Τι συνιστά έγκλημα πολέμου και γιατί δεν είναι τόσο εύκολη η στοιχειοθέτησή του.
Πάνω από μια εβδομάδα στον τέταρτο μεταξύ τους πόλεμο, το Ισραήλ και η Χαμάς αντιμετωπίζουν ήδη καταγγελίες για πιθανά εγκλήματα πολέμου στη Γάζα. Το Ισραήλ λέει ότι η Χαμάς χρησιμοποιεί Παλαιστίνιους πολίτες ως ανθρώπινες ασπίδες, ενώ οι επικριτές του λένε ότι το Ισραήλ χρησιμοποιεί δυσανάλογη δύναμη.
Ποιος έχει δίκιο; Είναι δύσκολο να πει κανείς, ειδικά στην αναμπουμπούλα της μάχης
Η εκτόξευση εκατοντάδων ρουκετών στο Ισραήλ από τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές ομάδες είναι αρκετά ξεκάθαρη. Το διεθνές δίκαιο απαγορεύει τη στόχευση πολιτών ή τη χρήση αδιάκριτης δύναμης σε περιοχές που κατοικούν πολίτες. Οι πύραυλοι που χτυπούν πολυκατοικίες στο Τελ Αβίβ αποτελούν σαφή παραβίαση.
Αλλά στη Γάζα, όπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι είναι «στριμωγμένοι» σε μια στενή παράκτια λωρίδα, η κατάσταση είναι πολύ πιο θολή. Και οι δύο πλευρές επιχειρούν σε πυκνό, αστικό έδαφος, ακριβώς επειδή όλη η περιοχή είναι έτσι.
Λόγω του στενού χώρου και των έντονων βομβαρδισμών, υπάρχουν λίγα ασφαλή μέρη για τους κατοίκους της Γάζας. Ενας αποκλεισμός που επιβλήθηκε από το Ισραήλ και την Αίγυπτο μετά την κατάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς το 2007 καθιστά σχεδόν αδύνατο σε κάποιον να φύγει.
Ως λαϊκό κίνημα, η Χαμάς είναι βαθιά ενσωματωμένη στην παλαιστινιακή κοινωνία, με πολιτική δραστηριότητα και φιλανθρωπικά ιδρύματα ξέχωρα από τη ένοπλη πτέρυγα της. Ενώ το Ισραήλ και οι δυτικές χώρες βλέπουν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση, την ίδια ώρα αποτελεί και την ντε φάκτο κυβέρνηση της Γάζας, που απασχολεί δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους ως δημόσιους υπαλλήλους και αστυνομικούς.
Ετσι, το να είναι κάποιος συνδεδεμένος με τη Χαμάς δεν σημαίνει ότι είναι μαχητής της ενώ υπάρχουν πολλοί στη Γάζα που αντιτίθενται στην συγκεκριμένη ομάδα - και όλοι αυτοί είναι εξίσου εκτεθειμένοι στις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές χωρίς να μπορούν να τρέξουν μακριά.
Νωρίτερα φέτος, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ξεκίνησε έρευνα για πιθανά εγκλήματα πολέμου που ενδεχομένως διέπραξαν Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι μαχητές κατά τον τελευταίο πόλεμο, το 2014. Και οι δύο πλευρές φαίνεται ήδη να χρησιμοποιούν τις ίδιες τακτικές τώρα.
Ακολουθεί μια ματιά στις πιθανές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Αστική μάχη
Οι Παλαιστίνιοι μαχητές επιχειρούν σαφώς σε κατοικημένες περιοχές και έχουν τοποθετήσει σήραγγες, εκτοξευτές πυραύλων και υποδομές διοίκησης και ελέγχου σε κοντινή απόσταση από σχολεία, τζαμιά και σπίτια.
Ενας εισαγγελέας θα έπρεπε να αποδείξει ότι οι μαχητές έθεσαν σκόπιμα αυτά τα στρατιωτικά στοιχεία κοντά σε πολίτες για να επωφεληθούν από τις προστασίες που παρέχονται στους αμάχους κατά τη διάρκεια ενός πολέμου.
Δυσαναλογία βίας
Οι επικριτές των Ισραηλινών, από την άλλη, τους κατηγορούν για δυσανάλογη χρήση βίας. Σημειώνουν ότι η αδήλωτη πυρηνική δύναμη, με τον πιο ισχυρό στρατό της περιοχής, διεξάγει πόλεμο εναντίον μιας ομάδας μαχητών οπλισμένης με πυραύλους μικρής απόστασης, η πλειονότητα των οποίων αναχαιτίζεται από την προηγμένη αντιπυραυλική άμυνα του Ισραήλ.
Οπως και στο παρελθόν, ο απολογισμός στην τρέχουσα σύγκρουση είναι δραματικά μονόπλευρος, με τουλάχιστον 200 νεκρούς στη Γάζα, σχεδόν οι μισοί εκ των οποίων γυναίκες και παιδιά, και μόλις 10 στο Ισραήλ - όλοι άμαχοι πολίτες πλην ενός.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι έχει το δικαίωμα να εξαλείψει την απειλή των πυραύλων, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών διοίκησης που συνδέονται με αυτούς. Λέει ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να μην βλάψει τους πολίτες, προειδοποιώντας τους για ορισμένα από τα επικείμενα χτυπήματα. Ωστόσο, πολλοί επισημαίνουν ότι στις παρελθούσες συγκρούσεις, το Ισραήλ είχε μια αρκετά διευρυμένη αντίληψη για το τι θεωρείται νόμιμος στρατιωτικός στόχος.
Η αναλογικότητα στο διεθνές δίκαιο ισχύει επίσης και για μεμονωμένες επιθέσεις, αλλά ειδικοί λένε ότι είναι εξαιρετικά δύσκολη η απόδειξη ότι μια συγκεκριμένη επίθεση είναι δυσανάλογη. Θα πρέπει κανείς να ξέρει ποιος ακριβώς ήταν ο στόχος, τι στρατιωτικό πλεονέκτημα κερδήθηκε και αν υπήρχε υπέρβαση στις βλάβες που προκλήθηκαν στους αμάχους και τις ιδιοκτησίες αυτών. Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη, μόνο οι πιο ακραίες υποθέσεις είναι πιθανό να διωχθούν ποινικά.
Το Σάββατο, το Ισραήλ βομβάρδισε ένα 12οροφο κτίριο που στέγαζε τα γραφεία του Associated Press και του ειδησεογραφικού δικτύου Al-Jazeera στη Γάζα, καθώς και δεκάδες ιδιωτικά διαμερίσματα και μικρές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός δικηγορικού γραφείου, ενός εργαστηρίου για εξέταση αίματος και μια εταιρεία τηλεοπτικών παραγωγών.
Ο ισραηλινός στρατός προειδοποίησε τους ενοίκους να εγκαταλείψουν το κτίριο και κανείς δεν τραυματίστηκε. Ο στρατός ισχυρίζεται επίσης ότι υπήρχε σημαντική παρουσία στη Χαμάς στο κτίριο, συμπεριλαμβανομένου ενός κέντρου διοίκησης και ελέγχου, μιας μονάδας πληροφοριών και άλλων υποδομών που χρησιμοποιήθηκαν για το συντονισμό των μαχητικών επιχειρήσεων. Αλλά δεν παρείχε αποδεικτικά στοιχεία.
Πολλοί δήλωσαν σοκαρισμένοι από αυτή την επίθεση και ζήτησαν τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για το περιστατικό, τονίζοντας ότι θα ήταν «εντελώς παράνομη» μια επίθεση σε κέντρο μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ωστόσο, είναι αδύνατο να πει κανείς αν η βομβιστική ενέργεια ήταν δικαιολογημένη, χωρίς να γνωρίζει τι στόχευε ο στρατός.
Οι επιδρομές που προκαλούν τον θάνατο αμάχων πολιτών επίσης εγείρουν ισχυρά ερωτήματα αναλογικότητας.
Την Κυριακή, το Ισραήλ ξεκίνησε σκληρές αεροπορικές επιθέσεις κατά μήκος μιας κεντρικής οδού στην Πόλη της Γάζας, λέγοντας ότι στοχεύει την «υπόγεια στρατιωτική υποδομή» της Χαμάς.
Από τον βομβαρδισμό καταστράφηκαν τρία κτίρια και σκοτώθηκαν τουλάχιστον 42 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 16 γυναικών και 10 παιδιών. Μια ημέρα νωρίτερα, ένα χτύπημα σε ένα γεμάτο καταυλισμό προσφύγων σκότωσε 10 γυναίκες και παιδιά. Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο στρατός στόχευε μια συνάντηση ανώτερων αξιωματούχων της Χαμάς εντός της δομής.
Υπόγειος στρατός
Τα μέλη της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς σπάνια φορούν στολές ή αποκαλύπτονται δημόσια και κινούνται υπόγεια μόλις αρχίσουν οι εχθροπραξίες, μαζί με την πολιτική ηγεσία.
Η συντριπτική πλειοψηφία των υποστηρικτών της Χαμάς δεν εμπλέκονται στις μάχες, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνονται στόχος. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού ορίζει ως μαχητή κάποιον με «συνεχή μαχητική δραστηριότητα» ή εκείνους που συμμετέχουν στη μάχη τη στιγμή που γίνονται στόχος - ένας ευρέως αποδεκτός ορισμός.
Ετσι, ακόμη και αν ένα κτίριο ήταν γεμάτο με σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές της Χαμάς, οι ειδικοί λένε ότι μπορεί να θεωρηθεί νόμιμος στόχος, εκτός εάν αυτοί συμμετείχαν ενεργά σε μαχητικές επιχειρήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου