Στήριξη στους εισβολείς του Αττίλα το 1974 παρείχαν οι βρετανικές
στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο, σύμφωνα με αποκαλυπτικό έγγραφο της εποχής που
υπογράφει ο τότε αρχηγός της Εθνικής Φρουράς και παρουσιάζουν σήμερα «TA NEA».






Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάζονται στην ακτή της Κυρήνειας την 23η Ιουλίου. Τις
τρεις προηγούμενες ημέρες, σύμφωνα με το παραπάνω ντοκουμέντο, το βρετανικό
πλοίο «Ερμής» έπλεε ανάμεσα στα τουρκικά σκάφη. Οι Βρετανοί «προειδοποίησαν»
τα ελληνοκυπριακά στρατεύματα πως αν το σκάφος «βληθή υπό των κατά του
τουρκικού στόλου αποβάσεως πυρών, θα αντιδράσουν δυναμικώς»


Στο Άκρως Απόρρητο και Ειδικού Χειρισμού έγγραφο με ημερομηνία 9 Αυγούστου
1974 έχουν καταγραφεί, όπως αναφέρεται, «εξακριβωμένα στοιχεία εις βάρος των
Βρετανών» για τη στρατιωτική τους δραστηριότητα κατά των Ελληνοκυπρίων τις
πρώτες ημέρες των εχθροπραξιών όπου και κρίθηκε ουσιαστικά η έκβαση της
εισβολής. Πρόκειται, σύμφωνα με όσα αναφέρονται, για στρατιωτική δραστηριότητα
όχι απλώς υποστήριξης του Αττίλα, αλλά κυρίως για υποκατάστασή του σε
βομβαρδισμούς από αέρα και θάλασσα και για ενεργό χρήση των βρετανικών βάσεων
στο νησί προς αυτή την κατεύθυνση. Χρησιμοποίησαν μάλιστα και τα σήματα της
Ειρηνευτικής Δύναμης για κάλυψη!


Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ορισμένα από τα στοιχεία είναι προϊόν
κατασκοπευτικής δράσης - και συνοδεύονταν, τότε, από τα σχετικά ντοκουμέντα -
ενώ άλλα αποτελούν μαρτυρίες ή εκτιμήσεις περιστατικών «με ονοματεπώνυμο».


Εννέα είναι τα «εξακριβωμένα στοιχεία» που καταγράφει στην αναφορά του ο τότε
αρχηγός της ΓΕΕΦ υποστράτηγος Ευθύμιος Καραγιάννης για την ανάμειξη των
Βρετανών:


1. «Τα πλείστα των A/Φ (αεροσκαφών) άτινα εβομβάρδιζαν τας θέσεις της
E.Φ. (Εθνικής Φρουράς) και τους Ελληνοκυπρίους ανεφοδιάζοντο εις πυρομαχικά
και καύσιμα εις αγγλικήν βάσην Ακρωτηρίου». Και αμέσως μετά: «Ομοίως πιλότοι
και χτυπημένα A/Φ (αεροσκάφη) αντικαθίσταντο εκεί και τα αγγλικά σήματα
αντικαθίσταντο εκεί δι' επικολλήσεως αυτοκολλήτου ταινίας με τουρκικά
τοιαύτα».


H μαρτυρία αυτή αποτελεί γραπτή κατάθεση Κυπρίου ιδιώτου (του Ανδρέα
Χριστοδουλίδη από τη Λάρνακα) στην οποία περιέχεται αφήγηση Βρετανού με
δυσμενείς για τους συμπατριώτες του, περιγραφές.


2. «Υπεκλάπη αθορύβως και χωρίς να γίνει αντιληπτόν εν φιλμ από αξ/κόν
της E.Δ. (σ.σ.: Ειρηνευτικής Δύναμης) όστις είχεν επισημανθεί να λαμβάνει
φωτογραφίας κατά την στιγμήν της πτώσεως των Τούρκων αλεξιπτωτιστών. Εις το
φιλμ τούτο εμφαίνονται τα ρίπτοντα τους αλεξιπτωτιστάς A/Φ (αεροσκάφη)».


3. «Άνωθεν του T/K (σ.σ.: τουρκοκυπριακού) θύλακος της Λευκωσίας εθεάθη
δις να υπερίπταται έν μέγα A/Φ μεταγωγικόν. Τούτο εφωτογραφήθη και εις την
φωτογραφία εμφαίνονται τα αγγλικά σήματα».


4. «Εις βάσιν Ακρωτηρίου υπάρχει έν A/Φ με σήματα της E.Δ.
(Ειρηνευτικής Δύναμης) και προσωπικόν τουρκικόν. Από ό,τι είναι γνωστό εις
ημάς η E.Δ. (Ειρηνευτική Δύναμη) δεν διαθέτει A/Φ παρά μόνο ελικόπτερα.
Κατάθεσις και φωτογραφίαι συνυποβάλλονται».


5. «Εις τας Βάσεις Ακρωτηρίου υπάρχει εισέτι έν τετρακινητήριον
πολεμικόν A/Φ του οποίου έχουν αφαιρεθεί οι πτέρυγες και επισκευάζεται ο
κορμός. Τούτο ευρίσκεται εις το υπόστεγο υπ. αριθ. 1 και εις ουδένα μη
Βρετανόν επιτρέπεται να εισέλθει εις το υπόστεγον. Τα ληφθέντα αυστηρά μέτρα
ασφαλείας δεν επέτρεψαν μέχρι τούδε την φωτογράφισίν του».


6. «Το βρετανικόν ελικοπτεροφόρον "Ερμής" κατά τας ημέρας 20-21 και
22/7/74 καθ' ην τουρκικά πλοία επεβίβαζαν τουρκικά στρατεύματα εις προγεφύρωμα
Κυρηνείας ευρίσκετο συνεχώς κινούμενον εντός της περιμέτρου της διατάξεως του
τουρκικού στόλου.


Οι Βρετανοί πολλάκις ειδοποίησαν τας Δυνάμεις της E.Φ. (Εθνικής Φρουράς
Κύπρου) ότι αν βληθή υπό των κατά του τουρκικού στόλου αποβάσεως πυρών, θα
αντιδράσουν δυναμικώς. Την παρουσίαν του "Ερμή" εδικαιολόγουν ότι παραλαμβάνει
Άγγλους υπηκόους. Εκτιμάται ότι τα τουρκικά ελικόπτερα εχρησιμοποίησαν το
βρετανικόν ελικοπτεροφόρον δι' ανεφοδιασμόν ή και φόρτωσιν εφοδίων».


7. «H σύζυγος του Ελληνοκυπρίου Στίνου Αντωνιάδη, ονόματι Νάντια
Αντωνιάδη, καταθέτει ότι ευρίσκετο εις Κυρήνειαν τας ημέρας 20, 21 και
22/8/74. Μέσω του φίλου της πρεσβευτή της Σουηδίας κατόρθωσεν μετά των τέκνων
της να επιβιβασθή μεθ' ετέρων Άγγλων υπηκόων βρετανικού αντιτορπιλικού όπερ
ευρίσκετο πλησίον των ακτών Κυρηνείας. Όταν εισήλθον εις το αντιτορπιλικόν
τούς ετοποθέτησαν χαμηλά εις το κοίτος. Από εκεί ήκουον άπαντας ευκρινώς ότι
τα πυροβόλα του πλοίου έβαλλον συνεχώς κατά των ακτών της Κυρηνείας».


8. «H τελευταία τετράς A/Φ (αεροσκαφών) ήτις εβομβάρδισε μετά την 16.00
της 22-7-74 παρουσίασε τα εξής χαρακτηριστικά:


(1) Τα πληρώματα ήσαν πολύ ικανώτερα των προηγούμενων βομβαρδισμών.


(2) Δεν συνομίλουν μεταξύ των εν αντιθέσει με τα προηγούμενα».


9. «Αξιωματικοί της αεροπορίας της E.Φ. (Εθνικής Φρουράς) εξήτασαν
συντρίμματα τουρκικών A/Φ άτινα κατερρίφθησαν υπό του A/A (αντιαεροπορικού)
πυρός, πλην όμως λόγω του ότι ταύτα κατεκαίοντο αμέσως μετά την πτώσιν, η δε
εξέτασις εγένετο ουχί αμέσως μετά την πτώσιν αλλά ημέρας αργότερον, δεν
κατέστη δυνατόν ουδεμία εξακρίβωσις περί σημάτων να γίνη».






Ο τότε αρχηγός της Εθνικής Φρουράς υποστράτηγος Ευθύμιος Καραγιάννης
υπογράφει το απόρρητο έγγραφο


«Ό,τι γράφει...». Ο στρατηγός ε.α. κ. Ευθύμιος Καραγιάννης, που είχε
σταλεί στην Κύπρο στις 7 Αυγούστου από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας για να
αναλάβει την αρχηγία της Εθνικής Φρουράς, δεν θέλει σήμερα, για προσωπικούς
λόγους, να αναφερθεί στο θέμα. «Ανατρέξτε στο γραπτό αρχείο», είπε στα «NEA»
όταν ρωτήθηκε για τυχόν βρετανική εμπλοκή υπέρ του Αττίλα. Όταν στον μετέπειτα
αρχηγό ΓΕΣ επεσημάνθηκε ότι υπάρχει έγγραφο με την υπογραφή του που αναφέρει
συγκεκριμένα περιστατικά επ' αυτού, περιορίστηκε να πει «ό,τι γράφει εκεί».


Τα περί εμπλοκής των Βρετανών δεν είναι η πρώτη φορά που διατυπώνονται - μέχρι
τώρα ωστόσο ήταν σκόρπιες μαρτυρίες ή, όπως αναφέρει πρώην ανώτατος
στρατιωτικός αξιωματούχος, «βάσιμες υποθέσεις». Ο ίδιος αναφέρει ότι «εμφανώς
δεν υπάρχει κάτι περί διάθεσης των βρετανικών βάσεων στην υπηρεσία των
τουρκικών δυνάμεων, αλλά φήμες ήθελαν να τους έχουν διευκολύνει με ηλεκτρονικό
τρόπο».


Το έγγραφο που παρουσιάζουν σήμερα «TA NEA» και το οποίο έχουν στην κατοχή
τους και στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είχε κατατεθεί με βάση το
σχετικό πρωτόκολλο στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τον φάκελο της
Κύπρου. Στο αρχείο όπου βρέθηκε δεν ήταν μαζί τα φιλμ, οι φωτογραφίες και οι
γραπτές καταθέσεις για τις οποίες γίνεται αναφορά στο έγγραφο. «Ενδέχεται να
έχουν φυλαχθεί κάπου αλλού ή και να έχουν "κάνει φτερά"», ανέφερε στα «NEA»
αξιόπιστη πηγή, η οποία διαβεβαιώνει για τη γνησιότητα εγγράφου.


Ακρωτήριο και Δεκέλεια δεν θεωρούνται... Ευρώπη



Αναβαθμιζόμενες συνεχώς τεχνολογικά και με αμερικανική πλέον παρουσία
βρίσκονται από το 1960 στην Κύπρο οι δύο βρετανικές βάσεις - στο Ακρωτήριο και
στη Δεκέλεια.


H παρουσία τους στο νησί στηρίζεται στη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης βάσει της οποίας
οι βρετανικές αρχές μπορούν να χρησιμοποιούν το οδικό δίκτυο, τους λιμένες και
άλλες υποδομές της Κυπριακής Δημοκρατίας για μετακινήσεις συγκροτημένων
δυνάμεων προς και μεταξύ των δύο βάσεων που συνολικά καλύπτουν το 2,74% του
κυπριακού εδάφους (98 τ.χ.). Οι Βρετανοί στρατιωτικοί στην Κύπρο είναι περίπου
4.000 - μεταξύ τους και μερικές εκατοντάδες εξειδικευμένο πολιτικό προσωπικό.
H Βρετανία έχει πετύχει να μη θεωρούνται ευρωπαϊκό έδαφος οι βάσεις στην
Κύπρο, παρ' ότι κατοικούνται από Κυπρίους. Το σχέδιο Ανάν - που απερρίφθη -
προέβλεπε ότι οι βάσεις έχουν δικό τους εναέριο χώρο και χωρικά ύδατα.