Ισχυρή ανάκαμψη κατέγραψε η τουρκική λίρα μετά τα μέτρα προστασίας των καταθετών που ανακοίνωσε ο Ταγίπ Ερντογάν αργά το βράδυ της Δευτέρας. Σε διάστημα μικρότερο των δέκα ωρών η ισοτιμία δολαρίου-λίρας υποχώρησε από το ιστορικό ρεκόρ των 18,30 λιρών προχθές το βράδυ στις 11,04 λίρες ανά δολάριο χθες το πρωί. Στη συνέχεια το τουρκικό νόμισμα έχασε μέρος των κερδών του και αργά το απόγεμα η ισοτιμία με το δολάριο ταλαντευόταν μεταξύ 12 και 13 λιρών ανά δολάριο.
Το ράλι τροφοδοτήθηκε από τις εξαγγελίες του Τούρκου προέδρου για την προστασία επενδυτών και καταθετών από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις της λίρας. Σύμφωνα με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, όταν η πτώση της λίρας έναντι των σκληρών νομισμάτων υπερβαίνει τα τραπεζικά επιτόκια, η κυβέρνηση θα καλύπτει τις ζημιές που θα έχουν οι καταθέτες σε λίρα.
Για παράδειγμα, αν οι τράπεζες προσφέρουν τόκο 15% για τις καταθέσεις ενός έτους σε λίρα και το τουρκικό νόμισμα υποτιμηθεί στην ίδια χρονική περίοδο 20% έναντι του δολαρίου, τότε το υπουργείο Οικονομικών θα πληρώνει τη διαφορά στους καταθέτες σε λίρες. Η εξαγγελία του μέτρου προκάλεσε πανζουρλισμό. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, αμέσως μετά την ανακοίνωση του Ερντογάν πωλήθηκαν στις αγορές περίπου ένα δισ. δολάρια, ενώ ώς τα μεσάνυχτα της Δευτέρας αποταμιεύσεις 1-1,5 δισ. δολαρίων είχαν μετατραπεί σε λίρες. Το μέτρο, που θα εφαρμοστεί μόνο σε νέους λογαριασμούς λιανικής τραπεζικής, στοχεύει στον περιορισμό της ζήτησης για δολάρια και ισχυρά ξένα νομίσματα και στην ενθάρρυνση των Τούρκων να διατηρούν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς στο εθνικό τους νόμισμα. Σήμερα περίπου το 50% των αποταμιεύσεων στη γειτονική χώρα είναι σε ξένο νόμισμα και χρυσό.
Το μέτρο προκάλεσε πάντως τεράστιες ενστάσεις από οικονομολόγους και τραπεζίτες. Αρκετοί εξ αυτών τόνιζαν ότι με αυτό μπαίνει επί της ουσίας ένα κατώτατο όριο στη διακύμανση της λίρας και αυτό ισοδυναμεί με μια σκιώδη αύξηση των επιτοκίων. Κάποιοι άλλοι προειδοποίησαν ότι τυχόν απότομη υποτίμηση της λίρας θα προκαλέσει μεγάλη επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό της Τουρκίας, επιδεινώνοντας τη δημοσιονομική της θέση. Δυνητικά, ο συναλλαγματικός κίνδυνος που αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών αφορά τραπεζικούς λογαριασμούς λιανικής συνολικού ύψους 3,3 τρισεκατομμυρίων λιρών (265 δισ. δολάρια). Αν κάτι πάει στραβά με την ισοτιμία και η κυβέρνηση χρειαστεί να καλύψει τη ζημιά στις καταθέσεις αυτές, τότε το πιο πιθανό είναι ότι η κεντρική τράπεζα θα αναγκαστεί να τυπώσει χρήμα και αυτό με τη σειρά του θα τροφοδοτήσει πληθωριστικές πιέσεις. Ο πληθωρισμός της γειτονικής χώρας χτύπησε τον προηγούμενο μήνα το 21,3% και αρκετοί αναλυτές προβλέπουν ότι στη διάρκεια του 2022 θα ξεπεράσει το 30%.
Υπεύθυνη γι’ αυτήν την άνοδο είναι σε μεγάλο βαθμό η ανορθόδοξη πολιτική μείωσης των επιτοκίων που ακολουθεί κατ’ εντολήν του Ερντογάν η κεντρική τράπεζα. Η Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε από τον Σεπτέμβριο το βασικό της επιτόκιο κατά 5%, από το 19% στο 14%, και αυτό επέτεινε ακόμη περισσότερο την πτώση της λίρας. Το τουρκικό νόμισμα υποχωρεί πλέον από την αρχή του χρόνου περισσότερο από 60%. Ο Ερντογάν διαμηνύει ότι μειώνοντας τα επιτόκια θα οδηγήσει σε πτώση τον πληθωρισμό και θα αυξήσει τις επενδύσεις, την ανάπτυξη, την απασχόληση και τις εξαγωγές, επιτυγχάνοντας απεξάρτηση της Τουρκίας από τις άλλες χώρες. Στην πραγματικότητα αυτό που θέλει είναι να πάει στις εκλογές του 2023 με την οικονομία σε ανάπτυξη και πάση θυσία μακριά από ύφεση. Το οικονομικό του πείραμα όμως μπάζει διαρκώς. Τροφοδοτεί πληθωρισμό, βυθίζει τη λίρα, καθιστά πανάκριβα τα εισαγόμενα αγαθά και τις εισροές που χρειάζονται οι εγχώριες επιχειρήσεις για να παράγουν, οδηγεί σε φτωχοποίηση μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας.
Η ειρωνεία είναι ότι το οικονομικό μοντέλο της πολυετούς διακυβέρνησης Ερντογάν στηρίχθηκε για χρόνια στα ελαφρώς υψηλά επιτόκια και στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, αρκετές φορές κερδοσκοπικών. Το μοντέλο αυτό δεν συνοδεύτηκε όμως από αξιόπιστες και βιώσιμες οικονομικές πολιτικές, ενώ η ελαστική προσφορά χρηματοδότησης του επέτρεψε να διαρκέσει περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με κάποιους οικονομολόγους, θα είναι μεγαλύτερο οικονομικό κόστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου