Σε πολιτική απομόνωση δείχνει αποφασισμένος να σύρει την Τουρκία ο Τ. Ερντογάν, προκειμένου να επανεκλεγεί πρόεδρος, αδιαφορώντας για το κόστος στο εσωτερικό και τις συνέπειες στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας. Κατά την έναρξη της μακράς προεκλογικής εκστρατείας του, στις 29 Οκτωβρίου 2022, με την επέτειο ίδρυσης του τουρκικού κράτους, ο Τούρκος πρόεδρος, με το σύνθημα του «νέου αιώνα της Τουρκίας», που υπόσχεται πως θα σηματοδοτήσει η επανεκλογή του, είχε δώσει και ορισμένους ενδιάμεσους στόχους. Την αναθέρμανση των δεσμών με ΗΠΑ και Ε.Ε., την αποκατάσταση των σχέσεων με γειτονικές χώρες και την ενίσχυση της συνεργασίας με τη Ρωσία.
Οι σχέσεις με τη Δύση και τις χώρες της Μ. Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου δεν βελτιώθηκαν. Η σύγκλιση του Τ. Ερντογάν, πάντως, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλ. Πούτιν βρίσκεται σε εξέλιξη, παρά τις αβεβαιότητες, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Τα μηνύματα που είχε η Αγκυρα από Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες ήταν σαφή, πλην όμως η τουρκική κυβέρνηση τα ερμήνευσε όπως ήθελε και το «τράβηξε στα άκρα».
Το πρόβλημα Ερντογάν για τη Δύση εξελίσσεται σε σύγκρουση και δεν αποκλείεται να κλιμακωθεί, στην περίπτωση που ο Τούρκος πρόεδρος βάλει για προεκλογικό στοίχημα τη θέση της Τουρκίας. Τρία είναι τα βασικά σενάρια που εξετάζονται στην Ε.Ε. Το πρώτο, να χαμηλώσει τους τόνους απέναντι στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και να προχωρήσει σε ανοίγματα περί ενίσχυσης των ιστορικών δεσμών κ.λπ. Είναι το λιγότερο πιθανό. Το δεύτερο, να συνεχίσει τις επιθέσεις κατά πάντων και το τρίτο -και χειρότερο για την περιοχή- να στραφεί πάλι στα μέτωπα που συντηρεί στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Στις 19-20 Φεβρουαρίου, θα επισκεφθεί την Αγκυρα ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Α. Μπλίνκεν, και στις 21 την Αθήνα. Στις 20 Φεβρουαρίου, θα συνεδριάσει το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. και την επόμενη μέρα το συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων για την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής, υπό την προεδρία της Σουηδίας. Το τουρκικό ζήτημα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα είναι πάλι στο τραπέζι, ακόμα και αν εκτονωθεί η διπλωματική ένταση που έχει προκληθεί με τις αντιτουρκικές και αντιισλαμικές εκδηλώσεις ακροδεξιών και τα δυτικά προξενεία ξανανοίξουν στην Κωνσταντινούπολη.
Οι απαγορεύσεις για περιοδείες αξιωματούχων και πολιτευτών από την Τουρκία στις βορειοευρωπαϊκές χώρες που έχουν ευάριθμες κοινότητες Τούρκων μεταναστών θα παραμείνουν σε ισχύ και ο Τ. Ερντογάν δεν θα έχει ευνοϊκό δίαυλο στους ψηφοφόρους εξωτερικού. Και στο εσωτερικό, η τουρκική κυβέρνηση μετράει ήδη ζημίες από τις ταξιδιωτικές οδηγίες, όπως φάνηκε στις δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών, Σ. Σοϊλού, και τις συστάσεις του Μ. Τσαβούσογλου στους πρέσβεις των εννέα δυτικών χωρών που διαβλέπουν κίνδυνο βίαιων εκδηλώσεων και τρομοκρατικών επιθέσεων.
Το ερώτημα είναι πώς θα λειτουργήσει η πολιτική καραντίνα. Υπέρ της τουρκικής αντιπολίτευσης, η οποία με την προεκλογική διακήρυξή της έδωσε στίγμα επαναφοράς στη δυτική τροχιά, ή θα αξιοποιηθεί από τον Τ. Ερντογάν με όξυνση της αντιδυτικής ρητορικής; Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το τουρκικό εκλογικό σώμα διχασμένο ως προς τον προσανατολισμό της χώρας, παρά το γεγονός ότι η συνεχής επιδείνωση της οικονομίας ανεβάζει τον δείκτη κοινωνικής δυσφορίας.
Οι προσδοκίες
Η τουρκική προεδρία προγραμματίζει, στις αρχές Απριλίου, τα επίσημα εγκαίνια της πρώτης μονάδας του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου και οι συζητήσεις με τη Rosatom εστιάζονται στη συμφωνία για θεμελίωση δεύτερου σταθμού στη Μ. Θάλασσα, με την παρουσία του προέδρου της Ρωσίας, Βλ. Πούτιν. ΗΠΑ και Ε.Ε. έχουν διαμηνύσει στην Αγκυρα να μην προχωρήσει, δίχως να πάρουν σαφή απάντηση.
Στην κατάσταση που έχουν περιέλθει οι σχέσεις Τουρκίας - Ε.Ε. - ΗΠΑ, είναι δύσκολο να γίνει συζήτηση για ανταλλάγματα, εκτιμούν διπλωματικές πηγές και σημειώνουν ότι η ανταλλαγή απόψεων γίνεται σε επίπεδο συμβολικών κινήσεων και παρασκηνιακών ενεργειών. Η Αγκυρα, λένε, συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα για νέες συμφωνίες, με πρώτο αντάλλαγμα την παράταση του νατοϊκού αδιεξόδου για τη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Παράλληλα, η Αγκυρα επιχειρεί να αναθερμάνει τις διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη για το Κουρδικό, στη βόρεια Συρία και το βόρειο Ιράκ, και με τη Μόσχα για συμφωνία με το καθεστώς Ασαντ σχετικά με την επιστροφή προσφύγων. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, προειδοποιούν την Αγκυρα με νέες κυρώσεις και για την παράκαμψη των κυρώσεων στη Ρωσία αλλά και για το Ιράν.
H ανοιχτή πληγή
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στην ανοιχτή πληγή της Λιβύης. Η τουρκική Βουλή, τις επόμενες ημέρες, προγραμματίζει την κύρωση του δεύτερου τουρκολιβυκού μνημονίου (της 3ης Οκτωβρίου 2022) που προσφέρει στην ΤΡΑΟ άδεια εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων νοτίως της Κρήτης. Η Βουλή της Λιβύης απέρριψε και αυτό το μνημόνιο, ωστόσο η υπηρεσιακή κυβέρνηση Ντμπεϊμπά βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με την Αγκυρα για παραχώρηση οικοπέδων, κόντρα στις προειδοποιήσεις του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Η λιβυκή αντιπολίτευση, υπό τον στρατάρχη Χαφτάρ, προειδοποιεί για συγκρούσεις και επανέρχεται ο κίνδυνος διχοτόμησης. Μια τέτοια εξέλιξη δεν ευνοεί ούτε την Τουρκία. Τα τουρκολιβυκά μνημόνια έχουν προβολή στο ανατολικό μέρος της χώρας και όχι στο δυτικό, που είναι υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά.
Στο κουβάρι που έχει δημιουργήσει με τα επεκτατικά του σχέδια ο Τ. Ερντογάν, το Αιγαίο ενδέχεται να θεωρηθεί ως η αμεσότερη διέξοδος. Είναι το πιο ανησυχητικό ενδεχόμενο για την ελληνική διπλωματία, στην πορεία της Τουρκίας προς τις κάλπες. Η Αθήνα έχει ξεκινήσει νέο κύκλο επαφών με ΗΠΑ και χώρες της Ε.Ε. (Γαλλία, Ιταλία κ.ά.) για κοινές ασκήσεις μακράς διάρκειας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, γίνονται συζητήσεις με Αίγυπτο, Ισραήλ, ΗΑΕ, για περιοδικές ασκήσεις μικρότερης κλίμακας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου