονταν μέρος της.
Και πέτυχε πολλά, παρά την αντίσταση μηχανισμών που προτιμούσαν την αδράνεια, και παρά την αντίδραση αυτών που θεωρούσαν -και εξακολουθούν να θεωρούν- τους εαυτούς τους ιδιοκτήτες της χώρας και θεματοφύλακες του ελληνικού πολιτισμού. Κατά προτίμηση του αρχαίου.
Η Μυρσίνη Ζορμπά τόνιζε πάντα πόσο σημαντική είναι η πολιτιστική δημοκρατία για τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η εμπειρία της, η ανοιχτόμυαλη στάση της, το μεγάλο της ενδιαφέρον για τον Γκράμσι, όχι μόνο την έπεισαν ότι η ψυχή της δημοκρατίας είναι η δημοκρατική κουλτούρα της κοινωνίας, αλλά την ώθησαν επίσης να κάνει σκοπό της ζωής της αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «τον πολιτισμό των πολλών».
Για εκείνη, ο στόχος της πολιτιστικής δημοκρατίας που βασίζεται στην αλληλεγγύη ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με τον στόχο της οικονομικής δημοκρατίας.
«Το πρόγραμμα της οικονομικής μεταρρύθμισης είναι ακριβώς ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται κάθε πνευματική και ηθική μεταρρύθμιση», γράφει ο Γκράμσι από τη φυλακή.
Και ο εμβληματικός Ουρουγουανός πρόεδρος Πέπε Μουχίκα, που πρόσφατα απεβίωσε, σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις καταλήγει στα ίδια συμπεράσματα με εκείνα στα οποία είχε καταλήξει η Μυρσίνη, πριν από αυτόν.
Είπε:
«Η γενιά μου έκανε ένα αφελές λάθος.
Νομίζαμε ότι η κοινωνική αλλαγή αφορούσε μόνο την αμφισβήτηση των μεθόδων παραγωγής και διανομής στην κοινωνία. Δεν κατανοήσαμε τον βαθύ ρόλο του πολιτισμού. Ο καπιταλισμός είναι μια κουλτούρα, και πρέπει να απαντήσουμε στον καπιταλισμό και να του αντισταθούμε με μια διαφορετική κουλτούρα.
Με άλλα λόγια: βρισκόμαστε σε έναν αγώνα ανάμεσα σε μια κουλτούρα της αλληλεγγύης και μια κουλτούρα του εγωισμού.
Δεν σκέφτομαι τον πολιτισμό προς πώληση, όπως η επαγγελματική μουσική ή ο χορός. Αυτά είναι σημαντικά, φυσικά, αλλά όταν μιλάω για πολιτισμό αναφέρομαι στις ανθρώπινες σχέσεις, στο σύνολο των ιδεών που διέπουν τις σχέσεις μας, χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Πρόκειται για το άθροισμα των άρρητων αξιών που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο εκατομμύρια απλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο σχετίζονται μεταξύ τους».
Κάναμε κι εμείς το ίδιο λάθος.
Παρόλο που γνωρίζαμε και αναγνωρίζαμε τον ρόλο του πολιτισμού και κάναμε σημαντικά βήματα προς τα εμπρός, δεν κάναμε – ως Ελληνική Αριστερά – αλλά και ως κυβέρνηση, τα βήματα που έπρεπε να κάνουμε.
Γιατί ακόμα και υπό ασφυκτικές συνθήκες λόγω των μνημονίων, με την πίεση των δανειστών να μας κόβει την ανάσα, θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει περισσότερα.
Και δυστυχώς, όταν η Μυρσίνη ανέλαβε την ευθύνη του Υπουργείου Πολιτισμού, δεν της δόθηκε ο χρόνος, για να ξεδιπλώσει πλήρως τη θέλησή της, το σχέδιό της, το όραμά της. Όμως, παρά όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, έκανε σημαντικά βήματα.
Αγαπητοί φίλοι,
Η οπτική της Μυρσίνης για τη δημοκρατία στον πολιτισμό ως μέσο απελευθέρωσης δημιουργικών δυνάμεων, προώθησης της προοδευτικής αλλαγής της κοινωνίας και αναζωογόνησης της δημοκρατίας στο σύνολό της, είναι πιο επίκαιρη σήμερα από ποτέ.
Γιατί γινόμαστε μάρτυρες της ερημοποίησης της δημοκρατίας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Του μαρασμού και της υπερεμπορευματοποίησης του πολιτισμού.
Καθώς παρακολουθούμε τις διακρίσεις, την ανισότητα, την ανασφάλεια, τους πολέμους και την κατάργηση ακόμα και των τελευταίων προσχημάτων του διεθνούς δικαίου να χειροτερεύουν όλο και περισσότερο.
Καθώς παρακολουθούμε τα κράτη να μετατρέπονται σε ιδιωτικές εταιρείες των Προέδρων, των πρωθυπουργών και των ολιγαρχών που τα ελέγχουν.
Καθώς παρακολουθούμε τους Ευρωπαίους ηγέτες να συμπεριφέρονται σαν γελωτοποιοί του βασιλιά.
Η Μυρσίνη δεν είχε δεύτερες σκέψεις: Η πολιτιστική και πολιτική αντίσταση ήταν ο δικός της δρόμος. Η στήριξη των δημιουργικών δυνάμεων της Ευρώπης και της Ελλάδας.
Αυτός είναι και ο δικός μας δρόμος. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει άλλος.
Στη γλώσσα του πολέμου και τις δεκάδες χιλιάδες νεκρούς αμάχους που βλέπουμε στην Παλαιστίνη και σε άλλες συγκρούσεις…
Στη γλώσσα της δημοκρατικής παρακμής, του φόβου και κάθε είδους διάκρισης, που πολλαπλασιάζονται από τους ολιγάρχες που ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα, πρέπει να απαντήσουμε με τη γλώσσα της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.
Να οργανώσουμε με όλα τα μέσα που διαθέτουμε την αντίσταση στη δυστοπία που δημιουργείται, να απευθυνθούμε στους πολλούς με κάθε δυνατό τρόπο, να υπερασπιστούμε τις αξίες που κράτησαν όρθια την ανθρωπότητα τον περασμένο αιώνα. Όταν η κουλτούρα του σκότους επιχείρησε να σύρει τον κόσμο στην άβυσσο.
Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο αφιέρωμα στο έργο και τη ζωή της Μυρσίνης Ζορμπά σήμερα.
Και στο δίλημμα, ο Πολιτισμός των Πολλών, έναντι της Βαρβαρότητας των Λίγων, που επανέρχεται με δραματικό τρόπο στις μέρες μας, η απάντησή μας δεν μπορεί να είναι άλλη από την απάντηση της δικής μας Μυρσίνης.
Σε αυτήν την πολύ δύσκολη περίοδο, όπου βλέπουμε την άκρα δεξιά να γίνεται πιο ισχυρή από ποτέ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, το μέλλον των δημοκρατιών μας είναι ένας αγώνας για τον πολιτισμό.
Η λογική του «δίκαιου του ισχυρού» που βλέπουμε στις διεθνείς σχέσεις, αγγίζει κάθε διάσταση της δημόσιας ζωής.
Και οι ολιγάρχες δεν στηρίζουν απλώς μια συμμαχία δεξιών και ακροδεξιών πολιτικών που κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση.
Όπως γνωρίζετε πολύ καλά στην Ιταλία, υπάρχει μια νέα πολιτιστική ελίτ που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτού του νέου αυταρχικού κόσμου στις φιλελεύθερες δημοκρατίες.
Που εργάζονται σκληρά για να συνδυάσουν τον ριζοσπαστικό συντηρητισμό με τον νεοφιλελευθερισμό. Που οικοδομούν έναν νέο τύπο κυνισμού και αντιπολιτικής, ανοίγοντας τον δρόμο για αυταρχική και κλεπτοκρατική πολιτική.
Η μάχη για τις δημοκρατικές αξίες, τις ιδέες και τον πολιτισμό που θα χρειαστεί να δώσουμε σε αυτή τη γενιά, θα είναι ακόμη πιο σημαντική από αυτήν που δώσαμε πριν από 15 χρόνια ενάντια στη λιτότητα και πριν από 25 χρόνια ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
Παρά τις διαφορές που μπορεί να είχαμε, η Μυρσίνη Ζορμπά, μια διανοούμενη της μεταρρυθμιστικής αριστεράς, κινητοποιήθηκε μαζί με άλλους στη ριζοσπαστική Αριστερά και στάθηκε υπέρ αυτών που πίστευε.
Πάλεψε για τη δημοκρατία στον πολιτισμό.
Είναι πιο σημαντικό από ποτέ άνθρωποι που ασχολούνται με τον πολιτισμό σήμερα, σε όλο τον Ατλαντικό, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, να ακολουθήσουν το σημαντικό της παράδειγμα.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου