Στην Ελλάδα πρόσφατα είδαμε τα άγρια δόντια του. Μέχρι χτες το Facebook φαινόταν ένας χώρος απεριόριστης ελευθερίας, όπου ο καθένας μπορούσε να εκφράσει την άποψή του. Και πραγματικά, μια σειρά από ειδήσεις που η μονοφωνική χορωδία των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ αγνοεί ή διαστρεβλώνει έγιναν ταχύτατα γνωστές μέσα από τα social media. Μέχρι που το μακρύ χέρι των αόρατων λογοκριτών αποφάσισε πως κάποιοι «δεν δικαιούνται... διά να ομιλούν»
Στην αρχή ήταν ορισμένες επικριτικές για την κυβέρνηση ιστοσελίδες. Στη συνέχεια η πρωτοβουλία εναντίον της εισόδου αστυνομίας στα πανεπιστήμια. Κι όταν το κίνημα αλληλεγγύης στον απεργό πείνας Δημήτρη Κουφοντίνα άρχισε να γιγαντώνεται, το ψαλίδι έπεσε σε ενημερωτικές ιστοσελίδες, σε πανεπιστημιακούς και δικηγόρους, σε δημοσιογράφους και απλούς χρήστες που διακινούσαν υλικό από τις πορείες. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι κόβονταν γιατί «παραβίασαν τους όρους της κοινότητας». Ποια είναι αυτή η «κοινότητα» και ποιος αποφασίζει ποιος θα λέει τι και σε ποιους;
Μια σειρά δημοσιευμάτων έδειχναν πως οι λογοκριτές δεν ήταν άλλοι από τους υπαλλήλους της Teleperformance, της εταιρείας που, όπως είχε αποκαλύψει η «Εφ.Συν.» σε συνεργασία με το Investigate Europe και το Reporters United (30/4/2020), ανέλαβε εν κρυπτώ τη διαχείριση της γραμμής του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό («Η μυστική συνεργασία ΕΟΔΥ - Teleperformance και τα 6 σκοτεινά σημεία της»). Η εταιρεία απάντησε ότι δεν εμπλέκεται στην επισκόπηση περιεχομένου ιδιωτών χρηστών και ότι «συνεργάζεται με το Facebook για να διασφαλίζει ότι γίνονται σεβαστές οι πολιτικές του που διέπουν τις διαφημίσεις».
Τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτή τη μεγαλύτερη «χώρα» του πλανήτη με τα δισεκατομμύρια «κατοίκους»; Τι ακριβώς γίνεται στο μεγαλύτερο φόρουμ ανταλλαγής απόψεων στον κόσμο; Η συζήτηση για το τι συμβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις ΗΠΑ πυροδοτήθηκε μετά τον αποκλεισμό του Ντόναλντ Τραμπ. Αυτή ήταν η πρώτη τόσο εμβληματική περίπτωση «αντίστροφης» λογοκρισίας.
Να έρχεται δηλαδή το ίδιο το μέσο και να λογοκρίνει τον πολιτικό -και μάλιστα τόσο μεγάλου βεληνεκούς- κατηγορώντας τον για συνεχή και κατάφωρη παραβίαση των κανονισμών του. Μέχρι τότε είχαμε συνηθίσει το αντίθετο: τις κυβερνήσεις, περισσότερο ή λιγότερο αυταρχικές, να επιχειρούν να ελέγξουν ή να φιμώσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνηθισμένη τακτική στην Κίνα, στην Αίγυπτο, στην Τουρκία και σε πολλές άλλες χώρες.
Ενα τελευταίο παράδειγμα τέτοιας εξόφθαλμης λογοκρισίας είδαμε πριν από λίγες μέρες και στη χειμαζόμενη από τον κορονοϊό Ινδία, όπου το Τουίτερ κατόπιν απαίτησης της κυβέρνησης κατέβασε 52 αναρτήσεις χρηστών που επέκριναν τον τρόπο διαχείρισης της πανδημίας. Το επιχείρημα της ινδικής κυβέρνησης ήταν ότι το περιεχόμενό τους ήταν παραπλανητικό ή έσπερνε τον πανικό.
Ποιοι είναι, όμως, αυτοί που, κυριαρχώντας στην ψηφιακή ενημέρωση, αποφασίζουν πότε θα κατεβάσουν τον διακόπτη; Το 2016 για πρώτη φορά στην Ιστορία πέντε από τις έξι μεγαλύτερες εταιρείες του πλανήτη, με βάση τη χρηματιστηριακή αποτίμησή τους, έχουν ως βασικό πεδίο δραστηριότητας τις ψηφιακές υπηρεσίες και προϊόντα. Οι «GAFAM» (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) ξεπέρασαν ακόμα και εταιρείες-σύμβολα του βιομηχανικού και χρηματιστικού καπιταλισμού, όπως είναι οι πετρελαϊκές και οι τράπεζες, δημιουργώντας ένα καινούργιο μοντέλο και παράδειγμα, τον «ψηφιακό καπιταλισμό».
Η ανατροπή στα δεδομένα αιώνων ως προς την πληροφορία και τη διακίνησή της μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε σε νέα βάση τον διαμοιρασμό, την ιδιοκτησία, τη νομοθεσία σε σχέση με τη διακίνηση της πληροφορίας. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει πώς μέσα από αλγόριθμους περιορίζεται η αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών, πώς κυριαρχούν τα μονοπώλια στον ψηφιακό κόσμο, αλλά και πώς οι εταιρείες συνεργάζονται με κυβερνήσεις που θέλουν να ασκήσουν πολιτικό έλεγχο στο διαδίκτυο.
Η «τεχνολογική δημοκρατία» την οποία θέτουν στο κέντρο της αφήγησής τους, από τους επιστήμονες μέχρι τους μάνατζερ των εταιρειών, η τεχνολογία που έγινε το «ιερό δισκοπότηρο του 20ού αιώνα», μάλλον διαψεύδει τους πιστούς της, αφού η χρήση του διαδικτύου και όλων των τεχνολογιών επικοινωνίας διαμορφώνεται από διαφορετικά πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Οι πλατφόρμες και το ποιος εντέλει «καθορίζει ποιος μπορεί να μιλήσει σε ποιον και υπό ποιους όρους» είναι ένα πεδίο μάχης για τη διακίνηση της πληροφορίας και τον πολιτικό ανταγωνισμό και στον ψηφιακό όπως και στον αναλογικό κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου