Τρία κορίτσια κάθονται και συζητούν. Κάθε λίγο, η μεγαλύτερη χαϊδεύει στα μαλλιά τη μικρότερη. Πιάνονται από το χέρι και δεν κρατούν κινητά για να ποστάρουν στα κοινωνικά δίκτυα. Η μία σώθηκε από το έγκλημα στα Τέμπη, οι άλλες δύο κλαίνε ακόμη τους σκοτωμένους συγγενείς τους.
Εναν χρόνο μετά το έγκλημα των Τεμπών, επιζήσαντες και συγγενείς νεκρών πραγματοποίησαν χθες συνέντευξη Τύπου στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, που γέμισε ασφυκτικά από δύο ασήκωτα φορτία: τον πόνο για τα θύματα και τις αδυσώπητες διαπιστώσεις των ειδικών πραγματογνωμόνων για τα τεράστια κενά στη διερεύνηση του εγκλήματος και την κακή κατάσταση στην οποία παραμένει ο ελληνικός σιδηρόδρομος από πλευράς ασφαλείας.
Τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών (ΕΔΑΠΟ) παρουσίασαν χθες το βασικό περιεχόμενο του τελικού πορίσματος, που θα παραδώσουν σήμερα στις ανακριτικές αρχές, μετά από έρευνες και προσπάθειες που συνάντησαν τεράστια εμπόδια. Αναλυτικότερα, για την παρουσίαση μίλησε ένα από τα πέντε μέλη της Επιτροπής, ο μηχανολόγος-αεροναυπηγός Κώστας Λακαφώσης, που παρέθεσε ένα αναλυτικό χρονολόγιο της... αδιαφορίας με την οποία οι κρατικές αρχές ΔΕΝ διερεύνησαν το έγκλημα, ομολογώντας ότι «κακώς» εκείνος είχε αρχικά πιστέψει πως θα πράξουν το καθήκον τους για να αναδειχθεί η αλήθεια.
Η βιασύνη με την οποία τελείωσε σε λίγες μέρες η έρευνα στον τόπο του εγκλήματος παράλληλα με τις τεράστιες καθυστερήσεις στις έρευνες για τον εντοπισμό των ανθρώπινων υπολειμμάτων και των χημικών ουσιών μιλούν από μόνες τους:
Τετάρτη 1/3/23: Διεθνώς, όταν συμβαίνει ένα τέτοιο δυστύχημα, ο χώρος κλείνει προκειμένου ειδικοί να συλλέξουν ό,τι χρήσιμο μπορεί να βρεθεί στα συντρίμμια και στο έδαφος από κάτω τους. Στο σημείο της σύγκρουσης των Τεμπών, από την επόμενη μέρα εισέβαλαν στον χώρο γερανοί προκειμένου να μετακινηθούν κομμάτια των διαλυμένων συρμών. Μαζί με τους γερανούς, στις εικόνες των φωτορεπόρτερ εμφανίζονται στον χώρο άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με τη διερεύνηση αλλά μόνο με τον καθαρισμό του χώρου. Μαζί τους και υπάλληλοι από ΟΣΕ και Hellenic Train, δηλαδή φορέων που ελέγχονται για το έγκλημα και θα έπρεπε να μην πλησιάζουν εκεί.
Παρασκευή 3/3/23: Οπως αναφέρει ο Φαίδων Καραϊωσηφίδης, επίσης αεροναυπηγός και μέλος της ΕΔΑΠΟ, θα έπρεπε για τις εργασίες στον «τόπο του εγκλήματος» να έχει τη γενική ευθύνη και το πρόσταγμα ο πρόεδρος της Επιτροπής Διερεύνησης. Ομως, τέτοια επιτροπή δεν υπήρχε, με ευθύνη της κυβέρνησης, ενώ ο φορέας της (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) απέκτησε διοίκηση έξι μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023. Αποτέλεσμα; Η ευθύνη μεταβιβάστηκε στην... Τροχαία Λάρισας. Την Παρασκευή είχαν ήδη ανυψωθεί και απομακρυνθεί το καμένο βαγόνι του Κυλικείου και το βαγόνι Β3 και η μηχανή της εμπορικής αμαξοστοιχίας, ενώ από το πρωί είχαν ξεκινήσει χωματουργικές εργασίες. Τεράστιοι εκσκαφείς απομάκρυναν το χώμα μέσα στο οποίο υπήρχε τέφρα από τους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους, τα υπολείμματα της ζωής τους, στοιχεία από τα χημικά υλικά που έτρεξαν από τους συρμούς.
Σάββατο 4/3/23: Συνεχίζεται εντατικά η απομάκρυνση χωμάτινων όγκων. Πλάνα από τα ογκώδη χωματουργικά μηχανήματα που δουλεύουν εντατικά (με αμοιβή 650.000 ευρώ από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, όπως ανέφερε η Δέσποινα Γκανίδου, μητέρα θύματος) λειτουργούν ως φόντο στην πρωινή τηλεοπτική εκπομπή του Γιώργου Αυτιά με καλεσμένο –ποιον άλλον;– τον Αδωνι Γεωργιάδη. Την ίδια μέρα απομακρύνονται λαμαρίνες και πλατφόρμες της εμπορικής αμαξοστοιχίας, ενώ ξεκινούν εργασίες αποκατάστασης γραμμής, παρά το γεγονός ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο έχει κλείσει και θα ξανανοίξει έναν μήνα αργότερα.
Δευτέρα 6/3/23: Πριν κλείσει εβδομάδα από την καταστροφή, τα πάντα έχουν τελειώσει στον τόπο όπου 57 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ένας εξ αυτών δεν βρέθηκε ποτέ και ακόμη 180 τραυματίστηκαν. Τα χωματουργικά έργα έχουν επεκταθεί στον περιβάλλοντα χώρο και έχει διαμορφωθεί το πάρκινγκ δίπλα στις γραμμές, σκεπάζοντας για πάντα πιθανά αποδεικτικά στοιχεία. Στο σημείο που η φωτιά έκαιγε επί ώρες, έχει τοποθετηθεί και ναΐσκος.
Μετά τη σπουδή, ραθυμία
Μετά την απίστευτη βιασύνη των πρώτων ημερών να αδειάσει από στοιχεία και ενοχλητικές εικόνες ο τόπος της μετωπικής σύγκρουσης, οι ρυθμοί άλλαξαν και ο Κ. Λακαφώσης περιγράφει την αδιανόητη ραθυμία στις έρευνες για ανθρώπινα υπολείμματα και χημικές ουσίες:
● Η πρώτη δειγματοληψία γίνεται στο Γενικό Χημείο του Κράτους στις 29 Μαρτίου 2023. Εκεί μεταφέρονται δείγματα από το χώμα που δεν έχει σκεπαστεί και τότε εντοπίζεται για πρώτη φορά το ξυλόλιο και άλλες πτητικές ουσίες η παρουσία των οποίων δεν δικαιολογείται. Το ξυλόλιο είναι ουσία που χρησιμοποιείται για νόθευση καυσίμων και η παρουσία του φουντώνει τα σενάρια για παράνομη μεταφορά του η οποία προκάλεσε και την τεράστια πυρκαγιά. Ο Κ. Λακαφώσης επισημαίνει ότι μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τουλάχιστον 5 από τα 57 θύματα θα είχαν γλιτώσει εάν δεν υπήρχε αυτή η πυρκαγιά.
● Θα περάσουν τρεις μήνες, μέχρι τις 31 Μαΐου 2023, όταν τα μέλη της ΕΔΑΠΟ θα εντοπίσουν ανθρώπινα υπολείμματα στον τόπο όπου έχουν εναποτεθεί τα συντρίμμια, στο Κουλούρι Λάρισας. Ο Κ. Λακαφώσης λέει ότι ήταν μια «τυχαία ανεύρεση» (η Επιτροπή βρισκόταν στη Λάρισα για άλλον λόγο). Είχε προηγηθεί όμως η χαρτογράφηση των βαγονιών (δες σχετικό γράφημα) και ο εντοπισμός των σημείων όπου καθόταν κάθε νεκρός και τραυματίας την ώρα της σύγκρουσης. «Πήγαμε στο κυλικείο, εντοπίσαμε μια μάζα λιωμένου αλουμινίου. Τη σηκώσαμε και από κάτω βρήκαμε ανθρώπινα υπολείμματα, όπως αναμενόταν», είπε ο ερευνητής.
● Θα περάσουν ακόμη επτά μήνες μέχρι την 29η Σεπτεμβρίου 2023, όταν θα γίνει χημική δειγματοληψία σε αντικείμενα που φυλάσσονταν στο Αστυνομικό Τμήμα Τεμπών. Στις 25 Οκτωβρίου, μετά από πιέσεις συγγενών προς τις ανακριτικές αρχές, θα γίνει δεύτερη χημική δειγματοληψία. Σε καμία από τις δύο δεν θα επανεντοπιστεί ξυλόλιο. «Αυτό επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει στο έδαφος από κάποιαν άλλη αιτία και ότι απλά εξατμίστηκε μετά από τόσον καιρό», είπε ο Κ. Λακαφώσης. Αντιθέτως, βρέθηκαν και πάλι έλαια σιλικόνης.
● Οι έρευνες για εντοπισμό ανθρώπινων υπολειμμάτων θα επαναληφθούν στις 15-16 Νοεμβρίου 2023, οκτώμισι μήνες μετά το δυστύχημα, με αφορμή τα ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά που διατέθηκαν. Θα εντοπιστούν και πάλι ανθρώπινα υπολείμματα. Οι έρευνες για ίχνη DNA θα ολοκληρωθουν στις 21 Δεκεμβρίου. «Τότε κατάφεραν να ηρεμήσουν οι συγγενείς των θυμάτων, όταν δεν βρέθηκε κάτι νεότερο», είπε ο Κ. Λακαφώσης.
Πέντε νεκροί λιγότεροι αν δεν ξεσπούσε φωτιά
Μεγάλο βάρος των ερευνών έπεσε στα αίτια που προκάλεσαν την τεράστια έκρηξη μετά τη σύγκρουση. Οι ερευνητές της ΕΔΑΠΟ τόνισαν ότι πραγματοποίησαν ειδικά πειράματα που δεν δικαιολογούν την πρόκλησή της από το έλαιο σιλικόνης που βρίσκεται στις μηχανές των τρένων. Υπενθυμίζεται ότι άλλη ερευνητική ομάδα που εκτελούσε εντολή των ανακριτικών αρχών απέδωσε την έκρηξη στο έλαιο σιλικόνης. «Βρήκαμε το υλικό στην αγορά, το υποβάλαμε σε συνθήκες που αντιστοιχούν σε σύγκρουση, αλλά δεν καταφέραμε να το κάνουμε να αναφλεγεί», είπε ο Κ. Λακαφώσης. Αρα οι υποψίες μεταφέρονται στο ξυλόλιο και σε κάποιον που προσπαθούσε να το μεταφέρει λαθραία για να πραγματοποιεί νοθεία καυσίμων;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ένταση της έκρηξης μπορεί να δικαιολογηθεί από την ύπαρξη ξυλολίου, αλλά το μέγεθός της υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε μια σχετικά μικρή ποσότητα περίπου 5 κυβικών μέτρων. Υπενθυμίζεται ότι η ύπαρξη μιας τέτοιας δεξαμενής θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί μόνο αν υπήρχε το βιντεοληπτικό υλικό, που σβήστηκε επειδή πέρασαν 15 μέρες και δεν το ζήτησε ο ανακριτής, όπως ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Π. Τερεζάκης.
Η πιο τραγική διαπίστωση είναι όμως ότι, αν δεν υπήρχε αυτή έκρηξη, θα είχαν σκοτωθεί τουλάχιστον 5 άνθρωποι λιγότεροι, όπως ανέφερε ο Κ. Λακαφώσης, σύμφωνα με τη διασταύρωση των στοιχείων και τη χαρτογράφηση σχετικά με το πού καθόταν κάθε ένα από τα θύματα. Οι ερευνητές τόνισαν επίσης ότι οι προδιαγραφές για τα υλικά που χρησιμοποιούνται στα βαγόνια είναι παρωχημένες και αυτό μπορεί να συνετέλεσε (και συνεχίζει να συντελεί) στην ανάφλεξη υλικών.
Οπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα, στην ηλεκτρομηχανή βρίσκονταν τρία από τα θύματα, στο βαγόνι της πρώτης θέσης Α1 13 θύματα και τα περισσότερα (25) στο βαγόνι του Κυλικείου. Εντεκα θύματα βρίσκονταν την ώρα της σύγκρουσης στο πρώτο βαγόνι της δεύτερης θέσης (Β2) και ακόμη 3 στο δεύτερο (Β3).
Αρκούσε η φωτοσήμανση
Ακόμη μία τραγική διαπίστωση της Επιτροπής ΕΔΑΠΟ και των μελών της, Γ. Βλασσόπουλου, Φ. Καραϊωσηφίδη, Κ. Λακαφώση, Β. Παπαδόπουλου και Γ. Περιβολιώτη, αφορά τα πολυσυζητημένα συστήματα ασφαλείας που δεν λειτουργούσαν την 28η Φεβρουαρίου 2023. Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα του πορίσματος:
● Αρκούσε και μόνο η Φωτοσήμανση για να είχε αποφευχθεί η σύγκρουση. Η Φωτοσήμανση είναι ένα από τα συστήματα που θα έπρεπε να ανατάξει η διαβόητη σύμβαση 717 από το 2016. Εάν δηλαδή υπήρχαν τα φανάρια (κόκκινα-πράσινα) που δείχουν εάν ένα τμήμα γραμμής είναι ελεύθερο και εάν δεν «εκπαιδεύονταν» οι μηχανοδηγοί να «περνούν με κόκκινο», τα δύο τρένα δεν θα βρίσκονταν να κινούνται με αντίθετη πορεία στον όλεθρο.
● Η σωρεία ανθρώπινων λαθών και παραλείψεων βρήκε πρόσφορο έδαφος σε ένα περιβάλλον συνολικής περιφρόνησης κανονισμών και διαδικασιών.
● Η σταδιακή κατάρρευση συστημάτων και διαδικασιών δεν οδήγησε σε καμία λήψη μέτρων, όπως μείωση ταχυτήτων, αραίωση των δρομολογίων, επιπλέον προσωπικό, επιπλέον έλεγχοι. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, θα έπρεπε από τη στιγμή που τα συστήματα αυτά είχαν καταρρεύσει να σταματήσει ο σιδηρόδρομος και να επαναλειτουργήσει μόλις αποκατασταθούν, αντί να συνεχίσουν τα τρένα και μάλιστα με ταχύτητες 160 χιλιομέτρων ανά ώρα.
● Η συνολική έλλειψη κουλτούρας ασφαλείας στον Σιδηρόδρομο δεν επιτρέπει ακόμα και σήμερα, έναν χρόνο μετά, την ουσιαστική αξιοποίηση των συμπερασμάτων από το συγκεκριμένο ατύχημα προκειμένου να αποφευχθεί το επόμενο.
Σύμφωνα με τους διερευνητές, η κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο δεν έχει ουσιαστικά βελτιωθεί σε σύγκριση με εκείνη που επικρατούσε πριν συμβούν τα Τέμπη. Συγκεκριμένα:
1) Εναν χρόνο μετά δεν τηρούνται οι κανονισμοί ραδιοτηλεφωνίας για την επικοινωνία μηχανοδηγών και σταθμαρχών.
2) Δεν έχει γίνει επικαιροποίηση του απαρχαιωμένου Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας (ΓΚΚ) που μιλά ακόμη για «μορσικό τηλέγραφο» και αποστολή «αγγελιοφόρου» αν δεν λειτουργεί άλλο μέσον επικοινωνίας.
3) Δεν υπάρχουν Ελάχιστες Απαιτήσεις Λειτουργίας με σαφή κλιμάκωση λήψης επιπρόσθετων μέτρων, όπως η επιβολή βραδυπορίας ως άμεση αντίδραση όταν υποβαθμίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές λόγω βλάβης.
4) Δεν υπάρχει καμία διαδικασία πραγματικού ελέγχου της εφαρμογής του ΓΚΚ και καμία αξιολόγηση της επίδοσης του προσωπικού σε κρίσιμες θέσεις για την ασφάλεια
Χωρίς επίσημο πόρισμα
Για να ολοκληρωθεί η ζοφερή εικόνα, οι ερευνητές της ΕΛΑΠΟ προχώρησαν σε μια αποτίμηση των πορισμάτων διερεύνησης που υλοποιήθηκαν και κυρίως όσων δεν έχουν προχωρήσει. Ο επίσημος φορέας διερεύνησης (ΕΟΔΕΑΣΑΑΜ) και το πόρισμά του αγνοείται. Ο ΟΣΕ «έγραψε» πόρισμα 1 σελίδας όπου μάλιστα έχουν μπει με λάθος σειρά οι συνομιλίες το μοιραίο βράδυ. Η Hellenic Train έγραψε 20 σελίδες για να μην αναλάβει καμία ευθύνη. Η ΡΑΣ έγραψε 23 σελίδες, εξετάζοντας μόνο το τυπικό σκέλος, και το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών απλώς διόρισε μια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Η Επιτροπή αυτή ακολούθησε τη λάθος αλληλουχία του ΟΣΕ για ένα πόρισμα 228 σελίδων «με ελλιπή στοιχεία», ενώ οι πραγματογνώμονες της Εισαγγελίας έγραψαν πόρισμα 258 σελίδων.
Ελλειμμα κακουργηματικών διώξεων
Τα νομικά κενά στις απαγγελίες κατηγοριών επεσήμανε στην ομιλία του ο δικηγόρος Αντώνης Ψαρόπουλος, που είναι ταυτόχρονα και πατέρας της Μάρθης Ψαροπούλου που έχασε τη ζωή της στα Τέμπη. Προκαλεί αλγεινή εντύπωση, ανέφερε, ότι ενώ σε 30 άτομα απαγγέλθηκαν κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα, στους δυο εκπροσώπους της Hellenic Train απαγγέλθηκαν πλημμεληματικές. Προέβλεψε επίσης ότι θα απαγγελθούν κατηγορίες σε εκπροσώπους της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και διευθυντές του υπουργείου Υποδομών-Μεταφορών.
Ο Βαγγέλης Βλάχος, αδελφός θύματος των Τεμπών, μίλησε για τις επιθέσεις που δέχτηκαν οι συγγενείς τους τελευταίους μήνες από εκπροσώπους της πολιτείας που τους ζητούσαν «να μείνουν βουβοί». Προέβλεψε επίσης ότι σε λίγα χρόνια η Ελλάδα θα είναι περίγελος της Ευρώπης για το πώς δεν κατάφερε να διερευνήσει το έγκλημα των Τεμπών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου