Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ επιδεικνύουν περιχαρείς ένα από τα συμβόλαια της Ε.Ε. για εμβόλια κατά του κορονοϊού, ωστόσο οι εξελίξεις δείχνουν πως οι Βρυξέλλες δεν φρόντισαν να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες δόσεις εμβολίων για τους Ευρωπαίους πολίτες
Johanna Geron/Pool Photo via APΟι χείμαρροι των «σωτήριων» εμβολίων που μας έταζαν κυβέρνηση και Ευρωπαϊκή Ενωση, αναπαράγοντας τις δηλώσεις των κολοσσών του φαρμάκου από το περασμένο καλοκαίρι, δεν... ξεχύθηκαν τελικά. Αντ’ αυτών, πέφτουν βασανιστικά αργά κάποιες σταγόνες ανοσίας, ενώ έχουμε ποταμούς σχεδιασμών για την περιβόητη «ελευθερία» των κοινωνιών από τον ιό.
Η φτώχεια –σε δόσεις εμβολίων– φέρνει γκρίνια. Η Ισπανία και η Τσεχία ανακοίνωσαν ότι ήδη ξέμειναν. Ο Γερμανός υπουργός Υγείας Γενς Σπαν τουίταρε ότι «ακόμη έχουμε μπροστά μας 10 δύσκολες εβδομάδες με ελλείψεις εμβολίων». Εδώ, ο πρωθυπουργός αρκέστηκε να δηλώσει το προφανές: «όσα εμβόλια έρχονται στην πατρίδα μας τόσα θα γίνονται».
Η Ε.Ε. προσπαθεί να δείξει ότι έχει τον έλεγχο, ότι είναι σε θέση ισχύος, αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε. Τα βάζει, για τα μάτια του κόσμου, με τους γίγαντες του φαρμάκου που αλωνίζουν με την ανοχή της. Το τρίξιμο των δοντιών ή οι επικλήσεις στο συναίσθημα ποσώς αγγίζουν τις φαρμακευτικές, ούτε τις μετακινούν από τον στόχο τους που είναι το κέρδος.
Η πρόταση
Από την αρχή της πανδημίας, η Κόστα Ρίκα πρότεινε τη δημιουργία μιας πλατφόρμας τεχνολογίας που στοχεύει στην άρση των εμποδίων πρόσβασης σε αποτελεσματικά εμβόλια, φάρμακα και άλλα προϊόντα υγείας κατά του Covid-19, την οποία υιοθέτησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και στηρίζει σταθερά η Ευρωπαϊκή Αριστερά.
Η απαίτηση τα εμβόλια να γίνουν δημόσιο αγαθό επανέρχεται ορμητικά στο προσκήνιο, με τη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον κορονοϊό να την περιλαμβάνει στο πρόσφατο ψήφισμά της. Σύμφωνα με δημοσίευση στο κορυφαίο «Journal of Law and the Biosciences» («J Law Biosci», Ιαν.-Ιούν. 2020, Muhammad Zaheer Abbas), «είναι σαφές από την εμπειρία ήδη υπαρχουσών παγκόσμιων πλατφορμών [...] ότι είναι πολύ ρεαλιστική και πρακτικά εφικτή (σ.σ. η πρόταση)» και η εφαρμογή της «προς όφελος ολόκληρης της παγκόσμιας κοινότητας που περιμένει απεγνωσμένα ένα ασφαλές, ισχυρό, προσιτό και καθολικά διαθέσιμο εμβόλιο κορονοϊού και άλλες απαραίτητες τεχνολογίες υγείας, πρώτης προτεραιότητας».
Τον περασμένο Μάιο, η Ευρωπαία επίτροπος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διοργάνωσε μεγάλες διαδικτυακές εκδηλώσεις για να συγκεντρώσει χρήματα για τη χρηματοδότηση της έρευνας και ανάπτυξης ενός εμβολίου κατά του Covid-19, θυμίζει ο Γιάννης Νάτσης, μέλος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκου. Σε αυτές, μάλιστα, ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε θέσει ευθέως το ζήτημα της άρσης των πατεντών, προσθέτει.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τον περασμένο Απρίλιο, με κοινό άρθρο του με τον καθηγητή Πολιτικής της Υγείας στο LSE Ηλία Μόσιαλο, στη γερμανική «FAZ», πρότεινε ανοιχτά την άρση των πατεντών, ωστόσο χαρακτήρισε την πρόταση που επανέφερε στη Βουλή ο ΣΥΡΙΖΑ «ανεδαφική». Μάλιστα, έλαβε και ατυχή ερμηνεία από τον υφυπουργό Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη ότι «θα οδηγήσει σε λιγότερα ή καθόλου εμβόλια, γιατί καμία βιομηχανία δεν θα αναλάβει το κόστος έρευνας και ανάπτυξης νέων εμβολίων εάν γνωρίζει ότι θα εθνικοποιηθούν οι πατέντες τους».
Στα –πολύ– λιγότερα εμβόλια βρισκόμαστε ήδη, ενώ η ανάπτυξη ορισμένων οφείλεται στη γενναία χρηματοδότηση των Ευρωπαίων πολιτών. «Το σημερινό πλαίσιο είναι προβληματικό. Η Ε.Ε. έδωσε πάρα πολλά λεφτά για την έρευνα του εμβολίου, που κατέληξε σε κάποια προϊόντα τα οποία είναι ιδιόκτητα. Οταν πια ζητάει από τη φαρμακοβιομηχανία ανταποδοτικότητα για το δημόσιο χρήμα που δαπανήθηκε, βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να κάνουμε συζητήσεις περί ιδιοκτησίας», επισημαίνει ο Γιώργος Παπανικολάου, επ. καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Κι αυτό «διότι δεν προστάτευσε την ιδιοκτησία του δημοσίου εξαρχής».
Ο Παπανικολάου θεωρεί «παράδοξο να κοιτάζουμε την άρση των πατεντών με τόσο πολύ δέος», «χρειάζεται να το απομυθοποιήσουμε», «δεν μιλάμε για κάτι υπερβολικό, αλλά για κάτι που οι διεθνείς και οι εθνικές νομοθεσίες προβλέπουν. Εάν η πολιτική βούληση ήταν σαφής, θα είχε λυθεί ήδη με συναινετικό τρόπο. Φαίνεται ότι η πολιτική βούληση είναι να μη δυσαρεστήσουμε τις εταιρείες», τονίζει.
Τα πράγματα είναι απλά: «εκεί που πέφτει το δημόσιο χρήμα οφείλουμε να εξασφαλίζουμε και τα συμφέροντα των φορολογουμένων ούτως ώστε να μην εγκαθιδρύονται από το δημόσιο χρήμα μονοπώλια. Διότι αυτή τη στιγμή δεν μιλάμε για αγορές, μιλάμε για μονοπώλια. Δεν μιλάμε για ελεύθερο ανταγωνισμό, μιλάμε για την απονομή μονοπωλιακών δικαιωμάτων τα οποία σε τελική ανάλυση εμποδίζουν τον ανταγωνισμό», εξηγεί. Και αλλιώς: όχι από τη σκοπιά της αριστεράς και των δικαιωμάτων, αλλά από τη σκοπιά καθαρά της οικονομίας, «για ποιο λόγο μία μεγάλη δημόσια επένδυση κατέληξε σε 1-2-3 εταιρείες και δεν κατέληξε σε όλες τις εταιρείες, ούτως ώστε να υπάρχει ελεύθερος ανταγωνισμός; Γιατί οδηγηθήκαμε σε μονοπωλιακά δικαιώματα;»
Διαφάνεια;
Ενα άλλο χαρακτηριστικό της αναζήτησης εμβολίου είναι το έλλειμμα διαφάνειας. Δεν είναι μόνο η χρηματοδότηση της Ε.Ε. που παραμένει ένα μυστήριο. Η φον ντερ Λάιεν τουίταρε προχθές ότι «η Ευρώπη έχει επενδύσει εκατομμύρια να βοηθήσει να αναπτυχθούν τα πρώτα εμβόλια COVID και να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο κοινό αγαθό», χωρίς όμως να λέει πόσα χρήματα δόθηκαν συνολικά σε κάθε εταιρεία και ακόμα τι εννοεί όταν λέει «δημόσιο αγαθό».
Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι η Ευρώπη έχει συμβόλαια για 2,3 δισ. δόσεις από 6 εταιρείες και διαπραγματεύεται με ακόμα δύο, όταν ο πληθυσμός της είναι 450 εκατ. άνθρωποι, δηλαδή μέχρι στιγμής αναλογούν πέντε δόσεις στον καθένα μας! Είναι όμως και τα συμβόλαια που έχει υπογράψει με τις εταιρείες, τα συμβόλαια που έχουν υπογράψει οι εταιρείες με τα εργοστάσια για το κόστος παραγωγής, οι τιμές των εμβολίων, που παραμένουν και αυτά καλά κρυμμένα μυστικά. Χρησιμοποιούνται για το θεαθήναι, με την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να απειλεί την AstraZeneca ότι θα βγάλει το συμβόλαιό της στη φόρα και λίγες ώρες αργότερα να συμφωνούν ότι αυτό θα γίνει αφού μαυρίσουν τα σημεία που δεν θέλουν να διαβαστούν, όπως και έγινε χθες.
Γιατί όμως η Ε.Ε. απασφάλισε και κατηύθυνε επιλεκτικά τον θυμό της στην AstraZeneca; Η εταιρεία ενημέρωσε στις 22 Ιανουαρίου ότι δεν θα καταφέρει να παραδώσει τις αναμενόμενες 80 εκατ. δόσεις μέχρι τα τέλη Μαρτίου, αλλά μόνο τα 31 εκατ. δόσεις. Δεν ήταν όμως η Pfizer που στις 15 Ιανουαρίου ανακοίνωσε ότι δεν μπορεί να παραδώσει τα συμφωνηθέντα;
Τότε η επικεφαλής της Επιτροπής είχε δηλώσει λακωνικά: «Εκπλαγήκαμε όλοι από την ανακοίνωση της Pfizer-BioNTech ότι θα καθυστερήσουν». Γιατί η φον ντερ Λάιεν δημοσιοποίησε, φυσικά με αρκετά αποσιωπημένα σημεία, το συμβόλαιο της CureVac προ πενθημέρου και όχι όλων των εταιρειών και χωρίς σβησίματα;
Οι Δημήτρης Παπαδημούλης, Γιώργος Παπανικολάου, Γιάννης Νάτσης και Απόστολος Βεΐζης μίλησαν στην εκδήλωση «Εμβόλια χωρίς πατέντες για όλους: η Ε.Ε. μπροστά στην πρόκληση της καθολικής κάλυψης», του Δικτύου για Καθολική Κάλυψη Υγείας και την Υπεράσπιση της Δημόσιας Περίθαλψης
Ο Covid έφερε στην επιφάνεια ένα χρόνιο πρόβλημα με τα φάρμακα
Το τανγκό της Ευρώπης από τη μία και το σκληρό ροκ της βιομηχανίας των φαρμάκων χορεύεται μπροστά στα μάτια των λαών της Ευρώπης. Κάποιοι είχαν επισημάνει τα προβλήματα μαζικής παραγωγής και μεταφοράς των εμβολίων, όπως ο Δημήτρης Κούβελας, καθηγητής Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ. Λίγες μέρες μετά τα χαρμόσυνα νέα από την Pfizer και αφού είχαν προηγηθεί εκείνα της AstraZeneca, ο καθηγητής σύστηνε συγκράτηση: «Δεν είμαι τόσο αισιόδοξος ότι αύριο θα εμβολιαστούμε. Θέλει πολύ χρόνο. Αν φτάσουμε να έχουμε κάποιες παρτίδες του εμβολίου το δεύτερο εξάμηνο του 2021 θα είναι μία πολύ καλή εξέλιξη. Από εκεί και πέρα, θέλουμε 5-6 χρόνια για να καλύψουμε την παραγωγή του πλανήτη» («Εφ.Συν.», «Covid-19: η Γη γυρίζει γύρω από το αντίδοτο», 14.11.2020).
Και κάποιοι άλλοι δεν έχουν αυταπάτες. Βρίσκονται χρόνια τώρα στο πεδίο της μάχης με αδίστακτες ασθένειες, χωρίς θεραπείες, γιατί «όλα τα εμπόδια σχετίζονται με τις πατέντες. Ποιος κάνει την έρευνα και την ανάπτυξη, ποιος παράγει, ποιος κινεί τα νήματα, δηλαδή η φαρμακοβιομηχανία», καταδεικνύει ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής Προγραμμάτων των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα». «Είμαστε απέναντι», λέει, γιατί «τα φάρμακα και τα εμβόλια –ακόμα και τα βασικά– συνεχίζουν να παραμένουν πολυτέλεια για 2 δισ. ανθρώπους στον πλανήτη».
Πρώτη φορά, σημειώνει, ανοίγει σε παγκόσμιο επίπεδο η συζήτηση της άρσης των πατεντών, γιατί ο Covid-19 μας αφορά όλους. «Ενα καλό που έκανε ο Covid είναι ότι δεν έκανε διακρίσεις. Moλύνει όλους, παγκοσμίως, δυστυχώς, αλλά καθιστά το πρόβλημα όλων μας». Πρώτη φορά και ο ΠΟΥ λόγω της ηγεσίας του τοποθετείται έντονα και πολιτικά στα πλαίσια προστασίας της δημόσιας υγείας, λέει. Αν φύγουμε όμως από τον μικρόκοσμο της Ευρώπης, «αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ένα απαρτχάιντ για το εμβόλιο. Αν δούμε τον παγκόσμιο χάρτη, βλέπουμε χώρες που θα εμβολιαστούν το 2022. Πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς μία πανδημία όταν η πρόσβαση στο εμβόλιο δεν είναι κάτι εύκολο και εφικτό για όλους;»
«Εχουμε ένα πρόβλημα ανισότητας που αναδύεται: από τις 46 χώρες που ξεκίνησαν τους εμβολιασμούς, μόνο μία είναι χαμηλού εισοδήματος», σημείωσε πρόσφατα ο δόκτορας Μάικ Ράιαν, εκτελεστικός διευθυντής Υγειονομικών Κρίσεων του ΠΟΥ και ζήτησε τη στήριξη της πρωτοβουλίας COVAX του Οργανισμού ώστε να φτάσουν τα εμβόλια και στις οικονομικά αναπτυσσόμενες χώρες, παντού. «Στην πραγματικότητα ο μηχανισμός έχει δεσμεύσει 300 εκατ. δόσεις για 92 χώρες πληθυσμού 3 δισ. Μιλάμε για ένα τεράστιο κενό δημόσιας υγείας», λέει ο Απ. Βεΐζης.
Η άρση των προνομίων και οι «συνέπειες»
«Μόνο η άρση των πατεντών μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορο εμβολιασμό όλων», επανήλθε την Πέμπτη στην ομιλία του στη Βουλή ο τέως υπουργός Υγείας, τομεάρχης Υγείας ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Ανδρέας Ξανθός.
«Η μόνη σοβαρή, προοδευτική πρόταση είναι η ιδέα της άρσης των προνομίων, των περιορισμών που δημιουργεί το καθεστώς της πατέντας ώστε να αυξηθεί η δυνατότητα παραγωγής εμβολίων, ώστε να διασφαλιστεί η προσφορά τους σε όλο τον κόσμο». «Δεν είναι ιδεοληψία της αριστεράς το αίτημα, είναι πιεστική ανθρώπινη ανάγκη», ξεκαθαρίζει ο Δημήτρης Παπαδημούλης, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Οι εταιρείες έχουν καλύψει τα έξοδά τους και έχουν βγάλει μεγάλα κέρδη ήδη με τις προαγορές των εμβολίων. Οι κυβερνήσεις πρέπει να τολμήσουν και να απαιτήσουν την αγορά των πατεντών. Μόνο έτσι τα εμβόλια θα γίνουν πραγματικά ένα δημόσιο αγαθό», δήλωνε πρόσφατα στην «Εφ.Συν.» ο Ηλίας Μόσιαλος.
Η πρόταση παραμένει επίκαιρη. Μέχρι και η Ντόρα Μπακογιάννη, χθες, στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, απαυδισμένη με τον «παραλογισμό στον κύβο που ζούμε», αναφερόμενη στις διαπραγματεύσεις της Κομισιόν, είπε: «Το σωστό θα ήταν να υπάρχει ο ΠΟΥ, ο οποίος να πάρει το σύνολο των εμβολίων –κινέζικα, ρώσικα κ.ο.κ.– να τον πληρώσουμε όσο χρειάζεται για να ελέγξει και να δώσει το Ο.Κ. για όσα εμβόλια υπάρχουν και να βγουν οι χώρες να μπορούν να πάρουν».
Θα προχωρήσει η άρση της πατέντας που πλέον μοιάζει μονόδρομος; Γιατί έκανε πίσω ο Ελληνας πρωθυπουργός, γιατί γαβγίζει αλλά δεν δαγκώνει η Ε.Ε., τι ήθελε να πει ο Βασίλης Κοντοζαμάνης;
Η άρση των πατεντών θα είχε συνέπειες για τη φαρμακοβιομηχανία, εξηγεί ο Γ. Παπανικολάου, συνέπειες συμβολικές καταρχάς, με οικονομικές φυσικά προεκτάσεις: «Αν αποδειχθεί ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν και αλλιώς, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στο υπάρχον μοντέλο για την έρευνα, την ανάπτυξη, την παραγωγή και τη διακίνηση των φαρμακευτικών προϊόντων», θα μπορούσε να οδηγήσει σε φάρμακα και εμβόλια που είναι όνομα και πράγμα «κοινά αγαθά». Και αυτό η βιομηχανία του φαρμάκου δεν είναι διατεθειμένη να το επιτρέψει. Ούτε η Ευρώπη, από ό,τι φαίνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου